Hai con chim hồng hoàng quý xuất hiện ở TP.HCM là điều chưa từng xảy ra

Ngày 23-12, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM cho biết đã tiếp nhận 1 con chim hồng hoàng do người dân tự nguyện giao nộp để đưa về nuôi dưỡng, chăm sóc theo quy định. Con chim này do ông Phạm Văn Tính (43 tuổi, ngụ xã Xuân Thới Sơn, TP.HCM) phát hiện và bắt giữ trước đó.

Qua kiểm tra ban đầu, kiểm lâm viên xác định đây là chim hồng hoàng trống, nặng khoảng 2,6 kg, tên khoa học Buceros bicornis, thuộc nhóm IB trong danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Chim quý dạn người giữa khu dân cư

Trao đổi với PLO, ông Phạm Văn Tính cho biết khoảng 18 giờ ngày 24-12, khi đang đứng trước sân nhà trong một con hẻm trên đường Xuân Thới Sơn 36, ông phát hiện một con chim lớn bay từ hướng đồng ruộng rồi đậu xuống một lùm cây thấp trong vườn, cách nhà khoảng 100 mét.

Con chim hồng hoàng được ông Tính phát hiện ở xã Xuân Thới Sơn. Ảnh: N. TÂN

Thấy chim có hình dáng lạ, mỏ dài và lớn, ông Tính tiến lại gần thì nhận thấy chim không tỏ ra sợ người. Khi ông tiếp cận để bắt, con chim chỉ mổ nhẹ vào ngón tay ông rồi đứng yên, không bay đi.

Sau khi bắt được chim, ông Tính tìm hiểu trên mạng và biết đây là chim hồng hoàng, một loài động vật rừng quý hiếm được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt.

“Điều khiến tôi thấy lạ là con chim rất dạn, không có phản xạ né tránh như chim sống ngoài tự nhiên. Khi mang về nhốt tạm trong lồng, cho ăn chuối sứ thì chim ăn ngay, không hoảng loạn”, ông Tính kể và cho biết con chim có biểu hiện đói.

Ông Tính đã nhốt con chim lại và báo với cơ quan chức năng. Ảnh: N. TÂN

Sau khi kêu con gái lên mạng tìm hiểu, nhận thức đây là động vật quý hiếm, ông Tính đã trình báo sự việc cho Công an xã Xuân Thới Sơn để xin hướng xử lý. Sau đó, lực lượng công an hướng dẫn ông liên hệ Chi cục Kiểm lâm TP.HCM để bàn giao con chim theo đúng quy định.

Theo quan sát của người dân địa phương, khu vực xung quanh nơi phát hiện chim hồng hoàng chủ yếu là khu dân cư xen kẽ đất trống, vườn cây, rau... nhỏ lẻ, hoàn toàn không có rừng rậm hay sinh cảnh phù hợp với tập tính sinh sống của loài chim này, vốn chỉ xuất hiện ở các cánh rừng nguyên sinh rộng lớn, nguồn thức ăn phong phú.

Ông Tính cho con chim hồng hoàng ăn chuối. Ảnh: N. TÂN

Không chỉ vậy, nhiều người dân cho biết đã từng nhìn thấy một con chim hồng hoàng tương tự đậu trên cành cây, dây điện ở một số vị trí gần nhà ông Tính trong những ngày trước đó.

2 con chim xuất hiện gần nhau, cách chỉ 500 mét

Điều đáng chú ý là trước khi ông Tính bắt được chim hồng hoàng, 1 người dân khác sống cùng địa bàn là ông Phùng Anh Tú cũng phát hiện và giữ được 1 con chim tương tự.

Theo ông Tú, tối 22-12, trong lúc chạy xe máy trên đường Trương Thị Như để đi tìm loại cỏ chữa bệnh cho gà, ông bất ngờ thấy con chim lớn có sải cánh hơn một mét sà xuống ngay trước đầu xe. Sợ va trúng con chim, ông Tú thắng gấp, lắc tay lái để xua đuổi nhưng chim không bay đi, chỉ lắc đầu qua lại.

Trong ngày 25-12, cán bộ Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã đến tiếp nhận con chim hồng hoàng. Ảnh: N. TÂN

Nghĩ chim có thể bị thương, ông Tú mang về nhà chăm sóc. Sau đó, khi người thân trong gia đình lên mạng tìm hiểu mới biết đây là chim hồng hoàng. Ông Tú đã mau chóng liên hệ với cơ quan chức năng để bàn giao.

Đến ngày 23-12, Chi cục Kiểm lâm TP.HCM đã tiếp nhận con chim hồng hoàng do ông Tú giao nộp. Đáng nói, vị trí ông Tú phát hiện chim chỉ cách nơi ông Tính bắt được chim khoảng 500 mét.

“Trong một thời gian rất ngắn mà xuất hiện 2 con chim hồng hoàng ở cùng một khu vực dân cư là điều chưa từng ghi nhận tại TP.HCM”, một cán bộ kiểm lâm cho hay.

Nghi vấn nuôi nhốt trái phép

Trao đổi với PLO, đại diện Đội Kiểm lâm cơ động và phòng cháy chữa cháy rừng số 1 – Chi cục Kiểm lâm TP.HCM khẳng định khu vực xã Xuân Thới Sơn không phải sinh cảnh tự nhiên của chim hồng hoàng.

“Việc 2 con chim hồng hoàng cùng xuất hiện trong thời gian ngắn ở một khu vực không phù hợp với sinh cảnh cho thấy khả năng rất cao chim đã bị nuôi nhốt trước đó. Có thể chim bị sổng chuồng hoặc người nuôi tự thả ra vì lo sợ trách nhiệm khi đối diện với pháp luật”, đại diện đơn vị nhận định.

Người dân mong muốn con chim được chăm sóc, nuôi dưỡng và thả về tự nhiên. Ảnh: N. TÂN

Theo vị này, chim hồng hoàng thuộc nhóm IB, nhóm động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm được bảo vệ ở mức cao nhất. Chỉ cần xác định được người có hành vi nuôi nhốt trái phép chim thuộc nhóm này là đã có thể xem xét trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, hiện đây mới là nghi vấn.

Liên quan đến cách xử lý khi người dân phát hiện động vật hoang dã, đại diện Đội Kiểm lâm cơ động và phòng cháy chữa cháy rừng số 1 cho biết theo Thông tư số 26 năm 2025 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc mua bán, nuôi nhốt chim cảnh là động vật rừng phải có hồ sơ chứng minh nguồn gốc hợp pháp, có bảng kê lâm sản và xác nhận của kiểm lâm sở tại. Khi phát hiện hoặc giữ được động vật rừng, người dân cần báo ngay cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan kiểm lâm sở tại để tiếp nhận, chăm sóc và xử lý.

Trước đó, tối 22-12, ông Phùng Anh Tú cũng bắt được 1 con chim hồng hoàng. Ảnh: N. TÂN

Trường hợp đang nuôi động vật rừng nhưng không có hồ sơ chứng minh nguồn gốc hợp pháp thì nên tự nguyện giao nộp. Pháp luật nghiêm cấm mọi hành vi săn bắt, mua bán, vận chuyển, nuôi nhốt trái phép động vật rừng, kể cả nuôi làm cảnh.

“Riêng đối với chim hồng hoàng, hiện nay trên địa bàn TP.HCM không có cá nhân nào được phép gây nuôi. Nếu không tự nguyện giao nộp mà bị phát hiện, tùy mức độ vi phạm có thể bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự”, đại diện kiểm lâm nhấn mạnh.

Theo quy định pháp luật, nếu xác định hành vi ở mức độ vi phạm hành chính, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 1 triệu đồng đến 300 triệu đồng theo Nghị định 35 năm 2019 (sửa đổi tại Nghị định 07 năm 2022) và bị tịch thu tang vật.

Nghiêm trọng hơn, nếu có dấu hiệu hình sự, cơ quan chức năng có thể khởi tố tội "vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã" theo Điều 234 hoặc tội "vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý hiếm" theo Điều 244 Bộ luật Hình sự.

Theo cơ quan chức năng, không phải bất kỳ loài động vật nào cũng có thể nuôi làm thú cưng. Trước khi nuôi, người dân cần tìm hiểu kỹ loài đó có thuộc danh mục được phép hay không, nguồn gốc phải hợp pháp và đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo quy định pháp luật, tránh rủi ro pháp lý về sau.

NGUYỄN TÂN