Hà Nội và dấu son trong hành trình xây dựng nông thôn mới (Bài 2): Kiến tạo diện mạo nông thôn hiện đại trong kỷ nguyên phát triển mới

Diện mạo nông thôn mới khang trang tại một xã của Hà Nội. (Ảnh: Quang Thái)

15 năm Thủ đô Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, diện mạo vùng nông thôn Thủ đô thay đổi từng ngày theo hướng văn minh, hiện đại, đời sống người dân đã được nâng lên rõ rệt.

Điểm sáng trong xây dựng nông thôn mới

Năm 2010, Hà Nội bắt đầu thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trong bối cảnh vừa mở rộng địa giới hành chính (sáp nhập tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh và một phần Lương Sơn – Hòa Bình). Không gian rộng lớn tạo ra nhiều vận hội nhưng cũng đan xen nhiều thách thức đối với nông nghiệp, nông thôn Hà Nội khi phải đối mặt với muôn vàn khó khăn về hạ tầng, kinh tế và đời sống nông thôn.

Để tạo động lực phát triển nông nghiệp, nông thôn xứng với không gian, tầm vóc mới, trong 3 kỳ Đại hội của Thành phố, Thành ủy đều có Chương trình riêng về nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Sau 15 năm mở rộng địa giới hành chính, với chính sách thông thoáng và sự quan tâm của Thành ủy Hà Nội nhằm phát triển đồng đều khu vực nông thôn tiệm cận với khu vực thành thị.

Giai đoạn 2011 - 2015, thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn và Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, ngày 29/8/2011, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Chương trình số 02/CTr-TU về “Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, từng bước nâng cao đời sống nông dân” giai đoạn 2011 - 2015. Chương trình này được xem là đặt nền móng quan trọng trong việc phát triển khu vực ngoại thành Hà Nội, hướng tới mục tiêu đưa khu vực này phát triển đồng bộ với khu vực nội thành.

Hà Nội xác định rõ, để thực hiện thành công xây dựng nông thôn mới, cần ưu tiên hoàn thiện đồng bộ thể chế, cơ chế chính sách và quy hoạch phù hợp với đặc thù Thủ đô, có tính khả thi cao, đồng thời, cụ thể hóa hệ thống tiêu chí quốc gia sát với điều kiện thực tế từng địa phương. Theo đó, HĐND TP. Hà Nội đã xem xét thông qua và ban hành một loạt nghị quyết chuyên đề về xây dựng nông thôn mới, quy hoạch phát triển nông nghiệp, thí điểm một số chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp, làng nghề và xây dựng hạ tầng nông thôn.

Diện mạo nông thôn mới tại xã Duyên Thái (huyện Thường Tín) đang ngày một khang trang, sạch đẹp. (Ảnh: Nguyễn Quang)

Khẳng định “hình mẫu” của cả nước

Ngày 17/3/2021, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình số 04/CTr về "Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021 - 2025".

Chương trình kế thừa và tiếp nối thành công của 2 giai đoạn 2010-2015 và 2016-2020 với ba mục tiêu chính: Xây dựng nông thôn mới thiết thực hơn, hiệu quả hơn và bền vững hơn gắn liền với quá trình đô thị hóa; cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nông dân.

Giai đoạn này, Thành phố tập trung vào các tiêu chí nâng cao, kiểu mẫu tạo chiều sâu bền vững. Xây dựng nông thôn mới với các tiêu chí cao hơn theo hướng gắn với tiêu chí đô thị, đi liền với bảo tồn văn hóa, môi trường sinh thái và bản sắc địa phương, trở thành hình mẫu về phát triển nông thôn toàn diện. Nông nghiệp, nông thôn Hà Nội đã chuyển mình mạnh mẽ vì một nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh.

Giai đoạn 2021–2025 khép lại, Hà Nội không dừng lại ở việc hoàn thành trước kế hoạch, mà đã định hình một chuẩn mực mới: Nông thôn hiện đại, phồn vinh, hạnh phúc, dân chủ, văn minh; có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ theo tiêu chí đô thị; phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với không gian di sản và bản sắc văn hóa dân tộc.

Đến nay, Thủ đô đã trở thành địa phương có số xã, số huyện đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu cao nhất của cả nước. Kết quả này có được là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, quyết liệt của cấp ủy, chính quyền từ Thành phố đến cơ sở, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng, chung sức của người dân địa phương. Đây chính là nền móng vững chắc để Hà Nội tự tin bước vào chặng đường tiếp theo – nơi nông thôn mới không chỉ là đích đến, mà còn là động lực lan tỏa giá trị văn minh, thịnh vượng đến từng người dân, từng cộng đồng.

Một góc nông thôn mới huyện Đông Anh. (Ảnh: PV)

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết, từ năm 2021 đến nay, Hà Nội triển khai xây dựng nông thôn mới trong bối cảnh nhiều khó khăn, nhất là ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 và thiên tai. Dù vậy, với quyết tâm, nỗ lực cao của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân, Thành phố vẫn đạt được nhiều kết quả nổi bật.

Theo ông Nguyễn Mạnh Quyền, ngay khi bắt tay vào xây dựng nông thôn mới, Hà Nội xác định rõ mục tiêu xây dựng nông thôn mới không chỉ là nâng cao chất lượng hạ tầng, mà còn là nâng tầm chất lượng sống nông thôn. Thành phố đã trải qua ba giai đoạn trọng điểm. Giai đoạn từ 2011 đến 2015 tập trung phát triển hạ tầng cơ bản. Giai đoạn từ 2016 đến 2020, đẩy mạnh xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất. Giai đoạn từ 2021 đến 2025, chú trọng chuyển đổi số, xây dựng nông thôn mới thông minh, hiện đại...

Không dừng lại ở mục tiêu đạt chuẩn nông thôn mới, Hà Nội đang từng bước nâng tầm chất lượng sống ở khu vực ngoại thành thông qua xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Những miền quê của Hà Nội đang chuyển mình mạnh mẽ với kết cấu hạ tầng hiện đại; cảnh quan sáng, xanh, sạch, đẹp; đời sống văn hóa cộng đồng phong phú. Hà Nội đang kiến tạo những vùng quê văn minh, đậm bản sắc Thủ đô.

Nói về quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu của Hà Nội, ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố cho biết, Hà Nội xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu nhằm hướng đến mục tiêu lớn hơn, đó là tạo dựng nơi sống lý tưởng cho người dân.

Hà Nội cũng là địa phương đầu tiên xây dựng và triển khai bộ tiêu chí nông thôn mới kiểu mẫu riêng phù hợp với đô thị đặc biệt, gắn nông thôn với phát triển đô thị sinh thái, phát triển vùng ven đô bền vững. Thành phố không chỉ làm tốt nhiệm vụ, mà còn tiên phong định hình chuẩn mực mới cho nông thôn Việt Nam trong tương lai: Hiện đại - văn minh - bền vững. Đặc biệt, Hà Nội luôn chú trọng yếu tố văn hóa, con người trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu.

Có thể nói, hành trình xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu ở Hà Nội là câu chuyện chuyển biến toàn diện về tư duy, cách làm, lối sống. Thủ đô đang dần khẳng định “hình mẫu” của cả nước trong xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu văn minh, giàu bản sắc, thân thiện môi trường và phát triển bền vững.

Kim Thoa