Góp ý kiến vào Dự thảo các văn kiện Đại hội XIV:Phát triển văn hóa và con người ngang tầm với kinh tế, chính trị, xã hội
Đó là chia sẻ của PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, đại biểu Quốc hội (Đoàn Hà Nội) thảo luận tại Tổ chiều 4-11 về dự thảo các Văn kiện trình Đại hội lần thứ XIV của Đảng.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn phát biểu. Ảnh: quochoi.vn
Đại biểu Bùi Hoài Sơn đánh giá cao tinh thần đổi mới và tầm nhìn chiến lược của Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIV, đặc biệt là việc đặt phát triển văn hóa và con người ngang tầm với kinh tế, chính trị, xã hội. Đây là sự tái định vị văn hóa từ lĩnh vực "mềm" sang "nguồn lực cứng”, khẳng định văn hóa là nền tảng, sức mạnh nội sinh và "hệ điều tiết" cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước, mở ra kỷ nguyên phát triển bằng văn hóa, vì con người.
“Đây không chỉ là sự kế thừa quan điểm của Đảng trong các kỳ Đại hội trước, mà còn là một bước phát triển mới trong tư duy phát triển - từ nhận thức đến hành động”, đại biểu Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.
Theo đại biểu, lần đầu tiên Văn kiện khẳng định: “Phát triển nguồn lực con người, phát triển văn hóa thực sự trở thành nền tảng, sức mạnh nội sinh, động lực to lớn cho sự phát triển nhanh, bền vững của đất nước”. Đây không chỉ là một tuyên ngôn về vai trò của văn hóa, mà là sự tái định vị văn hóa trong mô hình phát triển quốc gia - không chỉ là lĩnh vực “mềm” mà là nguồn lực “cứng” có thể tạo nên sức mạnh tổng hợp của dân tộc.
Các đại biểu Quốc hội đoàn thành phố Hà Nội thảo luận tại Tổ. Ảnh: quochoi.vn
Theo đại biểu, nội dung về xây dựng và thực hiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam là một trong những trụ cột quan trọng nhất của dự thảo lần này. Đây chính là “mã gen văn hóa” của dân tộc, là nền tảng tinh thần giúp củng cố khối đại đoàn kết, nâng cao sức đề kháng xã hội, định hướng lối sống và hành vi con người Việt Nam trong kỷ nguyên toàn cầu hóa.
“Việc tích hợp sâu các hệ giá trị này vào giáo dục, truyền thông và đời sống cơ sở không chỉ giúp hình thành nhân cách và bản lĩnh con người Việt Nam thời đại mới, mà còn tạo ra sức mạnh mềm để Việt Nam hội nhập bình đẳng và tự tin với thế giới. Tuy nhiên, nếu chúng ta cụ thể hóa được các hệ giá trị ngay trong chính Báo cáo chính trị này thì khi triển khai sẽ có sự thống nhất hành động cao hơn”, đại biểu Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh.
Một điểm mới, mang tính chiến lược là sự nhấn mạnh đến phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí, kinh tế di sản và dịch vụ văn hóa. Đây là những lĩnh vực vừa khẳng định bản sắc dân tộc, vừa mở ra không gian kinh tế mới trong nền kinh tế tri thức. Khi văn hóa không chỉ là “nền tảng tinh thần” mà còn trở thành động lực tăng trưởng, chúng ta sẽ có thêm một “trụ cột kinh tế sáng tạo” góp phần nâng tỷ trọng của công nghiệp văn hóa trong GDP, đồng thời nâng tầm hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế.
Vì thế, đại biểu Bùi Hoài Sơn kiến nghị Trung ương trong chương trình hành động cần có chính sách đột phá về tài chính, tín dụng, bản quyền và đầu tư cho sáng tạo văn hóa, đặc biệt là chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp văn hóa, nghệ sĩ và thiết chế văn hóa cơ sở.
Bên cạnh đó, dự thảo cũng đã đặt ra yêu cầu phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, coi con người vừa là mục tiêu, vừa là chủ thể phát triển. Để biến định hướng thành hiện thực, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho rằng cần có cơ chế cụ thể hóa trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, đặc biệt trong giáo dục, truyền thông, môi trường văn hóa và quản lý xã hội. Trong đó, cần coi mục tiêu vì con người là hạt nhân của mọi chính sách phát triển, và “đầu tư cho văn hóa, cho con người” là đầu tư có hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất.
Đại biểu Bùi Hoài Sơn cũng đề cập một nội dung quan trọng khác là Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035. Đây là bước đi đột phá, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong việc tạo nguồn lực ổn định, dài hạn cho phát triển văn hóa. Tuy nhiên, khi triển khai cần làm rõ cơ chế phối hợp, phương thức phân bổ và tiêu chí đánh giá để chương trình không chỉ là một dự án đầu tư công, mà thực sự trở thành chương trình quốc gia kiến tạo hệ sinh thái văn hóa mới, kết nối Nhà nước - cộng đồng - doanh nghiệp - nghệ sĩ.
Từ thực tiễn hiện nay, đại biểu đề nghị cần cụ thể hóa thêm các chính sách về thị trường sản phẩm, dịch vụ văn hóa số, về chuyển đổi số trong di sản, nghệ thuật biểu diễn, xuất bản và bảo tàng, để Việt Nam sớm hình thành hệ sinh thái văn hóa số quốc gia, đưa văn hóa Việt Nam ra thế giới bằng công nghệ Việt Nam.
Các đại biểu Quốc hội đoàn thành phố Hà Nội thảo luận tại Tổ. Ảnh: quochoi.vn
Từ góc nhìn của một người làm công tác nghiên cứu và chính sách văn hóa, đại biểu Bùi Hoài Sơn cho biết, Đại hội XIV tới đây sẽ mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên của phát triển bằng văn hóa, bằng con người và vì con người. Đó là bước đi phù hợp với xu thế toàn cầu, khi các quốc gia đều nhận ra rằng: Chỉ những nước biết khai thác giá trị văn hóa và sáng tạo mới có thể phát triển bền vững.
Đại biểu Bùi Hoài Sơn bày tỏ tin tưởng rằng, nếu các mục tiêu và giải pháp trong dự thảo lần này được cụ thể hóa bằng chương trình hành động rõ ràng, phân cấp hợp lý và gắn với cơ chế kiểm tra, giám sát hiệu quả, thì văn hóa sẽ thực sự trở thành “nguồn lực nội sinh” và “hệ điều tiết phát triển”, đúng như tinh thần mà Đảng ta đã khẳng định. Khi đó, văn kiện trình Đại hội XIV không chỉ là cương lĩnh hành động, mà còn là tuyên ngôn văn hóa của dân tộc Việt Nam trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên Việt Nam phát triển phồn vinh, văn minh và hạnh phúc.
