Gói tín dụng 120.000 tỷ đồng vẫn ế dài

Được triển khai vào tháng 4/2023, gói vay từ 120.000 tỷ đồng đã tăng lên 145.000 tỷ. Tuy nhiên, 26 tháng đã qua, gói vay được xếp vào loại ì ạch nhất khi giải ngân chỉ mới được hơn 2%. Để hiện thực hóa mục tiêu xây một triệu căn nhà ở xã hội đến 2030, gói vay ưu đãi được mở ra và lãi suất dù thấp hơn 1,5-2% so với mức bình quân trung và dài hạn vẫn bị đánh giá là thiếu tính ưu đãi nên không hấp dẫn cả người dân lẫn doanh nghiệp.

Ông Võ Hồng Thắng – Phó Giám đốc nghiên cứu và phát triển Công ty DKRA Việt Nam cho rằng: “Làm nhà ở xã hội khi trừ mức ưu đãi là 8,5% trong ba năm, trong khi mức lợi nhuận tối đa là 10% thì gây ra những khó khăn rất lớn với chủ đầu tư”.

Để phát huy tính ưu đãi như kỳ vọng, Ngân hàng Nhà nước đã có 4 lần giảm lãi vay gói 120.000 tỷ đồng. Cụ thể, từ tháng 7 đến tháng 12/2023, lãi suất cho vay với người mua nhà và chủ đầu tư được áp lần lượt là 8,2% và 8,7%. Đến nửa đầu năm 2024, lãi suất cho vay gói này giảm còn 7,5-8%. Từ tháng 6 đến tháng 12/2024, lãi suất giảm thêm 1%.

Và từ đầu năm 2025, Ngân hàng Nhà nước thông báo lãi suất gói vay giảm tiếp 0,4% (còn 6,1% với người mua nhà và 6,6% với chủ đầu tư). Hiện mức này đã thấp hơn lãi suất cho vay người mua nhà xã hội theo Nghị định 100, nhưng 5 tháng đầu năm mới giải ngân thêm được 550 tỷ đồng. Như vậy, qua 4 lần hạ lãi suất, gói vay 120.000 tỷ đồng vẫn cứ “ế”. Lãi suất chưa như kỳ vọng và thời gian vay không thực sự ưu đãi khiến người vay không mặn mà.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu đề xuất: “Thứ nhất, lãi suất phải thấp ở mức 5% thì rất nhiều người có thể mua nhà được. Thứ hai, thời gian cho vay phải kéo dài ra, tối thiểu là 20 năm. Vì thời gian kéo dài ra thì mỗi tháng phải trả cho ngân hàng gốc và lãi cũng sẽ nhẹ đi”.

Trên thực tế, để lãi suất ở mức 5% đối với các ngân hàng là điều không thể nếu không có sự hỗ trợ đặc biệt. Một đề xuất được đưa ra là Chính phủ sẽ cấp vốn cho các ngân hàng thương mại với lãi suất rất thấp tối đa 3%/năm và để ngân hàng thương mại cho vay ra với lãi suất khoảng 5%/năm.

“Tôi nghĩ mức lãi suất vẫn còn tương đối cao so với mức chi trả của doanh nghiệp và người dân. Tuy nhiên đó cũng là nỗ lực lớn của các ngân hàng. Về lâu dài, tôi đã từng kiến nghị chúng ta nên có một quỹ do Nhà nước thành lập và quản lý, huy động nguồn lực từ các nguồn vốn khác nhau thì mới đảm bảo bền vững và ưu đãi”, ông Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế cho hay.

Như vậy, ngân hàng thương mại không có cơ chế chia sẻ rủi ro nên buộc phải giữ nguyên các tiêu chuẩn tín dụng khắt khe làm mất đi tính “ưu đãi” thực chất. Ngân hàng thì “lo xa”, trong khi khách hàng “khó vào” khiến gói vay trở nên thiếu hấp dẫn. Nói cách khác, tiền vẫn ở trong ngân hàng khi nhu cầu vay vốn rẻ thì chưa bao giờ ngừng.

Nguyễn Thoa