Hà Tĩnh 'hóa giải' bài toán phụ thuộc, mở lối công nghiệp mới

Chuyển biến tích cực, nhưng tiềm ẩn rủi ro

Những năm gần đây, ngành công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp (CN-TTCN) Hà Tĩnh đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Giai đoạn 2021 - 2024, giá trị sản xuất toàn ngành tăng trưởng bình quân gần 6%/năm. Dự kiến đến cuối năm 2025, tổng giá trị sản xuất sẽ đạt khoảng 44.000 tỷ đồng, chiếm 36% GRDP của tỉnh. Đặc biệt, tỷ trọng ngành chế biến - chế tạo liên tục tăng, dự kiến đạt 53% cơ cấu công nghiệp vào năm 2025, khẳng định hướng đi tái cơ cấu ngành đang rất đúng đắn.

Tỉnh Hà Tĩnh đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn

Các sản phẩm chủ lực như thép Formosa Hà Tĩnh (FHS), điện và bia đều có sự tăng trưởng mạnh mẽ, đóng vai trò là trụ cột chính. Đồng thời, một số ngành mới như pin, sợi dệt cũng đang từng bước khẳng định vị thế, mở ra triển vọng cho các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao. Mặc dù chỉ số phát triển công nghiệp (IIP) có sự biến động trong năm 2022, nhưng nhìn chung, ngành công nghiệp Hà Tĩnh vẫn duy trì được nhịp tăng trưởng ổn định.

Tuy nhiên, sự phát triển này vẫn ẩn chứa một điểm yếu lớn: sự thiếu ổn định và phụ thuộc quá nhiều vào một số dự án lớn, đặc biệt là FHS. Khi sản lượng thép và điện sụt giảm do các yếu tố khách quan (kinh tế toàn cầu, đứt gãy chuỗi cung ứng) và chủ quan (sự cố sản xuất), toàn ngành công nghiệp Hà Tĩnh ngay lập tức chịu ảnh hưởng tiêu cực. Điển hình là việc sản lượng thép FHS liên tục giảm từ năm 2022 đến 2025. Tương tự, sự cố ở Nhiệt điện Vũng Áng I cũng làm suy giảm đáng kể sản lượng điện.

Tình trạng này cho thấy, dù đã có những tín hiệu đa dạng hóa tích cực từ các ngành như pin, sợi dệt, nhưng cơ cấu công nghiệp Hà Tĩnh vẫn còn mất cân đối. Các chuyên gia nhận định, việc tìm kiếm động lực mới, giảm sự lệ thuộc vào các dự án quy mô lớn là yêu cầu cấp thiết để tạo nền tảng phát triển bền vững hơn.

Tạo đột phá, hướng tới phát triển bền vững

Trước thực trạng trên, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Hà Tĩnh Lê Trung Phước cho biết, tỉnh xác định 8 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm vừa giải quyết bất cập trước mắt, vừa định hình lộ trình dài hạn. Cơ sở để triển khai là Quy hoạch tỉnh, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XIX, Nghị quyết số 08 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, cùng các nghị quyết HĐND và chương trình hành động UBND tỉnh. Việc thường xuyên rà soát, điều chỉnh chính sách CN-TTCN được coi là cơ sở pháp lý quan trọng, bảo đảm đồng bộ và khả thi.

Trước hết, tỉnh tập trung hoàn thiện hạ tầng các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp; xây dựng chính sách thu hút đầu tư vào chế biến, chế tạo, công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp công nghệ cao. Mục tiêu là cân bằng tỷ trọng đóng góp của FHS, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng FDI, từng bước giảm lệ thuộc.

Song song đó, đẩy nhanh tiến độ các dự án lớn đã được cấp phép như: KCN Vinhomes Vũng Áng, KCN VSIP Thạch Hà, mở rộng KCN Gia Lách (Nghi Xuân), Nhiệt điện Vũng Áng II, nhà máy sản xuất ô tô điện VinFast (giai đoạn 2)… Đồng thời xúc tiến thành lập các KCN mới tại Tây Hà Tĩnh, Bắc Hồng Lĩnh, Hạ Vàng - tạo cực tăng trưởng mới.

Bên cạnh đó, mở rộng KKT Vũng Áng song hành với tăng cường đầu tư hạ tầng CCN, bổ sung vốn hoàn thiện mặt bằng sạch cho các dự án vừa và nhỏ, tạo điều kiện để công nghiệp địa phương phát triển cùng FDI. Một trọng tâm khác là đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý, sản xuất và xúc tiến đầu tư, ưu tiên thu hút doanh nghiệp công nghệ số, khuyến khích đổi mới công nghệ, tự động hóa sản xuất để nâng cao năng suất, giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh - phù hợp xu thế công nghiệp 4.0.

Để bảo đảm tính ổn định lâu dài, tỉnh nghiên cứu ban hành chính sách thay thế Nghị quyết 96 sau khi hết hiệu lực cuối năm 2025; hoàn thiện Đề án phát triển công nghiệp hỗ trợ đến năm 2030; khuyến khích khởi nghiệp trong CN-TTCN, thu hút thêm nhà đầu tư thứ cấp.

Cùng với đó, chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đào tạo doanh nhân, cán bộ quản lý, công nhân kỹ thuật có tay nghề cao, kỹ năng quản trị hiện đại, tác phong công nghiệp, ý thức kỷ luật. Các doanh nghiệp được hỗ trợ đổi mới thiết bị, chuyển giao công nghệ, ứng dụng tự động hóa để nâng cao hiệu quả sản xuất.

Đặc biệt, tỉnh giao trách nhiệm rõ ràng cho cấp xã trong việc giải phóng mặt bằng, tái định cư khi triển khai dự án hạ tầng KCN, CCN... Cách làm này giúp rút ngắn thời gian chuẩn bị, cải thiện môi trường đầu tư, đồng thời tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Có thể khẳng định, với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo tỉnh và sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp, Hà Tĩnh đang từng bước thoát khỏi sự phụ thuộc vào một vài ngành trụ cột, hướng tới một cơ cấu công nghiệp đa dạng, cân đối và bền vững. Đây chính là nền tảng vững chắc để Hà Tĩnh hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế đã đề ra.

Diệp Anh