Hải quan khu vực XIV: Giữ vững thông quan, chuẩn bị nền tảng thực hiện nhiệm vụ năm 2026

Hoạt động thông quan giữ nhịp ổn định

Năm 2025, tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, xung đột tại một số khu vực kéo dài, cạnh tranh giữa các nước lớn gia tăng. Việc Hoa Kỳ áp dụng chính sách thuế đối ứng ở mức cao trên diện rộng đã tác động đến tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Trong nước, kinh tế duy trì đà tăng trưởng, vĩ mô cơ bản ổn định nhưng vẫn chịu ảnh hưởng từ căng thẳng thương mại quốc tế. Trên địa bàn hai tỉnh Đắk Lắk và Gia Lai, kinh tế - xã hội gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của bão, lũ kéo dài, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và xuất nhập khẩu.

Trước bối cảnh đó, Chi cục Hải quan khu vực XIV đã chủ động triển khai đồng bộ các nhiệm vụ được giao, đẩy mạnh cải cách thủ tục, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, quản lý chặt chẽ hoạt động xuất nhập khẩu, bảo đảm thông quan thông suốt, không để xảy ra ách tắc, tồn đọng hàng hóa.

Hoạt động thông quan và giám sát hải quan được Chi cục duy trì ổn định.

Điểm tích cực nổi bật là hoạt động thông quan và giám sát hải quan được duy trì ổn định, thông suốt. Tính đến ngày 14/11/2025, toàn Chi cục có 806 doanh nghiệp tham gia làm thủ tục hải quan, với tổng số 73.757 tờ khai xuất nhập khẩu được xử lý, trong đó xuất khẩu chiếm tỷ trọng lớn với 54.117 tờ khai. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 4.680,656 triệu USD, gồm kim ngạch xuất khẩu đạt 3.579,449 triệu USD và kim ngạch nhập khẩu đạt 1.101,207 triệu USD.

Xét theo địa bàn, hoạt động xuất nhập khẩu giữa các khu vực có sự chênh lệch về quy mô và cơ cấu. Tại Đắk Lắk, kim ngạch đạt 1.675,28 triệu USD, trong đó Hải quan Buôn Ma Thuột ghi nhận mức tăng trưởng 67,52%, chủ yếu nhờ sự gia tăng của một số mặt hàng xuất khẩu chủ lực. Ngược lại, tại Gia Lai, kim ngạch đạt 3.005,376 triệu USD nhưng kim ngạch qua cảng Quy Nhơn giảm 5,36%, nguyên nhân chính là do hoạt động nhập khẩu sụt giảm.

Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu gồm: sắt thép, thức ăn gia súc, phân bón, điện năng, cà phê hạt, gỗ và sản phẩm gỗ, khoáng sản… Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu là hạt điều thô, gỗ nguyên liệu, nhựa đường, đá khối, nguyên liệu dược, nguyên liệu may mặc và nguyên liệu sản xuất thuốc.

Đại diện Chi cục Hải quan khu vực XIV cho biết, đơn vị đã ký kết biên bản ghi nhớ và xây dựng kế hoạch hành động nhằm nâng cao mức độ tuân thủ đối với 15 doanh nghiệp trên địa bàn quản lý. Qua theo dõi, hầu hết các doanh nghiệp tham gia đều đã nâng cao mức độ tuân thủ so với thời điểm ký kết. Bên cạnh đó, công tác đối thoại, hỗ trợ doanh nghiệp tiếp tục được duy trì thường xuyên, góp phần kịp thời tháo gỡ vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan.

Định hướng và nhiệm vụ năm 2026

Theo Chi cục Hải quan khu vực XIV, tình hình thu ngân sách nhà nước năm 2025 vẫn còn nhiều thách thức. Tính đến 14/11/2025, thu ngân sách đạt 613,244 tỷ đồng, đạt 61,94% dự toán Chính phủ giao (990 tỷ đồng). Ước đến hết năm 2025, số thu đạt 695 tỷ đồng, đạt 70,2% dự toán Chính phủ giao, đạt 60,3% chỉ tiêu thu HĐND tỉnh giao, đạt 66,5% chỉ tiêu Cục Hải quan giao.

Nguyên nhân chính không nằm ở khâu tổ chức thu, mà xuất phát từ biến động cơ cấu mặt hàng... Tại Đắk Lắk, thu ngân sách có sự phân hóa rõ rệt: Hải quan Phú Yên vượt mạnh chỉ tiêu nhờ phát sinh nguồn thu đột biến từ nhập khẩu máy móc, thiết bị tạo tài sản cố định của Công ty CP Giấy Hoàng Hà Phú Yên, trong khi Hải quan Buôn Ma Thuột giảm thu do một số dự án điện gió không triển khai theo kế hoạch.

Chi cục tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong năm 2026, tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu và nâng cao chất lượng phục vụ doanh nghiệp.

Tại Gia Lai, điểm nghẽn lớn nhất nằm ở Hải quan cửa khẩu cảng Quy Nhơn. Cụ thể, nhóm mặt hàng sắt thép - nguồn thu chủ lực trong dự toán bị sụt giảm. Nhóm hàng này được xây dựng dự toán 271 tỷ đồng, nhưng thực tế chỉ thu khoảng 10 tỷ đồng, làm giảm thu 260 tỷ đồng so với dự toán và 235 tỷ đồng so với năm 2024. Cùng với đó, một số mặt hàng thường xuyên như dăm gỗ, tinh quặng cũng giảm thu, kéo theo kết quả thu ngân sách toàn địa bàn không đạt kỳ vọng.

Trong diễn biến này, các biện pháp quản lý thu được triển khai theo hướng chống thất thu, bù đắp nguồn thu thiếu hụt. Công tác kiểm tra báo cáo quyết toán, kiểm tra sau thông quan được đẩy mạnh, mang lại số thu 1.093,079 triệu đồng qua kiểm tra sau thông quan. Tuy số tuyệt đối không lớn so với dự toán, nhưng đây là phần thu mang tính bền vững, góp phần tăng kỷ cương tuân thủ và hạn chế rủi ro ngân sách.

Từ thực tiễn triển khai nhiệm vụ năm 2025, Chi cục Hải quan khu vực XIV xác định nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2026 là vừa bảo đảm hoạt động thông quan thông suốt, vừa từng bước tái cơ cấu nguồn thu theo hướng bền vững, giảm sự phụ thuộc vào một số nhóm hàng mang tính chu kỳ. Theo đó, Chi cục tập trung nắm chắc nguồn thu phát sinh từ các dự án đầu tư; đồng thời tăng cường quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan, chủ động phòng, chống gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp và buôn lậu, nhất là tại các địa bàn trọng điểm như cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh và cảng Quy Nhơn.

Lạc Nguyên