Gốm Tam Thọ - tinh hoa gốm cổ xứ Thanh
Có niên đại hàng nghìn năm, từ lâu gốm Tam Thọ đã nổi danh khắp vùng. Những dấu tích để lại tại khu vực lò gốm trên vùng đất Đông Vinh (TP Thanh Hóa) cho thấy một thời hưng thịnh của của một làng nghề xưa cũ.
Được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1937 bởi nhà khảo cổ học người Thụy Điển Olov Janse sau đó được các nhà khảo cổ học Việt Nam khảo sát và khai quật, khu lò gốm với quy mô lớn tại 2 thôn Tam Thọ và Vạn Vật dần được xác định và trở nên nổi tiếng.
Theo nghiên cứu, khu lò gốm Tam Thọ được hình thành vào cuối thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên với nhiều lò nung lớn nhỏ khác nhau. Mỗi lò nung có lớp đất nền được tôn chồng lên nhau cho thấy chúng được sử dụng nhiều lần và tồn tại trong một thời gian khá dài. (Trong ảnh là di chỉ Gò Án Lớn, một trong những lò nung lớn của khu vực gốm Tam Thọ)
Hầu hết các lò nung được khai quật ở Tam Thọ đều không còn nguyên vẹn, phần vòm lò đã bị sập hoàn toàn. Lò được làm bằng đất sét đắp kín vào các phên tre được uốn cong tạo nên sự chắc chắn.
Ngày nay, tuy các sản phẩm của gốm Tam Thọ không còn lưu hành trên thị trường nhưng những hiện vật quý giá được phát hiện nơi đây vẫn còn được lưu giữ cẩn thận tại Bảo tàng gốm Tam Thọ, địa chỉ ở thôn Thịnh Vạn, xã Quảng Thịnh (TP Thanh Hóa).
Các hiện vật gốm được trưng bày rất đa dạng về chủng loại, mẫu mã, kiểu dáng, phản ánh được bề dày lịch sử, văn hóa và sự tài hoa của những người thợ làng nghề gốm Tam Thọ.
Nhiều hiện vật có niên đại từ thế kỷ thứ nhất đến thế kỷ 3 gắn liền với đời sống sinh hoạt của người xưa vẫn còn khá nguyên vẹn. Các sản phẩm làm ra có 3 dòng chính là: Đồ gốm đất nung, đồ sành và đồ gốm tráng men.
Với không gian văn hóa mở, Bảo tàng gốm Tam Thọ đang làm tốt việc đón khách đến tham quan, nghiên cứu của đông đảo người dân.
Bên cạnh việc trưng bày các hiện vật cổ phục vụ nhu cầu tham quan, nghiên cứu của người dân, Bảo tàng gốm Tam Thọ còn tổ chức nhiều hoạt động trải nghiệm làm gốm giúp khách tham quan hiểu hơn về nghề truyền thống của ông cha, đồng thời trân trọng sự sáng tạo nghệ thuật của các nghệ nhân dân gian.
Từ các nguyên liệu đất, nước, bàn xoay... nhiều bạn nhỏ được thỏa sức tự tay trực tiếp làm nên các sản phẩm gốm cho riêng mình.
Mong muốn làm sống dậy một nghề cổ nức danh, những người yêu gốm xứ Thanh đang trăn trở và từng bước tìm cách khôi phục những tinh hoa của cha ông để lại. Họ hy vọng trong tương lai không xa những sản phẩm mang tên Gốm Tam Thọ sẽ tiếp tục nổi danh khắp nơi không chỉ ở trong nước mà còn trên thế giới.
