Hải quân nhân dân Việt Nam 'Làm chủ vùng biển, quyết chiến quyết thắng'

Hải quân trở thành quân chủng độc lập

Năm 1954, miền Bắc được giải phóng, miền Nam tiếp tục cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân. Nhằm góp phần bảo vệ chủ quyền biển, đảo, quản lý chặt chẽ bờ biển miền Bắc, ngày 7/5/1955, Bộ Quốc phòng ra Quyết định số 284/NĐ-A thành lập Cục Phòng thủ bờ bể, tiền quân của Quân chủng Hải quân sau này. Tiếp đó, trên cơ sở quán triệt tinh thần Nghị quyết Trung ương 15 khóa II xây dựng quân đội, nâng cao sức mạnh chiến đấu của các lực lượng, ngày 24/1/1959, Bộ Quốc phòng ra Nghị định 320/NĐ thành lập Cục Hải quân. Đây là bước chuyển biến quan trọng, chuyển từ nhiệm vụ nghiên cứu sang chỉ huy, chỉ đạo mọi mặt hoạt động xây dựng, sẵn sàng chiến đấu chống kẻ thù xâm lược.

Các chiến sĩ tại Trung tâm huấn luyện Vùng 4 Hải quân (đóng quân tại Cam Ranh, Khánh Hòa)

Khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước bước sang giai đoạn quân Mỹ đẩy mạnh chiến tranh xâm lược miền Nam và leo thang đánh phá miền Bắc, để bảo đảm cho Hải quân nhân dân Việt Nam thực hiện tốt nhiệm vụ chi viện cho miền Nam và sẵn sàng đánh bại mọi âm mưu của Mỹ đối với miền Bắc, ngày 3/1/1964, Bộ Quốc phòng ra Quyết định 01/QP thành lập Bộ Tư lệnh Hải quân trên cơ sở Cục Hải quân. Từ đây, Hải quân nhân dân Việt Nam chính thức trở thành một quân chủng độc lập, bộ phận hợp thành quan trọng của quân đội nhân dân Việt Nam, giữ vai trò nòng cốt của chiến tranh nhân dân trên chiến trường sông, biển và là mốc son lịch sử quan trọng của Hải quân nhân dân Việt Nam trên con đường xây dựng và phát triển.

Những chiến sĩ hải quân trên những con tàu không số

Ngày 23/10/1961, theo Chỉ thị của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, Bộ tổng Tư lệnh quân đội nhân dân Việt Nam đã thành lập Đoàn 759 (tiền thân của Lữ đoàn 125, Vùng 2 Hải quân ngày nay) với tên gọi Đoàn tàu không số để thực hiện nhiệm vụ vận chuyển vũ khí, phương tiện và cán bộ, chiến sĩ bằng đường biển chi viện cho chiến trường miền Nam.

Trong 14 năm, từ năm 1961 - 1975 có hơn 1.800 lượt tàu, thuyền được huy động, vượt quãng đường hơn 4 triệu hải lý, gấp 185 lần vòng quanh trái đất, vận chuyển hơn 150 nghìn tấn vũ khí, trang bị và hơn 80 nghìn cán bộ, chiến sĩ từ miền Bắc vào miền Nam.

Nhớ về thời kỳ đó, Anh hùng LLVT nhân dân Hồ Đắc Thạnh (Lữ đoàn 125 Hải quân) cho biết, ông và đồng đội đã trải qua 12 chuyến hải trình sinh tử. Mỗi chuyến đi đều là những ký ức không thể nào quên luôn phải đối mặt với hai lần chết: chết do bão tố hoặc chết do máy bay trên trời hoặc các loại tàu trên biển. Tuy nhiên, cán bộ chiến sĩ của Lữ đoàn 125 Hải quân chưa bao giờ thoái thác nhiệm vụ, chưa bao giờ bị địch bắt, bị tù đày mà khai bởi họ luôn sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc.

Những con "tàu không số” của Hải quân nhân dân Việt Nam đã xuyên qua bão dông, vượt qua bao cuộc vây ráp của kẻ thù, chuyên chở hàng vạn tấn vũ khí, trang thiết bị và hàng ngàn lượt cán bộ, chiến sỹ từ miền Bắc vào chi viện cho chiến trường lớn miền Nam, tạo nên huyền thoại “đường mòn Hồ Chí Minh” trên Biển Đông. (Ảnh: Tư liệu/TTXVN )

Trong thời điểm đó, mỗi khẩu súng, mỗi viên đạn được đưa vào chiến trường đều thấm đẫm máu xương của đồng bào, chiến sĩ. Cựu chiến binh tàu 69, ông Lê Xuân Khảm nhớ lại tấm gương chiến đấu của chiến sĩ Hoàng Thanh Loan: “Anh Loan chiến đấu bị thương, bị địch bắt, địch đè ra mổ bụng, moi gan anh vẫn kiên quyết không khai, bảo vệ bí mật của những con tàu không số”.

Trung tướng Nguyễn Văn Bổng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân chủng Hải quân cho rằng, đường Hồ Chí Minh trên biển là một trong những phát kiến xuất sắc của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Với tinh thần chủ động, sáng tạo, mưu trí, dũng cảm “vạch đường mà đi”, “tìm bến mà đến”, những con tàu không số đã vận chuyển, chi viện vũ khí, đạn dược, lương thực, thực phẩm, thuốc men cho chiến trường miền Nam, góp phần quan trọng làm niên chiến thắng, viết lên thiên hùng ca bất tử.

Những chiến thắng vang dội khác

Với ý chí quyết tâm dám đánh, biết đánh và quyết đánh thắng, Hải quân nhân dân Việt Nam còn đánh đuổi tàu khu trục Maddox của Mỹ khi chúng cố tình xâm phạm hải phận. Kết quả, tàu Maddox bị trúng đạn 14,5mm vào mạn, làm một số thiết bị trên boong tàu hư hỏng buộc phải rút xa khỏi vùng biển Bắc Việt Nam 12 hải lí. Trận đánh tàu Maddox là trận chiến đấu đầu tiên của Hải quân nhân dân Việt Nam trong tình huống chiến đấu độc lập trực tiếp đối đầu với tàu khu trục và máy bay Mĩ, với số lượng tàu ít và nhỏ bé, còn nhiều hạn chế về tính năng kĩ thuật và trang bị, hoạt động. Trận đánh thể hiện ý chí quyết chiến, quyết thắng, dũng cảm và mưu trí của bộ đội Hải quân nhân dân Việt Nam. Ngoài ra, lực lượng Hải quân còn phối hợp chặt chẽ với lực lượng phòng không của Quân chủng Phòng không - Không quân và nhân dân miền Bắc đánh trả kiên cường, làm thất bại cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất bằng không quân và hải quân quy mô lớn vào miền Bắc Việt Nam của đế quốc Mỹ.

Tàu khu trục Maddox của Mỹ xâm phạm vùng biển của Việt Nam ngày 2/8/1964 đã bị Hải quân nhân dân Việt Nam đánh đuổi. (Ảnh: Tư liệu quốc tế/TTXVN)

Khi đế quốc Mỹ mở rộng leo thang chiến tranh phá hoại và phong tỏa sông, biển miền Bắc bằng thủy lôi và bom từ trường, Hải quân nhân dân Việt Nam cùng với quân và dân miền Bắc đã vượt qua chính mình, 2 lần vào năm 1967 - 1968 và năm 1972 - 1973 đánh thắng chiến tranh phá hoại và phong tỏa của địch, góp phần đánh bại âm mưu bóp nghẹt cách mạng miền Nam của đế quốc Mỹ.

Thực hiện Tổng tiến công và nổi dậy trên toàn miền Nam, Hải quân nhân dân Việt Nam đã phối hợp với một bộ phận lực lượng vũ trang Quân khu 5 “Thần tốc, táo bạo, bí mật, bất ngờ” tiến công giải phóng các đảo thuộc Quần đảo Trường Sa, góp phần quan trọng vào Đại thắng mùa Xuân 1975. Trong trận đánh ấy, chiến sĩ hải quân Ngô Văn Quyền và Tống Văn Quang hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ và chỉ còn ít ngày nữa là miền Nam hoàn toàn giải phóng.

Trong cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam năm 1979, thực hiện quyết tâm chiến lược của Trung ương Đảng và nhiệm vụ Bộ Quốc phòng giao, Hải quân nhân dân Việt Nam đã tổ chức chiến đấu bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tây Nam Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế, giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng.

Xây dựng Quân chủng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại"

Chuẩn đô đốc Lê Bá Quân, Tư lệnh Vùng 2 Hải quân cho rằng, đường Hồ Chí Minh trên biển đã để lại nhiều bài học quý còn nguyên giá trị trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. Tinh thần, khí thế sẵn sàng hy sinh để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao của cán bộ, chiến sĩ Đoàn tàu không số được các thế hệ sau tiếp nối, trở thành truyền thống vẻ vang của Lữ đoàn 125 nói riêng, Vùng 2 Hải quân nói chung.

“Cán bộ, chiến sĩ quyết tâm vượt qua mọi khó khăn thử thách; tích cực, chủ động trong huấn luyện, làm chủ vũ khí trang bị mới, hiện đại; rèn luyện bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm, tinh thần “yêu biển, yêu đảo, yêu nhà giàn và những con tàu”, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, với nhân dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc”, Chuẩn đô đốc Lê Bá Quân khẳng định.

Trung tướng Nguyễn Văn Bổng nhận xét, 70 năm qua, Hải quân nhân dân Việt Nam từng bước lớn mạnh, phát triển, trưởng thành, giữ vững và phát huy bản chất, truyền thống “bộ đội Cụ Hồ”, “Chiến đấu anh dũng, mưu trí sáng tạo, làm chủ vùng biển, quyết chiến quyết thắng”, lập nên những chiến công vang dội, đi vào lịch sử như những biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Trung tướng Nguyễn Văn Bổng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân chủng Hải quân.

Đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, thực hiện quyết tâm của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Hải quân nhân dân Việt Nam đã và đang nỗ lực xây dựng Quân chủng theo hướng tinh, gọn, mạnh, tiến lên hiện đại, luôn là lực lượng nòng cốt của nền quốc phòng toàn dân, chiến tranh nhân dân trên biển; Thực hiện quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Tổ quốc.

Trung tướng Vũ Cương Quyết, Viện trưởng Viện Chiến lược và Lịch sử quốc phòng Việt Nam chia sẻ, những năm gần đây, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng về tiến thẳng lên hiện đại, Quân chủng Hải quân tiếp tục đẩy mạnh điều chỉnh tổ chức, biên chế, xây dựng lực lượng, hiện đại hóa vũ khí, trang bị kỹ thuật, điều chỉnh thế bố trí chiến lược,… tạo bước đột phá, nâng cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, đủ khả năng làm nòng cốt trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

70 năm qua, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Hải quân đã xây đắp nên truyền thống “Chiến đấu anh dũng, mưu trí, sáng tạo, làm chủ vùng biển, quyết chiến quyết thắng”, nhân tố tạo nên sức mạnh vô song của Hải quân nhân dân Việt Nam. Mỗi chặng đường phát triển của bộ đội Hải quân trong chiến đấu, xây dựng và phát triển đã góp phần tô thắm thêm truyền thống của quân đội nhân dân, bản chất tốt đẹp “Bộ đội Cụ Hồ”.

Trung tướng Vũ Cương Quyết, Viện trưởng Viện Chiến lược và Lịch sử quốc phòng Việt Nam.

Dù trong điều kiện thời chiến hay thời bình, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ - Người chiến sĩ Hải quân” luôn là những con người quả cảm, có tinh thần chiến đấu gan dạ, dũng cảm, kiên cường, bền bỉ, dẻo dai, tích cực, chủ động, “dám đánh, quyết đánh và quyết thắng”, không sợ hy sinh, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Đó là sự kết hợp giữa ý chí quật cường và sự khôn khéo, mềm dẻo đối phó linh hoạt trước mọi thử thách và tình huống phức tạp; sự thông minh, sáng tạo trong việc phát huy mọi lực lượng, phương tiện vũ khí trang bị trong biên chế; biết lợi dụng các quy luật, điều kiện, đặc điểm địa hình, thời tiết, sáng tạo ra cách đánh độc đáo, hiệu quả cao, phù hợp với điều kiện chiến đấu chiến trường; nắm vững các quy luật, chủ trương đối sách, sáng tạo, mưu trí, linh hoạt, kiên quyết trong xử lý các tình huống trên biển, biến khả năng có hạn thành sức mạnh to lớn để chiến thắng.

Đó còn là tinh thần sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do, vì chủ nghĩa xã hội; bảo vệ vững chắc vùng biển, hải đảo, thềm lục địa, tài nguyên, an ninh chính trị trên biển; bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc.

Dù trong điều kiện thời chiến hay thời bình, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ - Người chiến sĩ Hải quân” luôn là những con người quả cảm.

Ngày nay, cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam không ngừng thi đua học tập, rèn luyện trau dồi bản lĩnh chính trị, nâng cao chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, bám tàu, bám biển giữ vững chủ quyền, an ninh trên biển, tham gia cứu hộ, cứu nạn; tích cực giúp đỡ nhân dân phát triển kinh tế gắn với bảo vệ an toàn các hoạt động kinh tế biển và tham gia lao động sản xuất, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Tự hào với truyền thống vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam và Bộ đội Hải quân anh hùng, Quân chủng Hải quân tiếp tục nêu cao tinh thần tự chủ, tự lực, tự cường, đoàn kết, sáng tạo, quyết tâm xây dựng Quân chủng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ chủ quyền biển, đảo, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định trên biển, góp phần đưa Việt Nam vững bước trong kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Nguyễn Vân/VOV.VN