Hai năm làm đơn xin giữ lại Bùi Chu

Nhà thờ Bùi Chu 134 năm tuổi. Ảnh: M.Đ

Ngày 30/8 năm 2017 tôi cùng hai đồng nghiệp đi tham quan một số nhà thờ cổ tại Nam Định, nhà thờ cuối cùng chúng tôi ghé thăm là nhà thờ chánh tòa Bùi Chu. Những nhà thờ cổ tại Nam Định rất đẹp, rất cổ kính và chính tòa Bùi Chu có lẽ là thuộc diện to và đẹp nhất. Tôi không hiểu sao một hệ thống di sản đồ sộ như vậy gần như không ai biết, với riêng cá nhân tôi thì những nhà thờ đó ấn tượng hơn Hội An và Mỹ Sơn của Đà Nẵng.

Du lịch Nam Định hoàn toàn có thể khởi sắc nếu biết kết hợp cùng giáo dân khai thác vẻ đẹp của những nhà thờ cổ này. Chỉ tiếc là chúng ngày càng hư hỏng và luôn có nguy cơ bị đập bỏ. Ngay trong khuôn viên nhà thờ Bùi Chu những công trình cổ kính khác xây xung quanh nhà thờ thờ đã bị phá đi. Thay vào đó họ xây dựng những ban, bệ thờ mới thiếu tính thẩm mỹ. Điều này khiến cho ngôi nhà thờ rêu phong trông rất lạc lõng.

Hôm ấy chúng tôi thấy trong nhà thờ có một thanh niên dạy một nhóm thiếu nhi đọc kinh, không khí rất trang nghiêm, có vẻ như nhà thờ vẫn đang hoạt động rất bình thường. Tới lúc rẽ vào Cô nhi viện ngay gần đó thì được một bác chừng 55 tuổi thông báo là hết tháng bẩy âm lịch giáo xứ sẽ hạ giải nhà thờ và xây lên ngay tại đó một nhà thờ mới. Tôi hỏi hạ giải là gì thì bác ấy nói là đập đi xây lại. Tôi vẫn không tin nên hỏi ba lần là trùng tu sửa chữa hay đập đi xây lại. Bác ấy vẫn khẳng định là đập đi xây lại. Chúng tôi tất cả đều thấy rất lo lắng vì đây sẽ là mất mát rất lớn cho di sản văn hóa Việt Nam nói chung và Nam Định nói riêng. Và nếu Bùi Chu bị đập bỏ thì các nhà thờ cổ khác tại Nam Định cũng sẽ có số phận tương tự.

Khi về đến Hà Nội tôi có trò truyện với một số bạn bè là nhà báo và văn nghệ sĩ thì họ cũng tỏ ra rất lo lắng. Tôi ngỏ ý muốn họ đưa lên facebook vấn đề này thì tất cả đều đồng ý. Vậy là gần như cùng một thời điểm thông tin được lan truyền rộng rãi. Ngoại trừ một số bình luận quá khích, gây hấn, hầu hết bình luận của người đọc đều thể hiện mong muốn nhà thờ chánh tòa Bùi Chu được giữ lại. Cũng có nhiều ý kiến của bà con giáo dân Bùi Chu, khá nhiều người không hề biết nhà thờ sẽ bị hạ giải rồi xây mới.

Vào ngày 14/9/2017, tôi có viết thư gửi cho Đức Cha Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu, giám mục chính tòa Giáo phận Bùi Chu qua đường email. Sau đó viết thư gửi cho Đức Cha Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Nguyên Tổng giám mục chính tòa Tổng giáo phận Hà Nội và Đức Cha Lô-ren-xô Chu Văn Minh, phụ tá Tổng giáo phận Hà Nội thời điểm đó theo cả đường email và thư tay. Vì sợ thư thất lạc nên tôi đến tận 40 Nhà Chung để đưa trực tiếp. Nội dung bức thư chủ yếu thể hiện mong muốn giữ lại nhà thờ Bùi Chu.

Phía bên giám mục chính tòa Giáo phận Bùi Chu không thấy có phản hồi, còn giám mục chính tòa Tổng giáo phận Hà Nội có thư trả lời ngay qua đường email. Nội dung bức thư thể hiện sự trân trọng đối với mong muốn của tôi và các cha cũng nói rằng sẽ xem xét kỹ vấn đề này.

Sau đó, Bùi Chu đã sống thêm một năm rưỡi có dư. Mấy hôm gần đây được biết phía Bùi Chu vẫn quyết định dỡ bỏ nhà thờ vào ngày 13/5 chúng tôi thấy rất nản. Tôi chỉ mong sao việc dỡ bỏ được hoãn lại để chính phủ bổ sung thêm luật bảo vệ di sản, để những nhà thờ như Bùi Chu được đưa vào danh sách trùng tu và bảo vệ.

Mai Hoàng - Viện Hàn lâm khoa học xã hội