Góc nhìn lạc quan về trí tuệ nhân tạo và thị trường việc làm

Ảnh minh họa: AI4 Manufacturing

Nỗi lo sợ về việc Trí tuệ nhân tạo sẽ dần thay thế con người là điều dễ hiểu: các công cụ mới như ChatGPT và DALL-E đã khiến con người nhận ra khả năng to lớn của AI. Trong một nghiên cứu gần đây, OpenAI và Đại học Pennsylvania đã đưa ra kết luận rằng khoảng 80% các công việc và ít nhất 10% nhiệm vụ có thể được tự động hóa bằng công nghệ AI.

Erik Brynjolfsson, giáo sư tại Viện Stanford về AI cùng các nhà kinh tế học cho rằng, tác động của AI lên thị trường việc làm phát triển theo hướng nào phụ thuộc vào chương trình do nhà công nghệ thiết kế, cùng những quy định được đưa ra bởi các doanh nghiệp và chính phủ. Đây chưa chắc sẽ là một bức tranh đen tối đối với người lao động.

Ảnh minh họa: Make it

A.I có thể hỗ trợ người lao động, hơn là thay thế

Ví dụ, hiện có rất nhiều công ty sử dụng AI để tự động hóa các dịch vụ hỗ trợ khách hàng. Trong một nghiên cứu, Brynjolfsson và các đồng tác giả đã tiến hành so sánh nhân viên tổng đài sử dụng công cụ hỗ trợ với những người không sử dụng. Họ phát hiện ra rằng công cụ hỗ trợ đã giúp tăng năng suất trung bình lên 14%, với phần lớn lợi nhuận được tạo ra bởi những nhân viên có độ thạo việc thấp.

Bên cạnh việc gia tăng thiện cảm của khách hàng, công ty cũng giảm được chi phí chi trả cho nhân viên.

Ảnh minh họa: HD Bank

David Autor, giáo sư kinh tế học tại Viện Công nghệ Massachusetts, nói rằng AI có thể được sử dụng để thực hiện những “tác vụ tự động chạm” như trong dịch vụ chăm sóc sức khỏe, phát triển phần mềm, luật hoặc dịch vụ sửa chữa. Điều này mang lại cơ hội cho nhiều nhân công tiếp nhận những công việc có giá trị hơn trong ngành nghề của họ.

Người lao động có thể tập trung vào các nhiệm vụ khác

Theo một phân tích của James Bessen, nhà nghiên cứu tại Trường Luật Đại học Boston, khi các máy ATM tự động hóa các nhiệm vụ gửi tiền và rút tiền, số lượng giao dịch viên ngân hàng đã tăng lên. Một phần nguyên do đến từ việc các mỗi một chi nhánh ngân hàng sẽ cần ít nhân công hơn, từ đó tiết kiệm chi phí để mở thêm các chi nhánh khác. Kéo theo đó là sự thay đổi trong yêu cầu công việc.

Với sự ra đời của ATM, các giao dịch viên ngân hàng không cần tập trung nhiều vào việc tính toán số tiền, thay vào đó, họ tập trung vào việc chăm sóc khách hàng. Việc sử dụng AI cho các nhiệm vụ có thể tự động hóa giúp nhân viên có thể tập trung hơn vào những công việc đòi hỏi tính chuyên môn cao.

Ảnh minh họa: Robert Half

Công nghệ mới có thể tạo ra loại hình việc làm mới

Ngành nông nghiệp sử dụng gần 42% lực lượng lao động vào năm 1900, nhưng nhờ vào tự động hóa và sự phát triển của công nghệ, chỉ số đó giảm xuống chỉ còn 2% vào năm 2000. Dù có sự sụt giảm lớn trong lực lượng lao động ngành nông nghiệp, tình trạng thất nghiệp trên diện rộng cũng đã không xảy ra. Thay vào đó, sự tiến bộ của công nghệ kĩ thuật đã kéo theo nhiều việc làm mới được tạo ra.

Một người nông dân vào đầu thế kỷ 20 sẽ không tưởng tượng được việc mã hóa máy tính, kỹ thuật di truyền hoặc vận tải đường bộ sẽ như thế nào. Trong một phân tích sử dụng dữ liệu điều tra dân số, Autor và các đồng tác giả của ông đã phát hiện ra rằng 60% các chuyên ngành nghề nghiệp hiện tại không tồn tại trong khoảng thời gian 80 năm trước.

Daron Acemoglu, giáo sư kinh tế tại MIT cho biết: “Nếu chúng ta đưa ra những lựa chọn đúng đắn, những loại hình việc làm mới sẽ được tạo ra, điều này rất quan trọng đối với tăng trưởng mức thu nhập và năng suất”. Và ở chiều ngược lại, những điều đó sẽ không xảy ra nếu con người không có những quyết định đúng.

Lê Hương Xuân (lược dịch)