Hà Nội cần triển khai cấu trúc đô thị đa cực, kết nối bằng đường sắt đô thị

Tuyến Metro Bến Thành-Suối Tiên do Nhật Bản hỗ trợ tài chính và kỹ thuật để xây dựng. (Ảnh: TTXVN phát)

Với việc dân số và lượng phương tiện liên tục gia tăng trong những năm qua, thành phố Hà Nội đang đối mặt với ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường. Do vậy, chính quyền thành phố cần lập quy hoạch phát triển theo định hướng giao thông công cộng (TOD) phù hợp với quy hoạch chung và quy hoạch phân khu, đặc biệt là các tuyến đường sắt đô thị.

Tại Hội thảo khảo sát kết quả dài hạn của “Chương trình phát triển đô thị toàn diện Thủ đô Hà Nội” (HAIDEP) vào sáng nay (ngày 6/11), ông Kobayashi Yosuke, Trưởng đại diện Văn phòng Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho rằng, HaiDEP là quy hoạch toàn diện đầu tiên tích hợp được các lĩnh vực đô thị, giao thông và môi trường, phương pháp lập của Haidep đã có tác động nhất định đến hệ thống quy hoạch đô thị của Việt Nam, thúc đẩy đô thị bền vững thông minh với các chính sách quy hoạch toàn diện nâng cao năng lực quản lý đô thị.

Tiết lộ dự án bắt đầu từ 2007, những ý tưởng và kết quả của quy hoạch này vẫn tiếp tục được các bên liên quan Việt Nam đánh giá cao, có ảnh hưởng lâu dài đến công tác quy hoạch đô thị, cũng như phát triển cơ sở hạ tầng giao thông và cấp thoát nước.

“HAIDEP đề cao mục tiêu xây dựng một đô thị và xã hội phát triển lấy giao thông công cộng làm trung tâm, thúc đẩy phát triển TOD được coi là một thách thức phát triển lớn,” ông Kobayashi Yosuke chia sẻ.

Bổ sung thêm, bà Tomoko Abe, Phòng Quy hoạch toàn diện, Ban Dự án quốc tế Công ty Almec đã đưa ra tiềm năng và tác động của TOD đối với sự phát triển bền vững của thành phố Hà Nội.

Theo bà Tomoko Abe, dân số và lượng phương tiện của Hà Nội liên tục tăng trong thời gian qua đã dẫn đến đô thị đơn cực quá tải nên cần triển khai cấu trúc đô thị đa cực có kết nối tốt bằng đường sắt đô thị.

“Mạng lưới đường sắt đô thị, xe buýt do HAIDEP đề xuất đã dần được đầu tư, mặc dù lượng khách sử dụng phương tiện công cộng chưa đủ, nhưng việc thúc đẩy phát triển theo định hướng TOD được coi là nhiệm vụ lớn,” bà Tomoko Abe đánh giá.

Từ đó, bà Tomoko Abe đưa ra khuyến nghị, cấu trúc đô thị nén có mạng lưới giao thông công cộng phát triển trung tâm đô thị mới và đô thị vệ tinh dọc tuyến đường sắt đô thị được nghiên cứu đầu tư, từ đó ở trung tâm thành phố có thể tiếp cận đến các ga và chuyển sang các tuyến khác.

Để tăng cường TOD quanh các ga, trên kinh nghiệm của các quốc gia, nhiều loại dự án khác nhau như: sử dụng đất hỗn hợp, xây dựng nhà ở và công trình công cộng; giao thông phi cơ giới, liên thức, quản lý giao thông… sẽ được vạch ra và triển khai đồng bộ theo từng giai đoạn bởi nhiều bên liên quan.

“Chính quyền thành phố cần lập quy hoạch TOD phù hợp với quy hoạch chung và quy hoạch phân khu để xác định các nguyên tắc, tầm nhìn và hành động chính để phát triển hành lang và khu vực nhà ga, đảm bảo tăng trưởng đô thị bền vững và hiệu quả. Mô hình TOD sẽ là một công cụ để khớp nối quy hoạch phân khu, quy hoạch giao thông từ đó xác định vai trò của từng khu vực nhà ga, mạng lưới giao thông công cộng và đường bộ,” bà Tomoko Abe nhấn mạnh.

Mặc dù cần khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư vào TOD, bà Tomoko Abe khuyến cáo Nhà nước vẫn giữ nhiều vai trò như lập quy hoạch TOD, đầu tư đường sắt; xây dựng hạ tầng (đường bộ, công trình trung chuyển, bãi đỗ xe…) cải thiện giao thông; thu phí, thuế trên lợi ích có được từ dự án TOD (xây dựng cơ chế giá thặng dư từ đất), muốn làm được đồng bộ đòi hỏi cơ chế phối hợp tốt giữa các đơn vị liên quan.

Ùn tắc giao thông vẫn là bài toán đau đầu của các đô thị. (Ảnh: Hoài Nam/Vietnam+)

Ông Đào Minh Tâm, Phó Giám đốc Sở Quy hoạch-Kiến trúc Hà Nội khẳng định, với kết quả của chương trình HAIDEP, Hà Nội đã tiếp nhận và bàn giao các đơn vị để lồng ghép, kế thừa vào quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ năm 2030 và tầm nhìn năm 2050.

“Sau gần 2 thập kỷ, phương pháp nghiên cứu của HAIDEP đã trở thành nền tảng chiến lược đô thị Hà Nội, tạo bước chuyển lớn trong tư duy của thành phố trong khi chưa hình thành bộ tiêu chuẩn đo lường về quy hoạch. Kết quả hội thảo này, Sở Quy hoạch-Kiến trúc tổng hợp báo cáo thành phố chỉ đạo sở, ngành hỗ trợ hợp tác nghiên cứu, giải pháp mới phù hợp với tình hình mới về thủ đô văn minh hiện đại,” ông Tâm chia sẻ.

Trên nền tảng kết quả nghiên cứu của HAIDEP, định hướng kế thừa cho giai đoạn 2025-2035, Hà Nội cần tập trung vào 6 trụ cột chính gồm: tích hợp quy hoạch không gian, giao thông, môi trường, hạ tầng, số hóa; phát triển mô hình TOD xung quanh các tuyến metro và điểm trung chuyển chính, tạo động lực cho chuyển dịch phương thức đi lại; thúc đẩy cơ chế tài chính đô thị mới, đặc biệt là các mô hình PPP; xây dựng khung pháp lý và cơ chế điều phối liên ngành; nâng cao năng lực quy hoạch, quản trị và dữ liệu đô thị; tăng cường hợp tác quốc tế, tiếp tục kế thừa hỗ trợ kỹ thuật từ JICA, Cơ quan Hợp tác Quốc tế Hàn Quốc (KOICA), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) và các tổ chức phát triển đô thị tiên tiến khác./.

(Vietnam+)