Hà Nội: Trao 'chìa khóa bảo vệ rừng' cho cấp xã

Đây được xem là bước đi mang tính đột phá, mở ra cách tiếp cận quản trị rừng chủ động và bền vững hơn.

Lực lượng kiểm lâm Hà Nội kiểm tra, rà soát diện tích rừng tại xã Sóc Sơn. Ảnh: Hoàng Sơn

Thành phố Hà Nội có gần 27.100ha rừng và đất lâm nghiệp. Rừng ở Hà Nội phân bố xen kẽ trong khu dân cư, đất quốc phòng, khu du lịch tâm linh và vùng sản xuất…, khiến bài toán quản lý bảo vệ rừng luôn gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, mô hình quản lý rừng theo chiều dọc đã bộc lộ hạn chế như phản ứng chậm, thiếu tính kịp thời, khó giám sát. Vì vậy, quyết định phân cấp công tác quản lý, bảo vệ, phát triển và phòng cháy, chữa cháy rừng về cấp xã được xem là bước đi mang tính đột phá, mở ra cách tiếp cận quản trị rừng chủ động và bền vững hơn.

Chuyển giao toàn diện

Theo Quyết định số 69/2025/QĐ-UBND ngày 12-11-2025 của UBND thành phố Hà Nội, từ ngày 1-12, công tác quản lý, bảo vệ, phát triển và phòng cháy, chữa cháy rừng trên địa bàn thành phố chính thức được bàn giao về cho chính quyền cấp xã.

Ngay sau khi quyết định được ban hành, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã khẩn trương triển khai các bước tổ chức thực hiện, thành lập Tổ công tác bàn giao chức năng, nhiệm vụ và nhân sự làm công tác quản lý, bảo vệ rừng về cấp xã. Các cuộc làm việc với sự tham gia của 25 xã, phường có rừng được tổ chức liên tiếp, nhằm thống nhất phương thức chuyển giao, tháo gỡ khó khăn ngay từ đầu.

Khu vực đồi Bịch (xã Yên Xuân) xảy ra tình trạng chia lô và tự ý xây dựng công trình trên đất rừng. Khi chuyển giao về cấp xã quản lý, những trường hợp vi phạm như trên cần được cơ quan chức năng xử lý kịp thời. Ảnh: Hoàng Trần

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Mạnh Phương cho biết, thành phố chỉ đạo các xã, phường có rừng tiếp nhận nguyên trạng toàn bộ chức năng, nhiệm vụ, nhân sự, tài sản, đất đai, công trình lâm nghiệp, công trình phòng cháy, chữa cháy rừng, hồ sơ, chứng từ từ các đơn vị chuyên môn. Theo đó, đến ngày 1-12, công tác bàn giao đã hoàn thành tại 8/8 xã có diện tích rừng thuộc phạm vi bàn giao của Chi cục Kiểm lâm Hà Nội; đồng thời Trung tâm Cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội cũng hoàn tất việc chuyển giao chức năng, nhiệm vụ, nhân sự, tài sản cho 6/6 xã liên quan.

Không chỉ là bàn giao trên giấy tờ, quá trình chuyển giao còn bao gồm toàn bộ hạ tầng phục vụ bảo vệ rừng: Hệ thống chòi canh, đường băng cản lửa, trụ sở làm việc, phương tiện, trang thiết bị phòng cháy, chữa cháy rừng. Đây là điều kiện then chốt để chính quyền cơ sở “nhận quản lý là làm được ngay”, không bị gián đoạn nhiệm vụ.

“Việc phân cấp quản lý, bảo vệ rừng về cấp xã không đơn thuần là chuyển giao nhiệm vụ hành chính, mà là chuyển giao cả trách nhiệm chính trị đối với tài nguyên rừng. Khi cấp xã trực tiếp quản lý, mọi biến động về rừng sẽ được phát hiện sớm hơn, xử lý nhanh hơn và sát thực tiễn hơn. Đây là bước đi rất quan trọng trong đổi mới quản trị lĩnh vực lâm nghiệp của Thủ đô”, ông Nguyễn Mạnh Phương nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo Sở, thành phố tiếp tục giữ vai trò quản lý thống nhất, tăng cường hướng dẫn chuyên môn, thanh tra, kiểm tra và xử lý các vấn đề vượt thẩm quyền cấp xã, bảo đảm phân cấp, nhưng không buông lỏng quản lý. Điểm then chốt của quyết định phân cấp lần này nằm ở việc xác lập rõ chủ thể chịu trách nhiệm trực tiếp. Khi xã trở thành đơn vị trực tiếp quản lý rừng, ranh giới giữa cơ quan quản lý và người dân được rút ngắn, trách nhiệm gắn chặt với địa bàn.

Nhiều khu đồi ở xã Yên Xuân đã bị chia lô, xây tường quây kín có nguy cơ cao thất thoát tài nguyên rừng, đề nghị lực lượng kiểm lâm và chính quyền địa phương kiểm tra, rà soát để tỏ tường cho dư luận. Ảnh: Hoàng Trần

Thực tế cho thấy, phần lớn các vụ vi phạm lâm luật, cháy rừng, lấn chiếm đất rừng đều phát sinh từ cơ sở. Nếu phát hiện chậm, xử lý chậm, nguy cơ lan rộng và thiệt hại rất lớn. Ngược lại, khi chính quyền xã - nơi “sát dân, sát rừng” được trao đầy đủ thẩm quyền, khả năng phát hiện sớm, xử lý nhanh, ngăn chặn từ gốc sẽ cao hơn nhiều.

Còn theo Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm Hà Nội Lê Xuân Thắng, chưa khi nào trách nhiệm bảo vệ rừng lại gắn trực tiếp với chính quyền cơ sở rõ ràng như hiện nay. Cấp xã là lực lượng phát hiện nhanh nhất các hành vi vi phạm, cháy rừng, xâm lấn đất rừng. Hơn nữa, việc bàn giao lần này không chỉ là chuyển người, mà là chuyển toàn bộ hệ thống công trình, phương tiện, hồ sơ, tài sản, giúp chính quyền xã đủ điều kiện thực thi nhiệm vụ ngay từ ngày đầu tiếp nhận.

Phân cấp để quản lý hiệu quả hơn

Tại xã Trung Giã, ngay sau khi tiếp nhận đầy đủ hồ sơ, công trình và lực lượng, chính quyền xã đã lập tức rà soát các khu vực có nguy cơ cao, kiện toàn lực lượng bảo vệ rừng tại chỗ, tăng cường tuần tra và ký cam kết bảo vệ rừng đến từng thôn.

Bí thư Đảng ủy xã Trung giã Lê Hữu Mạnh cho biết, khi thành phố giao trách nhiệm quản lý rừng về địa phương, xã vừa thấy vinh dự, vừa thấy áp lực rất lớn. Nhưng đây là áp lực tích cực, buộc chính quyền cơ sở phải làm thật, chịu trách nhiệm thật. Rừng gắn với đời sống người dân, nên xã quản lý sẽ sát dân, sát rừng hơn. Đặc biệt, sau phân cấp, mọi vấn đề về xâm lấn rừng, cháy rừng, khai thác trái phép đều được xử lý ngay từ cơ sở, không còn tình trạng “chờ cấp trên”.

Thậm chí một quả đồi tại đội 1, thôn Minh Tân, xã Kim Anh năm 2023 vẫn là màu xanh của thảm thực vật, vậy mà đến tháng 12-2025 đã bị san gạt trơ đất đá và có công trình xây dựng mọc lên. Ảnh: Đức Duy

“Rừng còn thì sinh kế còn, môi trường còn, phát triển bền vững mới còn. Vì vậy, xã xác định bảo vệ rừng không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng chuyên môn, mà là trách nhiệm chung của cả hệ thống chính trị và từng người dân”, ông Lê Hữu Mạnh khẳng định.

Tuy nhiên, việc phân cấp quản lý rừng không đồng nghĩa với giảm vai trò quản lý nhà nước của cấp thành phố. Ngược lại, mô hình mới đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa quản lý vĩ mô và điều hành vi mô. Trong bối cảnh thành phố đang triển khai chiến lược phát triển lâm nghiệp bền vững, rừng không chỉ là “lá phổi xanh”, mà còn là tài sản sinh thái, tài sản an ninh - quốc phòng. Vì vậy, mọi quyết định liên quan đến rừng đều mang tầm nhìn dài hạn.

Quyết định phân cấp lần này không chỉ chuyển giao nhiệm vụ hành chính, mà chuyển giao cả trách nhiệm chính trị đối với nguồn tài nguyên quý của Thủ đô. Trao “chìa khóa bảo vệ rừng” cho cấp xã cũng là trao niềm tin vào năng lực tự quản của cộng đồng dân cư sống ven rừng - lực lượng hiểu rừng nhất, gắn bó với rừng nhất. Các chuyên gia cho rằng, việc trao quyền cho cấp xã chỉ là bước khởi đầu.

Phân cấp quản lý rừng cho cấp xã được kỳ vọng bảo vệ tốt “lá phổi xanh” của thành phố Hà Nội. Ảnh: Đức Duy

Để chủ trương đi vào thực chất, thành phố Hà Nội cần tiếp tục đào tạo chuyên môn cho đội ngũ lâm nghiệp cơ sở; bố trí đủ kinh phí, nhân lực, trang thiết bị; hoàn thiện bản đồ địa giới hành chính; đẩy nhanh cắm mốc ranh giới ba loại rừng; đồng thời ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong giám sát tài nguyên rừng.

Với sự chuẩn bị bài bản, quyết tâm của thành phố và sự đồng thuận của cơ sở, mô hình phân cấp quản lý rừng kỳ vọng mở ra một giai đoạn mới: Quản lý hiệu quả hơn, xử lý kịp thời hơn và bền vững hơn.

Hoàng Sơn