Hà Nội phát triển mạnh mẽ công nghiệp văn hóa trong Kỷ nguyên mới

Từ các di tích lịch sử, lễ hội truyền thống đến các sự kiện văn hóa quốc tế, Hà Nội đang là nơi hội tụ và kết nối các nền văn hóa, không chỉ khẳng định bản sắc dân tộc mà còn mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu. 80 năm qua, Hà Nội không chỉ là chứng nhân của lịch sử mà còn là biểu tượng sống động của sự sáng tạo, đổi mới và hội nhập quốc tế.

Tự hào giá trị văn hóa nghìn năm

Hà Nội, Thủ đô nghìn năm văn hiến, không chỉ là nơi chứng kiến sự phát triển và thăng trầm của dân tộc, mà còn là trái tim, là biểu tượng sống động của những giá trị văn hóa trường tồn. Mỗi góc phố, mỗi con đường, mỗi di tích lịch sử ở Hà Nội đều mang trong mình những câu chuyện không thể phai mờ, phản ánh chiều sâu văn hóa và lịch sử dân tộc. Từ những ngày đầu dựng nước đến thời kỳ Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Hà Nội luôn là trung tâm của những cuộc cách mạng, là nơi bắt nguồn của khát vọng tự do và những lý tưởng vĩ đại, không chỉ cho dân tộc mà còn cho một nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc.

Ngày nay, dù Hà Nội đang trải qua những bước phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa, nhưng TP vẫn gìn giữ trọn vẹn những giá trị truyền thống đã được hun đúc qua hàng nghìn năm. Các di sản kiến trúc cổ kính như Hoàng thành Thăng Long, chùa Một Cột, Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ là những biểu tượng văn hóa nổi bật, mà còn là kho tàng tri thức quý giá, bảo tồn những giá trị tinh thần và triết lý giáo dục của cha ông. Các làng nghề truyền thống như rèn, gốm, thêu, đan mây tre vẫn được bảo tồn và phát huy mạnh mẽ, phản ánh sự sáng tạo và bàn tay khéo léo của người dân Thủ đô qua các thế hệ.

Hà Nội, với sự hòa quyện giữa quá khứ và hiện đại, đã và đang trở thành một trung tâm văn hóa nghệ thuật quốc gia, nơi tụ hội những nghệ sĩ tài năng từ mọi miền đất nước. Các loại hình nghệ thuật từ âm nhạc, múa, kịch, đến điện ảnh và văn học đều có dấu ấn đậm nét tại Thủ đô. Những sự kiện văn hóa quy mô lớn như Liên hoan phim quốc tế Hà Nội, Lễ hội âm nhạc Gió mùa, hay nhiều sự kiện nghệ thuật đỉnh cao được tổ chức tại Nhà hát Hồ Gươm… đã đưa Hà Nội lên bản đồ văn hóa thế giới. Những chương trình nghệ thuật này không chỉ quảng bá mạnh mẽ hình ảnh Hà Nội mà còn khẳng định vai trò của Thủ đô như một nơi kết nối các nền văn hóa, là điểm đến của sáng tạo và đổi mới không ngừng.

Biểu diễn nghệ thuật trên không gian phố đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội. Ảnh: Phạm Hùng

Không thể không nhắc đến những con người đã đóng góp không nhỏ vào việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa Hà Nội. Chính nhờ những nỗ lực không ngừng nghỉ của các nhà văn hóa, nghệ sĩ và các nhà quản lý, giá trị văn hóa Hà Nội vẫn vững vàng qua từng giai đoạn lịch sử. Hà Nội không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị xưa cũ mà còn là nơi thúc đẩy sự sáng tạo, phát triển mạnh mẽ công nghiệp văn hóa, từ đó tạo ra những sản phẩm mới mẻ mang đậm bản sắc Thủ đô, đồng thời khẳng định vị thế của Hà Nội trong Kỷ nguyên mới.

Khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Hà Nội, với bề dày lịch sử và văn hóa lâu đời, không chỉ là nơi bảo tồn những giá trị di sản quý báu, mà còn là một trung tâm sáng tạo năng động, nơi những giá trị truyền thống hòa quyện với các xu hướng hiện đại. Việc phát triển công nghiệp văn hóa tại Thủ đô không chỉ là một chiến lược kinh tế, mà còn là một hành trình tiếp nối và phát huy giá trị văn hóa qua từng thế hệ. Công nghiệp văn hóa ở Hà Nội không chỉ bao gồm những ngành nghề liên quan đến nghệ thuật, mà còn mở rộng ra các lĩnh vực sáng tạo như âm nhạc, điện ảnh, thời trang, du lịch văn hóa, và nhiều ngành nghề sáng tạo khác, tạo thành một hệ sinh thái văn hóa đầy tiềm năng.

Một trong những thành công nổi bật trong việc phát triển công nghiệp văn hóa ở Hà Nội là sự tổ chức và đăng cai các sự kiện văn hóa quy mô quốc tế, thu hút sự quan tâm của cả cộng đồng trong nước và quốc tế. Các chương trình biểu diễn nghệ thuật hoành tráng như Lễ hội Áo dài Hà Nội hay các sự kiện âm nhạc lớn như V-Concert không chỉ mang đến những trải nghiệm nghệ thuật đặc sắc mà còn quảng bá mạnh mẽ hình ảnh Hà Nội ra thế giới. Đặc biệt, các lễ hội truyền thống như Tết Trung thu Hà Nội hay Lễ hội làng nghề, Tết Việt ở phố cổ đã trở thành những sự kiện quan trọng, thu hút du khách và tạo ra những cơ hội kinh doanh văn hóa, đồng thời làm sống dậy không khí văn hóa đặc trưng trong lòng Thủ đô.

Thủ đô cũng đặc biệt chú trọng vào phát triển các ngành công nghiệp sáng tạo, với mục tiêu không chỉ bảo tồn các giá trị truyền thống mà còn làm mới và sáng tạo các sản phẩm văn hóa mang đậm dấu ấn

Hà Nội. Các không gian sáng tạo như phố đi bộ Hồ Gươm, Trung tâm điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội đang trở thành nền tảng vững chắc để thúc đẩy những sáng kiến văn hóa mới. Các nghệ sĩ và nhà sáng tạo tại Hà Nội đã tìm ra những phương thức tiếp cận khán giả hiện đại thông qua các nền tảng truyền thông số, từ các bộ phim ngắn, tác phẩm âm nhạc đến các chương trình nghệ thuật trực tuyến, mang lại những sản phẩm không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn có tiềm năng kinh tế lớn.

Bằng cách phát triển mạnh mẽ công nghiệp văn hóa, Hà Nội không chỉ bảo tồn được những giá trị văn hóa truyền thống mà còn tạo ra những sản phẩm văn hóa sáng tạo mới, có giá trị kinh tế cao, mang lại lợi ích lâu dài cho xã hội. Đặc biệt, công nghiệp văn hóa sẽ đóng góp không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân Thủ đô, thúc đẩy sự phát triển bền vững trong một thời đại mới, nơi mà Hà Nội luôn là một điểm sáng về văn hóa, sáng tạo và hội nhập.

Hướng đi cho tương lai

Để Hà Nội tiếp tục phát huy tiềm năng văn hóa, đồng thời đẩy mạnh công nghiệp văn hóa, không chỉ cần những chiến lược dài hơi mà còn phải có những hành động quyết liệt, mạnh mẽ ngay từ hôm nay. Hà Nội - với vai trò là trái tim của cả nước - cần có những bước đi rõ ràng và sáng tạo để không chỉ gìn giữ những giá trị văn hóa lâu đời mà còn phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên hội nhập và sáng tạo. Việc hoàn thiện cơ chế chính sách, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng văn hóa, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, và mở rộng hợp tác quốc tế chính là những yếu tố cốt lõi giúp Thủ đô không ngừng khẳng định vị thế của mình trên bản đồ văn hóa toàn cầu.

Trước hết, việc xây dựng và triển khai các chính sách hỗ trợ công nghiệp văn hóa là điều không thể thiếu. Hà Nội cần phải có một hệ thống cơ chế pháp lý rõ ràng, đồng bộ để tạo điều kiện thuận lợi cho các DN văn hóa phát triển mạnh mẽ. Các chính sách bảo vệ bản quyền, khuyến khích sáng tạo và đầu tư vào các sản phẩm văn hóa có giá trị kinh tế cao là bước đi quan trọng trong việc phát triển công nghiệp văn hóa bền vững. Điều này không chỉ giúp bảo vệ tài sản trí tuệ mà còn tạo ra môi trường thuận lợi để các nghệ sĩ, doanh nhân sáng tạo tự do phát huy năng lực của mình, mang đến những sản phẩm văn hóa độc đáo và có giá trị quốc tế.

Chương trình nghệ thuật '' Hà Nội - Thành phố vì hòa bình'' năm 2024. Ảnh: Phạm Hùng

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng văn hóa cũng là yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa. Hà Nội cần tiếp tục xây dựng các không gian sáng tạo, các trung tâm nghệ thuật, bảo tàng và các khu triển lãm lớn, nhằm tạo ra môi trường lý tưởng để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Những cơ sở này không chỉ phục vụ nhu cầu tinh thần của người dân mà còn là điểm đến thu hút du khách, nghệ sĩ và các nhà đầu tư vào lĩnh vực sáng tạo. Ví dụ, các dự án ở Bảo tàng Hà Nội hay ở khu phố cổ Hà Nội đã và đang trở thành những điểm nhấn văn hóa quan trọng, gắn kết cộng đồng và giới thiệu nền văn hóa đa dạng của Thủ đô.

Nguồn nhân lực chính là yếu tố quyết định để phát triển bền vững công nghiệp văn hóa. Hà Nội cần chú trọng vào việc đào tạo và phát triển những tài năng trẻ, đặc biệt trong các ngành công nghiệp sáng tạo như thiết kế, điện ảnh, âm nhạc và thời trang. Các cơ sở đào tạo, trường đại học tại Thủ đô cần cập nhật chương trình học, phát triển các khóa học chuyên sâu để chuẩn bị cho thế hệ nghệ sĩ, doanh nhân sáng tạo có đủ năng lực và tầm nhìn phát triển công nghiệp văn hóa. Các học viện âm nhạc, trường điện ảnh và các khóa đào tạo về thiết kế sáng tạo là những cơ hội quan trọng để cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp văn hóa.

Hà Nội cũng cần tích cực đẩy mạnh hợp tác quốc tế, không chỉ học hỏi kinh nghiệm mà còn giới thiệu các sản phẩm văn hóa độc đáo của TP ra thế giới. Việc tham gia vào các mạng lưới văn hóa quốc tế, tổ chức các sự kiện văn hóa lớn như Liên hoan phim quốc tế Hà Nội hay Tuần lễ Thời trang quốc tế Hà Nội sẽ mở ra cơ hội hợp tác, phát triển và đưa sản phẩm văn hóa Hà Nội vươn xa hơn trên trường quốc tế.

Cuối cùng, một trong những yếu tố quan trọng nhất để phát triển công nghiệp văn hóa chính là sự tham gia của cộng đồng. Văn hóa không chỉ thuộc về những người làm trong ngành mà còn là của tất cả mọi người. Khi cộng đồng tự hào về văn hóa của mình và tích cực tham gia vào các hoạt động văn hóa, những giá trị này sẽ được bảo vệ, phát huy và truyền lại cho thế hệ mai sau. Chính những sự kiện như Ngày hội Văn hóa Hà Nội, Tết Trung thu Thủ đô hay các chương trình cộng đồng như Đêm nhạc dân gian Hà Nội đã tạo nên những kết nối mạnh mẽ giữa người dân và văn hóa Thủ đô.

Với nền tảng văn hóa vững chắc và tiềm năng sáng tạo vô hạn, Hà Nội hoàn toàn có thể vươn lên trở thành một trung tâm công nghiệp văn hóa hàng đầu không chỉ của Việt Nam mà còn của khu vực Đông Nam Á. Phát triển công nghiệp văn hóa không chỉ đơn thuần là câu chuyện kinh tế, mà còn là yếu tố quan trọng giúp Thủ đô giữ vững bản sắc văn hóa, kết nối quá khứ với hiện tại và mở ra một tương lai tươi sáng. Hà Nội, với những bước đi vững chắc và đầy sáng tạo, sẽ mãi là minh chứng cho một nền văn hóa sống động, giàu bản sắc, sẵn sàng hội nhập mạnh mẽ vào cộng đồng quốc tế.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội