Hai bảo vật quốc gia trong ngôi chùa cổ gần 400 năm tuổi ở Thái Bình
Hiếm có di tích lịch sử, văn hóa nào sở hữu nhiều bảo vật quốc gia như chùa Keo (huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình). Hai bảo vật mới được công nhận trong thời gian gần đây đã khẳng định giá trị văn hóa, mỹ thuật đặc sắc và riêng có của di tích quốc gia đặc biệt này.
Chiếc hương án (còn gọi nhang án) được tạo tác thế kỷ 17 đặt trong tòa ống muống chùa Keo Thái Bình, được công nhận bảo vật quốc gia năm 2021.
Đó là hai bộ cánh cửa gỗ chạm khắc hình tượng rồng, một kiệt tác nghệ thuật của người xưa có niên đại thế kỷ 17, đặt ở cửa chính tam quan nội chùa Keo tỉnh Thái Bình, được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2017.
Bộ cánh cửa được tạo từ hai cánh hình chữ nhật, mỗi cánh cửa được ghép bằng 4 miếng gỗ nhỏ. Mỗi cánh chạm một hình rồng lớn, một hình rồng nhỏ và một hình nghê. Đôi rồng lớn trong thế vươn mình hướng lên chầu vào giữa.
Hình tượng rồng ở đây được thể hiện qua bố cục đăng đối “Lưỡng long chầu nhật” khi hai cánh cửa hợp lại. Thế uốn cong của đôi rồng kết hợp tạo thành hình lá đề, cùng với kỹ thuật chạm lộng điêu luyện, tạo thành nhiều lớp không gian có chiều sâu.
Bộ cánh cửa gỗ chạm hình tượng rồng thế kỷ 17 ở chùa Keo, tỉnh Thái Bình được công nhận bảo vật quốc gia năm 2017.
Hiện nay, tại di tích quốc gia đặc biệt chùa Keo hai bộ cánh cửa gỗ được các nghệ nhân phục dựng lại giống như nguyên bản. Còn bộ cánh cửa chính gốc đang được bảo quản, trưng bày trang trọng ngay tòa chính giữa của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Bảo vật quốc gia thứ 2 tại ngôi cổ tự gần 400 năm tuổi chùa Keo là hương án (còn gọi là nhang án) tạo tác thời Lê Trung Hưng, thế kỷ 17, được công nhận bảo vật quốc gia năm 2021.Hương án làm bằng gỗ quý được đặt trang trọng trong tòa ống muống (phụ quốc), tiếp giáp với tòa hậu cung của khu thờ Đức Thánh Dương Không Lộ, vị cao tăng thời Lý đã có công xây dựng Nghiêm Quang Tự (tên nôm là chùa Keo) năm 1061.
Hương án có kích thước khá lớn, dài 227cm, rộng 156cm và cao 153cm. Trên phần mặt, thân và chân hương án, nghệ nhân xưa dày công tuyệt tác với trình độ hoàn hảo, công phu. Nhiều chi tiết chạm khắc phức tạp, tỉ mỉ nhưng hài hòa, đối xứng, thể hiện sự tuân thủ nghiêm cẩn đề tài thiết kế của nghệ nhân điêu khắc gỗ.
Ông Đỗ Quốc Tuấn, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Thái Bình cho biết, hương án chùa Keo là 1 sản phẩm thủ công, do đó đây là hiện vật gốc độc bản, cấu trúc và các chi tiết hoa văn phong phú, phức tạp, khó có sự lặp lại ở bất kỳ sản phẩm điêu khắc gỗ nào.
Được biết, trong lễ hội chùa Keo mùa thu (khai mạc sáng 5/10, tức 10/9 âm lịch), huyện Vũ Thư sẽ tổ chức Lễ đón Bằng công nhận bảo vật quốc gia hương án chùa Keo đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận vào tháng 12/2021 vừa qua.
