GÓC NHÌN ĐẠI BIỂU: CẦN SỚM HOÀN THIỆN DỮ LIỆU THỐNG KÊ VỀ TÌNH TRẠNG THẤT NGHIỆP

Cử tri mong chờ quyết sách thiết thực, bảo đảm an sinh xã hội

Thảo luận về tình hình kinh tế xã hội tại Kỳ họp thứ 5, đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung – Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương bày tỏ quan tâm đến vấn đề bảo đảm quyền an sinh xã hội cho người lao động. Theo đại biểu, đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp trong thời gian qua đã làm cho thị trường lao động Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề. Tình trạng sụt giảm sản xuất của các doanh nghiệp dẫn đến hàng trăm nghìn người lao động bị giảm giờ làm, mất việc làm, nhất là tại các khu công nghiệp, gây ảnh hưởng tới đời sống và quyền an sinh xã hội của người lao động.

Đại biểu cho rằng, mất việc làm có thể được xem là một trong những rủi ro lớn nhất với người lao động, bởi khi đó người lao động rất dễ bị tổn thương do mất đi nguồn thu nhập chính, mất đi cơ sở kinh tế cần thiết để ổn định cuộc sống cho bản thân và cho cả những người phụ thuộc vào họ, như trẻ em hay người già không còn sức lao động. Họ không còn hoặc khó có khả năng chi trả cho các nhu cầu thiết yếu như chăm sóc sức khỏe, y tế, lương thực phẩm...

Đại biểu Đinh Thị Ngọc Dung – Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương

Hơn nữa, người lao động khi rơi vào hoàn cảnh thất nghiệp họ còn có nguy cơ đối mặt với những áp lực, thậm chí là khủng hoảng về tinh thần, có thể dẫn tới những hành động tiêu cực, ảnh hưởng không chỉ tới bản thân và gia đình họ mà còn kéo theo nhiều hệ lụy cho xã hội, như bạo lực, bỏ học hay tệ nạn xã hội. Người lao động đột ngột bị mất việc làm, bị giảm giờ làm, bị cắt giảm các khoản phúc lợi hoặc mất đi tiền lương hàng tháng. Trong tình huống đó, nếu an sinh xã hội của người lao động không được bảo đảm tốt, nếu họ không được bù đắp cho thu nhập bị giảm sút, nếu trợ cấp thất nghiệp không đủ chi trả cho các nhu cầu thiết yếu hằng ngày thì có thể dẫn đến những tình trạng đình công, gây ảnh hưởng nặng nề tới doanh nghiệp và nền kinh tế quốc gia.

Đại biểu nhấn mạnh, thời điểm này, người dân và doanh nghiệp đang rất cần những quyết sách thiết thực để duy trì và bảo đảm an sinh xã hội. Ngoài việc cần thiết tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách xã hội theo hướng xử lý kịp thời và hiệu quả các rủi ro, người làm chính sách cần đặt người lao động ở vị trí trung tâm của chính sách và lấy quyền an sinh xã hội của họ làm tiêu chí đánh giá chất lượng và hiệu quả của chính sách khi đi vào thực tiễn cuộc sống.

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng, Chính phủ nên nghiên cứu và triển khai xây dựng quỹ dự phòng an sinh xã hội với tầm nhìn dài hạn nhằm hỗ trợ người lao động mất việc làm, ứng phó với những khó khăn, rủi ro đột ngột. Việc thiết lập quỹ dự phòng sẽ góp phần giảm tải gánh nặng cho các quỹ an sinh xã hội truyền thống, như Quỹ bảo hiểm xã hội, Quỹ bảo hiểm y tế, qua đó bảo đảm tốt nhất quyền lợi và lợi ích của người lao động, góp phần củng cố mức độ an toàn và bền vững của hệ thống an sinh xã hội nước ta.

Sớm hoàn thiện dữ liệu thống kê về tình trạng thất nghiệp

Cùng đóng góp ý kiến về vấn đề lao động việc làm, đại biểu Tô Ái Vang – Đoàn ĐBQH tỉnh Sóc Trăng cho biết, trong nền kinh tế thị trường, tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sẽ kéo theo tỷ lệ thất nghiệp tăng và lạm phát cũng tăng theo và ngược lại. Hiện nay Việt Nam đã tham gia cộng đồng kinh tế ASEAN, việc ký kết các hiệp định thương mại đã mở ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động, nhưng đi kèm là không ít thách thức, nhất là tỷ lệ thất nghiệp ngày càng gia tăng. Điều này Chính phủ đã lường trước và đã có những quyết sách mang tính vĩ mô và cụ thể.

Đại biểu Tô Ái Vang – Đoàn ĐBQH tỉnh Sóc Trăng

Tuy nhiên, đại biểu phản ánh, hiện nay tình trạng thất nghiệp của người lao động và những tác động trực tiếp hay gián tiếp của thất nghiệp lên kinh tế - xã hội tiếp tục đặt ra nhiều vấn đề quan tâm. Năm 2023 được Chính phủ xác định là năm dữ liệu số Việt Nam, đại biểu đề nghị các bộ, ngành liên quan sớm hoàn chỉnh dữ liệu thống kê về tình trạng thất nghiệp hiện nay và phân thất nghiệp thành ba loại chính, bao gồm: thất nghiệp xảy ra khi có sự mất cân đối về mặt cơ cấu giữa cung và cầu lao động; thất nghiệp do tình trạng suy thoái về kinh tế; thất nghiệp xảy ra do quy luật cung cầu trên thị trường quy định. Đại biểu đề nghị phân tích tình trạng thất nghiệp theo giới tính, theo lứa tuổi, theo vùng, theo ngành nghề, đồng thời thực hiện kết nối và chia sẻ dữ liệu dọc, ngang thông suốt.

Từ những vướng mắc, bất cập đặt ra, đại biểu đề xuất Chính phủ kịp thời chỉnh sửa, bổ sung, trên cơ sở đó, các bộ, ngành liên quan kịp thời rà soát, đánh giá 9 nhóm chính sách đã ban hành liên quan đến lao động, việc làm. Từ những vướng mắc, bất cập đặt ra, đề xuất Chính phủ kịp thời chỉnh sửa, bổ sung hay thay thế bằng chính sách mới hay tích hợp lại một số chính sách để phù hợp với thực tế hiện nay.

Thảo luận tại phiên họp về vấn đề này, đại biểu Điểu Huỳnh Sang – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước bày tỏ quan tâm đặc biệt tới lực lượng lao động trẻ. Đại biểu cho rằng, hiện nay tỷ lệ thanh niên trong cơ cấu dân số đang có xu hướng giảm mạnh, tỷ lệ thất nghiệp ở cả nước luôn duy trì ở mức ổn định là 2,25%, tuy nhiên tỷ lệ thất nghiệp ở nhóm lực lượng lao động thanh niên luôn ở mức cao hơn rất nhiều, chiếm tỷ lệ là 7,61%.

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang – Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước

Đáng lưu ý, trong quý I/2023, số lao động mất việc tăng lên, cả nước có gần 149.000 lao động bị mất việc, tăng gần 13% so với cùng kỳ. Tình trạng công nhân, đặc biệt là lao động trẻ bị giảm giờ làm, bị mất việc làm, nhận trợ cấp thất nghiệp tăng và nguy cơ mất việc làm của số lao động trẻ lại cao gấp 3 lần so với những lứa tuổi lớn hơn.

Theo đại biểu, điều đáng quan tâm là tại sao trong bối cảnh bị mất việc làm nhưng nhiều lao động lại không quay trở lại thị trường tham gia ứng tuyển việc làm mới? Vì sao các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển dụng số lượng lớn lại không thu hút được người lao động? Phải chăng có điểm nghẽn của thị trường lao động tại các khu vực có quy mô, số lượng quan hệ lao động lớn trong nước? Vấn đề phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, hiện đại, bền vững và hội nhập nhằm để phục hồi nhanh kinh tế - xã hội cũng đã được Chính phủ đặt ra gần đây trong Nghị quyết số 06.

Đại biểu hy vọng rằng với những mục tiêu, nhiệm vụ rất rõ ràng và thị trường lao động Việt Nam sẽ tháo gỡ được điểm nghẽn, không còn bị động tiềm ẩn những yếu tố bất ổn dẫn đến nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng, tạo sự tin tưởng cho nhà đầu tư và sự yên tâm cho chính người lao động khi tham gia thị trường lao động trong tương lai.

Minh Hùng