Hà Nội kiến tạo diện mạo nông thôn mới văn minh, hiện đại, an toàn và đáng sống

Những năm qua, Hà Nội đã chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ ở khu vực nông thôn. Không chỉ tăng trưởng về kinh tế, nâng cao thu nhập, nông thôn Thủ đô còn khẳng định bước tiến vững chắc về văn hóa, an ninh và chất lượng cuộc sống.

Thành quả này là kết quả của sự vào cuộc đồng bộ từ thành phố đến cơ sở, sự chung sức của người dân, cũng như tầm nhìn chiến lược trong xây dựng nông thôn mới hiện đại, toàn diện và bền vững.

Khu vực nông thôn Hà Nội đang chuyển mình mạnh mẽ. Ảnh: Hạnh Phúc.

Thu nhập vượt mốc 70 triệu đồng, đời sống khởi sắc

Bức tranh nông thôn Hà Nội năm 2024 nổi bật với thu nhập bình quân đầu người đạt 73,8 triệu đồng/năm, trong đó nhiều xã cán mốc 80-90 triệu đồng. Đây là kết quả của việc cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp, đẩy mạnh các mô hình kinh tế mới và sự bùng nổ của sản phẩm OCOP.

Theo ông Nguyễn Văn Chí, Nguyên Phó Chánh Văn phòng Thường trực Văn phòng Điều phối nông thôn mới TP Hà Nội, đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 74,3 triệu đồng/người/năm.

Sự khác biệt nằm ở việc Hà Nội đã tận dụng lợi thế “đất trăm nghề” với 1.350 làng nghề, trong đó 337 làng nghề truyền thống được công nhận. Các sản phẩm thủ công từ Bát Tràng, Vạn Phúc, Phú Vinh… đã vươn tới hơn 40 thị trường quốc tế, tạo nguồn thu lớn, đồng thời giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.

Hà Nội cũng đang dẫn đầu cả nước về chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) với 3.317 sản phẩm đạt chuẩn, không chỉ khẳng định chất lượng mà còn từng bước mở rộng ra thị trường quốc tế. Việc Bát Tràng và Vạn Phúc được Hội đồng Thủ công Thế giới công nhận là “Thành phố sáng tạo thủ công toàn cầu” năm 2024 chính là minh chứng cho giá trị và tầm vóc quốc tế của sản phẩm nông thôn Hà Nội.

Trong giai đoạn 2021 - 2024, Hà Nội huy động tổng cộng 86.807 tỷ đồng cho chương trình xây dựng nông thôn mới, vượt 20,8% so với mục tiêu đề ra. Cùng với đó, tính từ năm 2010 đến 2024, tổng nguồn lực cho nông thôn mới đã đạt trên 183.700 tỷ đồng, trong đó xã hội hóa gần 21.000 tỷ đồng. Nhờ vậy, bộ mặt nông thôn thay đổi toàn diện, từ đường giao thông, thủy lợi, trường học, y tế đến các thiết chế văn hóa - thể thao.

Thành quả rõ nét nhất là công tác giảm nghèo. Năm 2021, Hà Nội vẫn còn 4.463 hộ nghèo (0,21%), đến năm 2023 chỉ còn 690 hộ (0,03%). Kết thúc năm 2024, thành phố không còn hộ nghèo, về đích sớm một năm so với kế hoạch giai đoạn 2021 - 2025 và vượt 182% so với chỉ tiêu giao. Hiện nông thôn Hà Nội chỉ còn 9.570 hộ cận nghèo, chiếm tỷ lệ 0,77%. Đây là minh chứng thuyết phục cho hiệu quả của chính sách “4 đẩy mạnh” trong giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Song hành cùng phát triển kinh tế, đời sống văn hóa ở nông thôn Hà Nội được nâng lên rõ rệt. 100% thôn, tổ dân phố đã có hương ước, quy ước; các nếp sống văn minh trong cưới, tang, lễ hội được triển khai sâu rộng, góp phần giữ gìn bản sắc và giảm thiểu hủ tục. 99,1% thôn có nhà văn hóa, trở thành nơi sinh hoạt cộng đồng, nơi gắn kết tình làng nghĩa xóm và rèn luyện sức khỏe.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được triển khai rộng khắp, mang lại sự đồng thuận cao trong nhân dân. Đến nay, 95% gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa, 95,4% thôn, làng giữ vững danh hiệu thôn, làng văn hóa. Đây chính là nền tảng để xây dựng nông thôn văn minh, tạo động lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Hà Nội còn đẩy mạnh du lịch nông thôn gắn với làng nghề, nông nghiệp sinh thái và du lịch văn hóa. Khách quốc tế đến trải nghiệm làm gốm tại Bát Tràng hay dệt lụa ở Vạn Phúc đã trở thành hình ảnh quen thuộc, góp phần đưa nông thôn Hà Nội đến gần hơn với thế giới.

Nhiều mô hình tự quản hiệu quả

Một trong những thành công lớn của Hà Nội là giữ vững an ninh, trật tự ở khu vực nông thôn. Các sự kiện chính trị, văn hóa, thể thao đều được bảo đảm tuyệt đối an toàn; không để xảy ra khủng bố, bạo loạn hay khiếu kiện phức tạp kéo dài. Công tác phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội được triển khai quyết liệt, ngăn chặn các vụ án đặc biệt nghiêm trọng, đồng thời triệt phá các tụ điểm hình sự kéo dài.

Thành phố đã xây dựng được 31 nhóm mô hình với 1.524 điểm mô hình an ninh cơ sở. Nổi bật là mô hình camera an ninh triển khai tại 300 xã, cơ quan, doanh nghiệp với 22.186 mắt camera; mô hình tự phòng, tự quản tại 250 xã; mô hình dòng họ, họ giáo tự quản ở hàng chục địa phương; các câu lạc bộ phòng chống tội phạm, tổ xung kích ở 62 xã.

Những sáng kiến này vừa phát huy trách nhiệm cộng đồng, vừa giúp quản lý nhà nước hiệu quả hơn, tạo môi trường an toàn để phát triển kinh tế - xã hội.

Với nền tảng 15 năm xây dựng nông thôn mới, Hà Nội không chỉ dừng lại ở tiêu chí cơ bản mà đang bước vào giai đoạn nâng cao, kiểu mẫu. Thành phố tập trung xây dựng nông thôn hiện đại, thích ứng biến đổi khí hậu, phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ và mô hình tuần hoàn. Đồng thời, Hà Nội cũng đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo để quản lý, giám sát và điều hành chương trình nông thôn mới.

Sự gắn kết giữa phát triển nông nghiệp - làng nghề - du lịch trải nghiệm đang mở ra hướng đi mới, tạo thêm sinh kế bền vững cho người dân. Đây cũng là cách để nông thôn Hà Nội vừa bảo tồn truyền thống, vừa hội nhập với xu thế phát triển xanh và tiêu dùng bền vững.

Ông Nguyễn Văn Chí cho rằng, việc hợp nhất Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững là chủ trương đúng đắn, nhất là sau khi sáp nhập tỉnh và triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Điều này giúp đồng bộ nguồn lực, tối ưu hóa quản lý, tránh chồng chéo và tăng hiệu quả thực thi ở cơ sở.

Những con số ấn tượng về thu nhập, tỷ lệ giảm nghèo, đầu tư hạ tầng, cùng đời sống văn hóa – xã hội phong phú và an ninh vững chắc đã minh chứng cho hành trình nông thôn Hà Nội đổi thay toàn diện.

Đó không chỉ là thành quả của một giai đoạn, mà còn là bước đệm để Hà Nội bước tiếp giai đoạn 2026 - 2030 với mục tiêu xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu, tiệm cận tiêu chí đô thị tại các huyện đang chuẩn bị lên quận.

Với tầm nhìn dài hạn và sự đồng lòng của người dân, Hà Nội đang kiến tạo một diện mạo nông thôn mới: giàu có, văn minh, hiện đại, an toàn và đáng sống, xứng đáng là miền quê kết tinh hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, văn hóa và phát triển bền vững giữa lòng Thủ đô nghìn năm văn hiến.

Hạnh Phúc