Hà Nội kiên cường, hào hoa trong 'Vang mãi khúc khải hoàn'

Các khách mời và nhân chứng lịch sử xem trưng bày. Ảnh: Hoàng Lân

Ký ức không quên

Trưng bày “Vang mãi khúc khải hoàn” không chỉ đưa người xem ôn lại lịch sử hào hùng của Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung trong Ngày Giải phóng Thủ đô mà càng có ý nghĩa hơn khi có sự hiện diện của các nhân chứng lịch sử và đại diện gia đình những đồng chí trực tiếp tham gia tiếp quản Thủ đô như: Gia đình của Thiếu tướng Nguyễn Đức Minh, nguyên cán bộ Công an Hà Nội tham gia tiếp quản Nha Cảnh sát Việt Bắc và Nhà tù Hỏa Lò vào tháng 10-1954; ông Đỗ Đức Long, nguyên cán bộ Thành ủy Hà Nội tham gia chỉ đạo công tác tiếp quản Thủ đô…

ông Đỗ Đức Long, nguyên cán bộ Thành ủy Hà Nội tham gia chỉ đạo công tác tiếp quản Thủ đô có mặt tại trưng bày. Ảnh: Hoàng Lân

Ở tuổi “xưa nay hiếm”, gần chạm mốc 100 tuổi, ông Đỗ Đức Long cố gắng đến Di tích Nhà tù Hỏa Lò để xem trưng bày. Dù mắt đã mờ nhưng tâm trí ông về những tháng ngày lịch sử hào hùng của Hà Nội vẫn còn vẹn nguyên. “Các cửa hàng buôn vải phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Giấy, chợ Đồng Xuân tấp nập người mua vải may cờ. Nhiều nhà dân, nhất là các nhà ở mặt đường, may cờ đỏ sao vàng để chuẩn bị treo ở cửa. Nhiều người may thêm cờ nhỏ để mang đi đón đoàn quân trở về. Người dân còn làm cổng chào trên các đầu ô, tuyến phố. Các khu phố tập hợp nhân dân lập danh sách, chuẩn bị hàng ngũ chờ ngày 10-10-1954. Không khí phấn khởi rộn ràng, nét mặt vui tươi chưa từng có khắp các gia đình, các khu dân cư, các đường phố”, ông Đỗ Đức Long kể.

Ông Đỗ Quang Trung, người từng tham gia Đội quân báo Thiếu niên Bát Sắt nhớ lại không khí tiếp quản Thủ đô. Ảnh: Hoàng Lân

Trong khi đó, ông Đỗ Quang Trung, người từng tham gia Đội quân báo Thiếu niên Bát Sắt, kể lại: “Năm tôi 13 tuổi (1947), được anh ruột là Đỗ Tràng Trọng giác ngộ, tôi gia nhập Đội Quân báo Thiếu niên Bát Sắt. Hai anh em làm nhiệm vụ liên lạc, chuyển thư và công văn vào nội thành. Khi đó, gia đình tôi ở số 54 phố Triệu Việt Vương, cũng là cơ sở bí mật. Tháng 11-1947, chúng tôi bị địch bắt vào Sở Mật thám rồi chuyển sang Nhà tù Hỏa Lò giam cho đến tháng 3-1949 mới được trả tự do. Ngày Giải phóng Thủ đô, cả Hà Nội khi đó rợp cờ hoa, không khí vô cùng hân hoan”, ông Đỗ Quang Trung bồi hồi nhớ lại.

Những hình ảnh tự hào

Trưng bày “Vang mãi khúc khải hoàn” có ba nội dung: Kiên gan bền chí; Hà Nội - Ngày về chiến thắng; Hương sắc Hà thành. Ngoài ra, công chúng còn được xem hoạt cảnh tái hiện sinh động không khí tưng bừng, rộn ràng khi người dân Thủ đô nô nức đón chào đoàn quân chiến thắng trở về trong ngày Giải phóng Thủ đô.

Hoạt cảnh "Vang mãi khúc khải hoàn" tái hiện không khí người Hà Nội chuẩn bị đón đoàn quân chiến thắng trở về tiếp quản Thủ đô. Ảnh: Hoàng Lân

Trong nội dung Kiên gan bền chí gợi nhắc những hình ảnh về ngày đầu đấu tranh của quân và dân Thủ đô chống lại thực dân Pháp vào tháng 12-1946, hưởng ứng Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với vũ khí thô sơ nhưng tinh thần quật cường, người dân Thủ đô đã biến từng ngôi nhà, góc phố thành chiến lũy, giam chân địch suốt 60 ngày đêm lịch sử. Trong khói lửa ác liệt, những chiến sĩ cảm tử của Trung đoàn Thủ đô không quản hy sinh, sẵn sàng ôm bom ba càng lao vào xe tăng, giữ trọn lời thề “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”.

Năm 1946, Hà Nội trở thành pháo đài bất khuất. Dù bị giam cầm trong Nhà tù Hỏa Lò hay các nhà lao khác, họ vẫn rèn luyện ý chí cách mạng, tổ chức phản đối chế độ hà khắc và vượt ngục trở về cùng nhân dân, giữ vững ngọn lửa kháng chiến.

Hình ảnh tiếp quản Thủ đô ngày 10-10-1954. Ảnh: Hoàng Lân

Ở trưng bày Hà Nội – Ngày về chiến thắng là những hình ảnh về giai đoạn năm 1954, sau Hiệp định Geneva, Hà Nội trở thành khu vực tập kết 80 ngày của quân đội Pháp. Lợi dụng thời gian này, kẻ thù tìm cách phá hoại cơ sở kinh tế, văn hóa, lôi kéo đồng bào di cư, trì hoãn trao trả tù binh. Trước tình thế ấy, cán bộ, chiến sĩ và nhân dân Thủ đô vẫn kiên quyết giữ vững tinh thần cách mạng, bảo vệ nguyên vẹn thành phố, chuẩn bị cho ngày tiếp quản. Những người lao động trở thành “chiến sĩ thầm lặng”, bám trụ nhà máy, công trường, giữ gìn cơ sở vật chất để đón đoàn quân chiến thắng.

Một số hiện vật trong trưng bày. Ảnh: Hoàng Lân

Ngày 10-10-1954 đi vào lịch sử như một mốc son chói lọi. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ủy tiếp quản Thủ đô, công tác chuẩn bị được tiến hành toàn diện. Trước giờ phút lịch sử, các lực lượng đã kiểm kê, tiếp quản an toàn các công sở, trường học, bệnh viện, công trình công cộng. Khi đoàn quân chiến thắng tiến về, khắp phố phường Hà Nội rợp cờ hoa, rộn rã tiếng hát. Người dân hân hoan đổ ra đường, chan chứa niềm xúc động, nước mắt xen lẫn nụ cười trong ngày hội non sông.

Người dân xem trưng bày. Ảnh: Hoàng Lân.

Nội dung trưng bày Hương sắc Hà thành là những hình ảnh về Hà Nội hôm nay vẫn tỏa sáng với vẻ đẹp giao hòa giữa cổ kính và hiện đại, giữa truyền thống và nhịp sống năng động. Các làng nghề, di sản văn hóa, ký ức lịch sử góp phần tạo nên một Thủ đô sâu lắng, giàu bản sắc. Người Hà Nội thế hệ hôm nay tiếp nối cha anh, giữ gìn và phát huy giá trị ngàn năm, xây dựng Thủ đô xứng đáng với danh hiệu “Thủ đô anh hùng”, “Thành phố vì hòa bình”.

Trưng bày chuyên đề “Vang mãi khúc khải hoàn” tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò là lời tri ân những người con đã ngã xuống vì Tổ quốc. Hơn bảy thập kỷ sau ngày Giải phóng, Hà Nội không ngừng vươn lên, lan tỏa thông điệp hòa bình, hữu nghị, viết tiếp những trang sử vàng chói lọi.

Trưng bày diễn ra đến hết ngày 6-11-2025.

Hoàng Lân