Ngành AI khát nhân lực nhưng sinh viên mới ra trường vẫn khó tìm việc

Khoảng cách giữa yêu cầu ngày càng cao của doanh nghiệp và năng lực thực tế của nguồn lao động trẻ đang đặt ra nhiều băn khoăn về con đường phát triển sự nghiệp trong ngành công nghệ.

Cầu tăng mạnh, nhưng bài toán nhân lực vẫn nan giải

Theo báo cáo Tương lai việc làm 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), các vị trí liên quan đến dữ liệu, phát triển phần mềm và công nghệ số nằm trong nhóm nghề tăng trưởng nhanh nhất toàn cầu giai đoạn 2025-2030. Trong đó, kỹ năng công nghệ, đặc biệt là AI và dữ liệu lớn, được dự báo trở thành nhóm kỹ năng quan trọng hàng đầu trong 5 năm tới.

Cùng xu hướng này, báo cáo Global AI Jobs Barometer 2025 của PwC cho thấy khoảng 75-80% các vị trí công nghệ thông tin hiện nay yêu cầu kỹ năng liên quan đến AI, kể cả với những vai trò không thuần về trí tuệ nhân tạo. Điều này cho thấy AI không còn là một mảng chuyên sâu tách biệt, mà đang dần trở thành yêu cầu chung của ngành.

Còn theo thống kê của Bộ Khoa học và Công nghệ, Việt Nam hiện có 74.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin với hơn 1,2 triệu lao động. Dự báo đến năm 2030, quy mô nhân lực công nghệ có thể đạt khoảng 3 triệu người, trong bối cảnh kinh tế số Việt Nam được kỳ vọng chạm mốc 74 tỷ USD.

Tuy nhiên, nguồn nhân lực vẫn là bài toán nan giải. Sự gia tăng về số lượng chưa đồng nghĩa với việc bài toán nhân lực đã được giải quyết. Dù được xem là ngành có mức thu nhập tương đối cao, công nghệ thông tin vẫn đối mặt tình trạng thiếu hụt nhân sự chất lượng cao, đặc biệt ở các mảng phần mềm, dữ liệu và AI.

Khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp

Mỗi năm, các trường đại học và cao đẳng dù đang đào tạo khoảng 50.000 sinh viên công nghệ thông tin, nhưng chỉ khoảng 30% có thể làm việc ngay. Phần lớn còn lại cần tiếp tục đào tạo để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Khoảng cách giữa chương trình đào tạo và nhu cầu doanh nghiệp đang tạo ra một “lỗ hổng” lớn trong chất lượng nhân lực.

Một buổi học thạc sĩ kỹ thuật phần mềm chuyên sâu AI tại trường Đại học FPT.

Khoảng cách này đến từ nhiều nguyên nhân. Chương trình đào tạo đại học thường tập trung vào kiến thức nền, trong khi doanh nghiệp cần kỹ sư có khả năng triển khai dự án thực tế, làm việc nhóm, hiểu yêu cầu khách hàng và tư duy hệ thống. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh của AI khiến nhiều kỹ năng kỹ thuật nhanh chóng trở nên lỗi thời nếu không được cập nhật liên tục.

Trong bối cảnh đó, một số chương trình đào tạo sau đại học theo định hướng ứng dụng đang được nhiều kỹ sư lựa chọn để nâng chuẩn năng lực. Chương trình thạc sĩ kỹ thuật phần mềm (MSE) của trường Đại học FPT là một ví dụ. Các chương trình này được xây dựng xoay quanh 2 nhóm vai trò đang thiếu hụt trên thị trường: Nhóm kỹ sư làm chủ công nghệ AI và nhóm kỹ sư có khả năng ứng dụng AI trong phân tích, hỗ trợ ra quyết định kinh doanh.

Thay vì đào sâu vào viết mã thuần túy, nội dung đào tạo hướng nhiều hơn đến thiết kế hệ thống, tích hợp AI vào sản phẩm và chuyển hóa dữ liệu thành thông tin phục vụ ra quyết định.

Chương trình thạc sĩ kỹ thuật phần mềm tại FPT thu hút nhiều học viên bởi tính thực tiễn cao.

Không chỉ bổ sung kiến thức chuyên sâu, các chương trình này còn giúp người học hoàn thiện tư duy giải quyết vấn đề, quản lý dự án và khả năng dẫn dắt đội nhóm - những năng lực ngày càng quan trọng trong kỷ nguyên AI.

Bên cạnh đó, việc kết nối với hệ sinh thái doanh nghiệp công nghệ của FPT cũng giúp học viên cập nhật xu hướng, mở rộng mạng lưới nghề nghiệp và gia tăng cơ hội phát triển dài hạn.

Ngành AI và công nghệ thông tin vẫn đang thiếu nhân lực, nhưng thị trường không còn thiếu những người “biết lập trình”. Điều doanh nghiệp cần là những kỹ sư có khả năng thích ứng, hiểu bài toán thực tiễn và sẵn sàng đảm nhận vai trò lớn hơn trong tổ chức. Trong bối cảnh đó, việc chủ động nâng chuẩn năng lực thông qua đào tạo bài bản, gắn với thực tế đang trở thành một lựa chọn chiến lược, giúp kỹ sư trẻ không chỉ tìm được việc làm, mà còn xây dựng sự nghiệp bền vững trong ngành công nghệ.

Châu An