Hạm đội phương Bắc bảo vệ Bắc Cực bằng phương tiện gì?

Tàu ngầm hạt nhân chiến lược của Nga.

Vùng biển bảo vệ

Hãng thông tấn RIA đã hỏi Thuyền trưởng Hải quân Nga hạng 1 (đã nghỉ hưu) và cựu chiến binh Hạm đội Phương Bắc Vasily Dandykin điều gì khiến lực lượng chiến đấu này trở nên độc đáo.

Nga bắt đầu tiến vào vùng biển phía bắc băng giá dưới thời Sa hoàng Peter Đại đế, thiết lập căn cứ hải quân đầu tiên ở Arkhangelsk vào năm 1733.

Phiên bản hiện đại của hạm đội được thành lập vào ngày 1 tháng 6 năm 1933 với tên gọi Đội tàu quân sự phương Bắc và đạt được vị thế hạm đội vào năm 1937.

Trong gần 300 năm tồn tại của mình, Hạm đội phương Bắc đã đóng một vai trò quan trọng trong việc phòng thủ của Nga, tham gia các hoạt động quân sự trong Thế chiến thứ nhất và thứ hai, tiêu diệt hạm đội của Mỹ trong Chiến tranh Lạnh và luôn cảnh giác trước Washington và NATO trong bối cảnh cuộc xung đột ủy nhiệm đang diễn ra ở Ukraine.

Hạm đội phương Bắc chia sẻ danh hiệu đội hình hải quân hùng mạnh nhất của Nga với Hạm đội Thái Bình Dương.

Với đội tàu ngầm hạt nhân hầu như không bị theo dõi, cả hai đều được giao nhiệm vụ không chỉ phòng thủ thông thường ở vùng biển mà họ được giao nhiệm vụ bảo vệ mà còn đảm bảo khả năng răn đe chống lại sự tấn công hạt nhân của kẻ thù.

Hạm đội phương Bắc có hơn 70 tàu chiến mặt nước và tàu ngầm tùy ý sử dụng, bao gồm tàu sân bay duy nhất của Nga - Đô đốc Kuznetsov, tàu tuần dương mang tên lửa, tàu khu trục, tàu khu trục nhỏ, tàu quét mìn, tàu đổ bộ lớn và nhỏ, tàu tuần tra, tàu ngầm mang tên lửa chiến lược và tên lửa hành trình, tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và diesel.

Ngoài ra, hạm đội còn có hơn chục tàu hỗ trợ, từ tàu chở dầu, căn cứ sửa chữa nổi cho đến tìm kiếm cứu nạn, tàu bệnh viện, tàu trinh sát cũng như tàu phá băng hạng nặng Ilya Muromets 6.000 tấn.

Cùng với sự quan tâm ngày càng tăng của nhà nước Nga dành cho Bắc Cực trong hai thập kỷ qua trong bối cảnh nhiệt độ Bắc Cực ấm lên, việc tạo ra Tuyến đường biển phía Bắc và sự tan băng của các nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú trước đây không thể tiếp cận được, Hạm đội phương Bắc đã được ưu tiên được trang bị nhiều tàu chiến và tàu ngầm mới nhất của Nga.

Vào cuối tháng 12 năm 2023, tàu khu trục Đô đốc Golovko lớp Đô đốc Gorshkov nặng 5.400 tấn gia nhập Hạm đội phương Bắc, trang bị dàn ống phóng thẳng đứng có thể bắn tên lửa hành trình tấn công mặt đất và chống hạm Oniks, Zircon và Kalibr, hệ thống phòng không Redut, phòng thủ tầm gần Palash, ống phóng 330 mm cho ngư lôi Paket-E/NK mới của Nga...

Vào năm 2022, Belgorod – tàu ngầm không người lái đặc biệt mới được phát triển từ nguyên mẫu Project 949A Antey, đã được bổ sung vào Hạm đội phương Bắc với trang bị 4-6 thiết bị tấn công hạt nhân có thể gây sóng thần Poseidon.

Cuối năm 2024, tàu ngầm mang tên lửa chiến lược lớp Borei-A Knyaz Pozharskiy dự kiến sẽ gia nhập Hạm đội phương Bắc, nâng tổng số tàu phóng tên lửa chiến lược Bulava lên ba chiếc (và ba chiếc nữa sẽ được bổ sung).

Hạm đội phương Bắc là hạm đội "chiến lược-hoạt động", Đại úy Hải quân Nga Vasily Dandykin cho biết khi bình luận về nhiều nhiệm vụ được giao cho đội hình chiến đấu hải quân.

"Hạm đội chịu trách nhiệm đảm bảo an ninh cho toàn bộ Bắc Cực của chúng ta – từ Bán đảo Kola đến Eo biển Bering, nơi Hạm đội Thái Bình Dương tiếp quản. Đây là một vùng bờ biển rất rộng lớn.

Điều này bao gồm việc đảm bảo an ninh cho Tuyến đường biển phía Bắc và các đảo. Và đó là chưa kể các nhiệm vụ của Hạm đội Phương Bắc tới Đại Tây Dương, Địa Trung Hải và nếu cần, bất kỳ vùng biển hoặc đại dương nào trên thế giới, bởi vì khả năng của Hạm đội Phương Bắc so với các hạm đội khác lớn hơn nhiều.

Sau đó, tất nhiên là có các lực lượng hạt nhân hải quân, bao gồm các tàu ngầm từ Dự án Borey và Borey-A, và dự án 667BDRM Delfin, có tên lửa Bulava và Sineva trên tàu.

Hạm đội cũng bao gồm các tàu ngầm đa năng có khả năng chiến đấu với các nhóm hải quân của đối phương, bao gồm cả tàu ngầm Yasen và Yasen-M – chiếc đầu tiên đến Severodvinsk chính xác là thuộc về Hạm đội phương Bắc", Dandykin, người từng phục vụ trong Hạm đội phương Bắc thời Liên Xô, nói.

Trên hết là các thành phần mặt nước của Hạm đội phương Bắc, ngoài các tàu chiến được trang bị tên lửa bao gồm Đô đốc Golovoko, Đô đốc Kasatonov và Đô đốc Gorshkov còn có Bộ binh hải quân, hàng không hải quân và lực lượng phòng không, ông Dandykin cho biết thêm.

Quá khứ được tôn vinh, sứ mệnh trong hiện tại

Gợi lại quá khứ của Hạm đội phương Bắc, Dandykin kể lại rằng các thủy thủ và sĩ quan đã giúp hộ tống các đoàn tàu vận tải Đại Tây Dương của Đồng minh phương Tây trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, săn tìm tàu ngầm của đối phương.

Chuyển nhanh đến hiện tại, Hạm đội phương Bắc đã trở thành "chiếc nôi đúc tài năng" cho toàn bộ Hải quân Nga, đào tạo ra nhiều chỉ huy tài năng và được vinh danh nhất, bao gồm cả Tổng tư lệnh Hải quân hiện tại, Alexander Moiseyev, người gia nhập Hạm đội phương Bắc ngay sau khi tốt nghiệp học viện hải quân với tư cách là thủy thủ tàu ngầm vào những năm 1980.

Dandykin cho biết, giống như chưa từng có trong lịch sử hiện đại của Nga, Moscow cần một Hạm đội phương Bắc mạnh mẽ có khả năng đối phó tốt với những toan tính và hành động tiềm tàng của Mỹ và NATO ở Bắc Cực.

"Tình hình ở Bắc Cực hiện nay rất căng thẳng. Mỹ coi Tuyến đường biển phía Bắc và các khu vực Bắc Cực của Nga là 'vùng biển quốc tế' - nói cách khác là của Mỹ.

Với việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, tình hình càng trở nên tồi tệ hơn. Vì vậy, các thủy thủ Hạm đội phương Bắc có rất nhiều việc phải làm", quan sát viên nhấn mạnh.

Ông Dandykin nói, thật phù hợp khi các thủy thủ của Hạm đội phương Bắc ngày nay được giao nhiệm vụ bảo vệ các điểm tiếp cận cực bắc của Nga, vì tổ tiên của họ là những người tiên phong trong việc khám phá và lập bản đồ các vùng biển mà họ hiện được giao nhiệm vụ bảo vệ từ trước đó cho đến Liên Xô.

Đại úy Dandykin tự tin rằng nhân sự và trang thiết bị quân sự được trang bị cho Hạm đội phương Bắc của Nga ngày nay vượt xa mọi đối thủ về kinh nghiệm, tinh thần và khả năng chiến đấu.

Kiên Bùi