Hai dự án thành phần chậm, đường Hồ Chí Minh không thể thông tuyến năm nay

Phương tiện lưu thông trên đoạn tuyến đường Hồ Chí Minh qua khu vực Tây Nguyên. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Các dự án thành phần đường Hồ Chí Minh đang được triển khai đứng trước nguy cơ không thể về đích vào cuối năm nay và mục tiêu cơ bản thông tuyến trong năm 2025 sẽ bị phá sản.

Mặt bằng, nguồn vật liệu “ghìm chân” dự án

Theo báo cáo của Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh, sau hơn một năm khởi công (từ tháng 6/2024), Dự án đoạn Chợ Chu-Ngã ba Trung Sơn sản lượng thực hiện đến nay đạt khoảng 28%.

Lý giải việc chậm tiến độ, ông Nguyễn Vũ Quý, Giám đốc Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh cho biết đến cuối tháng 8 vừa qua, tỷ lệ bàn giao mặt bằng mới đạt 94%, trong đó, tỉnh Thái Nguyên cơ bản hoàn thành được 12,24km giải phóng mặt bằng; Tỉnh Tuyên Quang còn hơn 1km trên tổng chiều dài gần 17km dự án đi qua chưa bàn giao và hơn 2km đã bàn giao nhưng phải điều chỉnh thiết kế do ảnh hưởng của cơn bão Yagi dẫn đến phải thu hồi bổ sung đất và chuyển mục đích sử dụng rừng.

Mặt khác, khu vực dự án đang cao điểm mùa mưa với nhiều diễn biến bất thường, mưa nhiều (tháng 6-7/2025 thời gian mưa tới 20 ngày). Mặc dù, Ban Quản lý dự án đã chỉ đạo nhà thầu tranh thủ thời tiết thuận lợi đẩy tiến độ, bù sản lượng bị chậm nhưng việc hoàn thành trong năm 2025 vẫn khó khả thi.

Được khởi công tháng 3/2024 có tổng mức đầu tư 4.145 tỷ đồng, đoạn Rạch Sỏi-Bến Nhất, Gò Quao-Vĩnh Thuận (55km) hiện sản lượng thi công đến nay mới đạt khoảng 44%.

Nguyên nhân tiến độ chậm trễ được ông Quý chỉ ra là do tại thời điểm khởi công, dự án mới được bàn giao hơn 8km mặt bằng bên phải tuyến đi trùng với đường hiện hữu nhưng vướng mặt bằng kỹ thuật nên chưa thể thi công ngay.

Đến tháng 9/2024, các địa phương mới bàn giao thêm mặt bằng và hiện tỷ lệ giải phóng mặt bằng mới đạt trên 95% (tương ứng gần 43km). Dự án còn gần 2,5km và một vị trí cầu chưa bàn giao mặt bằng, một số công trình hạ tầng kỹ thuật cũng chưa được di dời.

Mặt khác, khi lập dự án và tổng mức đầu tư, toàn bộ chi phí giải phóng mặt bằng được lấy theo bảng giá đất do địa phương ban hành. Khi địa phương thực hiện đo đạc, kiểm đếm và phê duyệt phương án đền bù, kinh phí giải phóng mặt bằng lấy theo đơn giá thực tế có sự chênh lệch lớn, tổng mức đầu tư bị vượt, phải thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư và điều chỉnh dự án nên công tác giải phóng mặt bằng chưa hoàn thành.

Nguồn vật liệu cát đắp nền đường tại các dự án thành phần còn thiếu đã ảnh hưởng đến tiến độ thi công. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Về vật liệu, đoạn Rạch Sỏi-Bến Nhất, Gò Quao-Vĩnh Thuận được triển khai vào thời điểm nhiều dự án trọng điểm khác trong khu vực cũng đang được đầu tư xây dựng nên các địa phương không bố trí được mỏ vật liệu cho dự án.

Đến ngày 24/6/2024, sau khi Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tỉnh Tiền Giang (nay là tỉnh Đồng Tháp) bố trí mỏ cho dự án, Ban Quản lý dự án mới tiếp cận và triển khai thủ tục. Đến ngày 9/3/2025, tỉnh Đồng Tháp mới cấp giấy phép khai thác khoáng sản mỏ Hòa Hưng 1 với trữ lượng hơn 1,8 triệu m3, công suất khai thác chỉ 650.000m3/năm.

“Tuy nhiên, các mỏ được địa phương cấp cho doanh nghiệp khai thác theo cơ chế thương mại, việc hoàn thiện các thủ tục kéo dài chưa kể quá trình khai thác phải thay đổi phương pháp nên đến nay khối lượng vật liệu cấp cho dự án mới đạt khoảng 40.000m3,” ông Quý cho hay.

Để giải quyết nguồn vật liệu khan hiếm, theo ông Quý, các nhà thầu đã chủ động nguồn vật liệu thương mại để thi công, trong đó có nguồn cát nhập khẩu cơ bản đáp ứng nhu cầu sử dụng. Song, hầu hết các địa phương không công bố giá cát thương mại mà chỉ công bố giá cát của các mỏ trong khu vực nên có sự chênh lệch lớn giữa giá được duyệt trong dự toán và giá thực tế mua. Thực tế này khiến các nhà thầu có tâm lý trông chờ nguồn vật liệu từ các mỏ do địa phương cấp.

Tính đến ngày 22/8, tổng khối lượng cát đưa về dự án mới đạt hơn 1 triệu m3 trên tổng nhu cầu 2,3 triệu m3 và chủ yếu lấy từ nguồn thương mại, ảnh hưởng đến tiến độ thi công.

“Do tiến độ bàn giao mặt bằng chậm và khan hiếm về nguồn vật liệu cát đắp, địa chất khu vực dự án phải thực hiện chờ lún kéo dài từ 10-12 tháng, dù chủ đầu tư đang chỉ đạo quyết liệt nhà thầu tăng ca, tăng kíp nhưng dự án vẫn khó có thể hoàn thành trong năm 2025,” ông Quý thừa nhận.

Sẽ hoàn thành nối thông tuyến năm 2026

Để giải quyết các khó khăn trên, Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với địa phương triển khai các thủ tục, phấn đấu bàn giao mặt bằng sạch toàn bộ cho dự án đoạn Rạch Sỏi-Bến Nhất, Gò Quao-Vĩnh Thuận trong tháng 9/2025 và trong tháng 10/2025 đối với dự án đoạn Chợ Chu-Ngã ba Trung Sơn.

Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh chỉ đạo các nhà thầu lập lại tiến độ thi công tổng thể, tập trung mọi nguồn lực và quyết tâm đến hết năm 2025 hoàn thành toàn bộ nền đường (nếu thời tiết thuận lợi), sản lượng dự án đạt khoảng 60% hợp đồng và dự kiến hoàn thành dự án trong năm 2026.

Riêng đoạn Chơn Thành-Đức Hòa (dài 74km) đạt sản lượng 77% giá trị hợp đồng, đáp ứng kế hoạch cơ bản hoàn thành trong năm 2025.

Dự án đường Hồ Chí Minh tạo trục dọc, liên thông giữa ba miền của Đất nước. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+)

Theo Nghị quyết 66/2013/QH13 ngày 29/11/2013 của Quốc hội, tuyến đường Hồ Chí Minh sẽ được nối thông từ Pác Bó (Cao Bằng) đến Đất Mũi (Cà Mau) với tổng chiều dài khoảng 2.744km, quy mô tối thiểu hai làn xe.

Đến nay, dự án có 2.499km đã hoàn thành (đạt 91%) và khoảng 258km tuyến nhánh, có 245km thuộc 4 dự án thành phần đang được triển khai, trong đó, các dự án gồm đoạn Chơn Thành-Đức Hòa, Chợ Chu-Ngã ba Trung Sơn, Rạch Sỏi-Bến Nhất, Gò Quao-Vĩnh Thuận đang triển khai. Đoạn Cổ Tiết-Chợ Bến (dài 87,5km) đang triển khai nghiên cứu tiền khả thi để trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định chủ trương đầu tư./.

(Vietnam+)