Gói hỗ trợ xe máy điện: 'Cú hích' cho thị trường và lộ trình LEZ Hà Nội

Những đề xuất này, nếu được thông qua, sẽ tạo bước ngoặt cho lộ trình giảm phát thải giao thông của Thủ đô, đồng thời tạo sức ép cho thị trường xe máy truyền thống chuyển dịch sang năng lượng sạch.

Trong bối cảnh các đô thị lớn đối mặt ô nhiễm không khí tăng cao, lựa chọn của Hà Nội được xem là bước chủ động chuẩn bị cho giai đoạn quản lý phương tiện ở chuẩn khí thải mới.

“Cú hích” cho thị trường xe điện

Kỳ họp thứ 28 của HĐND TP Hà Nội, diễn ra từ ngày 26 đến 28/11, sẽ xem xét hai nghị quyết liên quan đến phát thải giao thông và các biện pháp thúc đẩy sử dụng phương tiện sạch. Đây được coi là đợt rà soát lớn nhằm hoàn thiện chính sách trước khi thành phố bước vào giai đoạn thí điểm vùng phát thải thấp từ năm 2026.

Áp lực phát thải đô thị thúc đẩy chuyển dịch tiêu dùng.

Tâm điểm của dự thảo là chính sách hỗ trợ tài chính cho người dân chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe máy điện. Thành phố dự kiến chi 20% giá trị phương tiện, với mức trần 5 triệu đồng cho mỗi trường hợp đủ điều kiện. Điều kiện kèm theo là người được hỗ trợ phải là chủ sở hữu hợp pháp của xe xăng và cư trú tại Hà Nội ít nhất hai năm.

Đối với những người có hoàn cảnh khó khăn, mức hỗ trợ được mở rộng hơn đáng kể. Hộ nghèo có thể nhận tới 100% giá trị xe mới, tối đa 20 triệu đồng. Trong khi đó, hộ cận nghèo được hỗ trợ 80%, nhưng không vượt quá 15 triệu đồng. Mỗi cá nhân chỉ được nhận hỗ trợ một lần, kéo dài đến trước ngày 1/1/2031.

So với đề xuất được trình hồi tháng 7, mức hỗ trợ lần này được nâng đáng kể. Con số 5 triệu đồng đưa Hà Nội tiến gần chính sách mà TP.HCM đang chuẩn bị triển khai, tạo sự tương đồng giữa hai đô thị đặc biệt trong chiến lược chuyển dịch xanh.

Ngoài khoản hỗ trợ trực tiếp khi mua xe, thành phố còn đề xuất giảm 50% lệ phí cấp đăng ký và biển số đối với xe máy sử dụng năng lượng sạch. Riêng hộ nghèo và cận nghèo được miễn hoàn toàn khoản lệ phí này.

Để thúc đẩy khả năng tiếp cận của người dân trong giai đoạn đầu, Hà Nội cũng tính tới hỗ trợ 30% lãi suất cho hợp đồng mua trả góp trong 12 tháng khi người mua xe tại các đại lý liên kết ngân hàng. Chính sách này được kỳ vọng khuyến khích nhóm lao động trẻ và người thu nhập trung bình mạnh dạn chuyển đổi sớm hơn.

Không chỉ người dân, nhóm doanh nghiệp vận tải cũng nằm trong phạm vi hỗ trợ. Taxi và xe buýt chuyển sang phương tiện xanh và tiếp tục sử dụng biển số định danh hiện có sẽ được miễn 100% lệ phí đăng ký mới. Trong khi đó, doanh nghiệp cho thuê xe tự lái sử dụng năng lượng sạch có thể được miễn phí khai thác lòng đường, hè phố đến 5 năm cho mục đích đỗ, tập kết xe.

Một điểm bổ sung đáng chú ý là chính sách giảm áp lực giao thông cá nhân. Thành phố đề xuất miễn phí hoàn toàn vé xe buýt nhanh (BRT) và đường sắt đô thị cho các nhóm yếu thế như người có công, người khuyết tật, người cao tuổi, trẻ dưới 6 tuổi, hộ nghèo, cũng như học sinh, sinh viên và công nhân khu công nghiệp. Đây được xem là biện pháp hỗ trợ song hành, nhằm dịch chuyển bớt nhu cầu sử dụng xe máy xăng.

Bước chuyển quan trọng trong quản lý giao thông đô thị

Bên cạnh chính sách hỗ trợ tài chính, dự thảo trình HĐND cũng làm rõ lộ trình xây dựng và vận hành các vùng phát thải thấp (LEZ) tại Hà Nội. Việc thiết lập LEZ được đánh giá là điều kiện tiên quyết để giảm tải ô nhiễm không khí và từng bước hạn chế phương tiện cũ kém chất lượng.

Theo kế hoạch, từ ngày 1/7/2026, Hà Nội sẽ bắt đầu thí điểm vùng phát thải thấp tại một số khu vực thuộc vành đai 1, tập trung ở 9 phường có mật độ giao thông dày đặc. Giai đoạn này chủ yếu kiểm soát xe máy cũ không đạt tiêu chuẩn, kết hợp với việc tăng cường khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng và xe xanh.

Thành phố dự kiến mở rộng phạm vi vùng phát thải thấp theo từng bước, dựa trên đánh giá tác động xã hội và khả năng đáp ứng của hệ thống giao thông công cộng. Việc áp dụng theo lộ trình cho phép người dân và doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị, đồng thời giảm áp lực cho các trung tâm đăng kiểm và cơ sở hạ tầng liên quan.

Giới chuyên môn nhận định, nếu cơ chế hỗ trợ chuyển đổi sang xe điện đi kèm với việc siết tiêu chuẩn khí thải, Hà Nội sẽ tạo ra “vòng tuần hoàn chính sách” hiệu quả hơn. Khi người dân thấy chi phí chuyển đổi giảm, trong khi việc tiếp tục sử dụng xe xăng cũ trở nên bất tiện, tiến trình chuyển sang phương tiện sạch sẽ diễn ra tự nhiên và bền vững hơn.

Một yếu tố quan trọng khác là sự đồng bộ về hạ tầng. Các chính sách hỗ trợ chỉ thực sự phát huy khi Hà Nội bổ sung đủ trạm sạc công cộng, điểm đỗ xe máy điện, cũng như kết nối giao thông công cộng thông suốt trong khu vực thí điểm LEZ. Đây là điểm mà nhiều chuyên gia đề nghị thành phố cần ưu tiên đầu tư song song.

Ngoài yếu tố môi trường, việc thúc đẩy thị trường xe điện cũng mang ý nghĩa kinh tế. Với chính sách hỗ trợ lớn, nhu cầu dự báo tăng mạnh sẽ tạo cơ hội cho các nhà sản xuất trong nước, đồng thời kích thích hệ sinh thái dịch vụ đi kèm như bảo dưỡng, pin, cho thuê xe điện. Nhiều doanh nghiệp nhận định Hà Nội có thể trở thành thị trường xe điện lớn nhất nước nếu lộ trình này được triển khai quyết liệt.

Về lâu dài, thành phố kỳ vọng các vùng phát thải thấp sẽ giúp kiểm soát chất lượng không khí đô thị, giảm chi phí xã hội liên quan đến y tế và giao thông, đồng thời nâng tiêu chuẩn sống của người dân. Những chính sách trình lần này được xem là bước chuẩn bị căn bản cho hành trình dài hướng đến giao thông xanh, hiện đại và bền vững.

Tiến Anh