Hải quan Việt Nam: Hiện đại, chuyên nghiệp theo chuẩn mực quốc tế

Hải quan lớn mạnh cùng đất nước

Ngay sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, ngày 10/9/1945, thay mặt Chủ tịch Chính phủ lâm thời, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp đã ký Sắc lệnh số 27/SL thành lập Sở Thuế quan và Thuế gián thu - tổ chức tiền thân của Hải quan Việt Nam ngày nay. Sự kiện này có ý nghĩa lịch sử rất quan trọng, không chỉ đáp ứng nhu cầu quản lý tài chính của đất nước mới độc lập, mà còn khẳng định Hải quan là công cụ không thể thiếu của một quốc gia độc lập, có chủ quyền.

Cục trưởng Cục Hải quan Nguyễn Văn Thọ

Kể từ khi thành lập, lực lượng Thuế quan Việt Nam, sau này đổi thành thuế xuất nhập khẩu, đã có những đóng góp xứng đáng trong công cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền ngoại thương và hệ thống thuế quan, góp phần xây dựng nền kinh tế kháng chiến. Sau ngày đất nước thống nhất, ngành Hải quan tiếp tục đảm đương nhiệm vụ kiểm soát hoạt động xuất nhập khẩu, quản lý thu thuế và chống buôn lậu trong bối cảnh đất nước đang từng bước khôi phục và tái thiết nền kinh tế. Với tinh thần chủ động, sáng tạo và trách nhiệm cao, lực lượng hải quan đã góp phần ổn định thị trường, bảo vệ sản xuất trong nước và tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững.

Trong giai đoạn đổi mới và hội nhập sâu rộng với kinh tế khu vực cũng như toàn cầu, ngành Hải quan đã không ngừng cải cách, hiện đại hóa toàn diện, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý và điều hành. Nhờ đó, thủ tục hải quan ngày càng được đơn giản hóa, minh bạch và hiệu quả, tiệm cận chuẩn mực của hải quan thế giới. Những chuyển biến này đã góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, thu hút đầu tư, đồng thời đồng hành và hỗ trợ hiệu quả cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước. Ngoài ra, ngành Hải quan còn đảm bảo an ninh, an toàn hàng hóa xuất nhập khẩu, đóng vai trò tích cực trong bảo hộ sản xuất trong nước, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giữ vững lợi ích, chủ quyền quốc gia.

Không ngừng đổi mới, cải cách, hiện đại hóa

Ngành Hải quan, tiếp tục xây dựng nền tảng pháp luật hải quan hiện đại, đảm bảo cơ sở pháp lý đầy đủ để triển khai mô hình hải quan số và hải quan thông minh. Công tác quản lý thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu được thực hiện chặt chẽ, đúng quy định pháp luật, đồng thời tăng cường phòng chống thất thu và gian lận thuế.

Cải cách thủ tục hành chính hải quan được tiến hành theo hướng minh bạch, đơn giản, thống nhất và phù hợp với các chuẩn mực cũng như khuyến nghị của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), nhằm giảm thiểu thời gian, chi phí trong việc thực hiện thủ tục thông quan, đồng thời thúc đẩy giải phóng hàng hóa nhanh chóng.

Ngành Hải quan cũng tập trung hóa, hiện đại hóa, tự động hóa công tác kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan; tăng cường kiểm tra trước và sau thông quan; giảm tỷ lệ kiểm tra trong quá trình làm thủ tục hải quan. Song song đó, triển khai mô hình biên giới thông minh và hải quan xanh theo hướng dẫn của WCO.

Không ngừng đổi mới, cải cách, hiện đại hóa. Ảnh: CTV

Hiện nay, Cục Hải quan đang xây dựng hệ thống công nghệ thông tin theo hướng tập trung, tích hợp thông minh, đảm bảo an toàn thông tin và trên nền tảng số phù hợp với kiến trúc Chính phủ điện tử, Chính phủ số, chuẩn mực quốc tế.

Việc ứng dụng mạnh mẽ những thành tựu khoa học, công nghệ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư được đặt làm trọng tâm. Hệ thống cơ sở hạ tầng, máy móc, trang thiết bị hiện đại được đầu tư nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về hải quan trong tình hình mới. Việc thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN cùng với việc kết nối với các đối tác thương mại của Việt Nam nhằm tập trung hóa tối đa xử lý thủ tục hành chính, kết nối, trao đổi, chia sẻ thông tin giữa cơ quan hải quan với các bộ, ngành, các cơ quan chức năng tại cửa khẩu và các đơn vị tham gia chuỗi cung ứng. Qua đó, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước toàn diện đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh và phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh một cách hiệu quả từ đầu đến cuối.

Đồng thời, nhằm tạo thuận lợi thương mại, Hải quan Việt Nam tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Triển khai đồng bộ, hiệu quả, kết hợp phương pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan hiện đại với phương pháp nghiệp vụ kiểm soát hải quan truyền thống nhằm chủ động, phòng ngừa từ sớm, từ xa.

Hải quan Việt Nam luôn duy trì việc mở rộng quan hệ hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau với các nước và các đối tác trên thế giới. Từ mối quan hệ truyền thống với cơ quan hải quan các nước, Hải quan Việt Nam đã mở rộng hợp tác bình đẳng về lợi ích với tất cả các nước thông qua việc việc đàm phán, ký kết và triển khai các văn kiện hợp tác.

Trong thời gian tới, Hải quan Việt Nam sẽ tổ chức thực thi đầy đủ, hiệu quả các cam kết quốc tế trong lĩnh vực hải quan, đề xuất và thúc đẩy việc đàm phán, ký kết các điều ước, thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực hải quan với các đối tác chiến lược, quan trọng; chủ động tham gia sâu hơn vào tiến trình xây dựng, định hình luật lệ, khuôn khổ, tiêu chuẩn hợp tác tại các cơ chế đa phương quan trọng như WCO, WTO, ASEAN, APEC...

Nguyễn Văn Thọ - Cục trưởng Cục Hải quan