Hai di sản trên sân di tích

Một góc Miếu Trò nhìn từ trên cao.

Miếu Trò, nơi thờ nữ thần Ngô Thị Thanh và biểu tượng sinh sôi “Nõ - Nường”, đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh vào năm 2007. Di tích này không chỉ là nơi thờ cúng linh thiêng mà còn là sân khấu chính của Lễ hội Trò Trám, một Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Hàng năm, vào ngày 11 và 12 tháng Giêng, Miếu Trò trở thành tâm điểm của lễ hội, nơi những nghi thức cổ truyền, đặc biệt là “Lễ mật” với tín ngưỡng phồn thực, được tái hiện một cách trang trọng và linh thiêng, thể hiện ước nguyện về một cuộc sống bình an, mùa màng bội thu.

Năm 2019, Miếu Trò được trùng tu, tôn tạo với tổng kinh phí 17 tỷ đồng, mang đến một diện mạo khang trang hơn. Sau khi được tu bổ, Miếu Trò có tổng diện tích 1.188m2, gồm các hạng mục như Nghi Môn, Miếu Trò, Nhà khách cùng các công trình phụ trợ, tất cả đều được thiết kế hài hòa, tạo nên một quần thể kiến trúc vừa cổ kính vừa hiện đại.

Diễn trò “Tứ dân chi nghiệp” (còn gọi là Bách nghệ trình làng) tại Lễ hội Trò Trám.

Nếu Lễ hội Trò Trám chỉ diễn ra trong vài ngày ngắn ngủi, thì một di sản khác lại âm thầm tồn tại, bồi đắp không gian văn hóa tại Miếu Trò suốt cả năm. Đó chính là Võ cổ truyền Bình Định, một Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia được ghi danh vào năm 2012. Võ Bình Định không chỉ là một môn võ thuật, mà còn là sự kết tinh của tinh thần thượng võ, ý chí quật cường và văn hóa ứng xử cao đẹp của người Việt. Tại Miếu Trò, môn võ này đã trở thành một hoạt động thể thao, một sân chơi lành mạnh cho nhiều thế hệ. Cuối mỗi buổi chiều, không gian nơi đây lại sôi động với những tiếng hô dứt khoát, những đường quyền mạnh mẽ của các võ sinh nhí.

Các võ sinh tham gia luyện tập võ cổ truyền Bình Định gia trên sân Miếu Trò.

Không chỉ luyện tập kỹ thuật, các võ sinh còn được rèn luyện về kỷ luật và tinh thần tự giác. Trước mỗi buổi tập, các em tự động quét dọn lá cây, sắp xếp các dụng cụ luyện tập như binh khí, bao cát, hay dây thang. Những võ sinh cũ nhiệt tình hướng dẫn, hỗ trợ các bạn mới mặc trang phục cho đúng, cho đẹp. Chính những việc làm nhỏ nhưng ý nghĩa này đã làm các phụ huynh rất phấn khởi, yên tâm khi gửi gắm con em mình, bởi các em không chỉ khỏe mạnh mà còn trưởng thành hơn về nhân cách.

Chuẩn Võ sư Hoàng Thạch Quân hướng dẫn võ sinh.

Câu lạc bộ Võ cổ truyền Bình Định (Võ đường Bình Định gia Hoàng Quân) tại đây được thành lập từ năm 2006, do Chuẩn Võ sư Hoàng Thạch Quân làm chủ nhiệm. Anh chia sẻ: Võ thuật không chỉ giúp các em rèn luyện sức khỏe, kỹ năng tự vệ mà còn bồi đắp đạo đức, sự tự tin và ý thức kỷ luật. Đây là một sân chơi ý nghĩa, đặc biệt là trong dịp hè, giúp các em tránh xa những nơi nguy hiểm như ao hồ, sông hoặc xem ti vi, điện thoại quá nhiều.

Hiện tại, Võ cổ truyền Bình Định đang được lập hồ sơ trình UNESCO xem xét, công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Điều này một lần nữa khẳng định giá trị to lớn của môn võ này.

Không chỉ luyện tập kỹ thuật, võ sinh còn được rèn luyện về kỷ luật và tinh thần tự giác.

Sự hiện diện của Võ Bình Định tại Miếu Trò là một minh chứng sống động cho sự kết nối giữa di sản vật thể và di sản phi vật thể. Miếu Trò không chỉ là một công trình kiến trúc cổ, mà đã trở thành một không gian văn hóa sống, nơi các giá trị truyền thống được gìn giữ và tiếp nối qua từng thế hệ. Câu chuyện ở Miếu Trò là một ví dụ điển hình về cách các di sản văn hóa có thể tương tác, bổ trợ cho nhau, tạo nên một sức sống bền bỉ và giá trị lâu dài trong lòng cộng đồng.

Lê Hoàng