Hạn hán nghiêm trọng buộc Tây Ban Nha phải 'nghĩ lại' về chiến lược nước

"Chúng ta phải sử dụng nước cực kỳ cẩn thận và có trách nhiệm thay vì vội tìm các giải pháp khác", Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi Sinh thái Tây Ban Nha Teresa Ribera cho biết gần đây về tác động của việc thiếu mưa.

Giống như Pháp và Italy, Tây Ban Nha đã phải hứng chịu một số đợt nắng nóng khắc nghiệt vào mùa hè này sau khi trải qua một mùa đông khô hạn bất thường.

Tình trạng thiếu mưa và nắng nóng kéo dài đã khiến các hồ chứa của nước này chỉ đạt mức 40,4% dung tích trong tháng 8, thấp hơn 20% so với mức trung bình vào thời điểm này của năm trong suốt thập kỷ qua.

Các quan chức Tây Ban Nha đã phản ứng lại tình hình này bằng cách hạn chế sử dụng nước, đặc biệt là ở khu vực phía nam Andalusia, nơi trồng nhiều trái cây và rau quả của châu Âu.

Mực nước các hồ chứa ở khu vực này đặc biệt thấp, chỉ đạt gần 25% dung tích hồ.

Giáo sư thủy văn Rosario Jimenez của Đại học Jaen nói: "Tình hình rất nghiêm trọng" và cho biết thêm cả các tầng chứa nước dưới lòng đất và tỷ lệ nước trên bề mặt đều đang ở mức thấp.

Bà Rosario Jimenez cũng nói thêm tình hình hiện tại đặc biệt đáng lo ngại vì nó là một phần của xu hướng lâu dài liên quan đến biến đổi khí hậu.

Nước trong các hồ chứa tại Tây Ban Nha đều đang rơi xuống mức thấp. Ảnh: CNA/AFP.

Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng trước trên tạp chí Nature Geoscience, nhiều khu vực của Tây Ban Nha đang trải qua tình trạng khô hạn nghiêm trọng nhất trong một nghìn năm qua do sự thay đổi áp suất khí quyển do biến đổi khí hậu.

Tổ chức Hòa bình xanh ước tính rằng 75% diện tích nước này cũng đứng trước nguy cơ dễ bị sa mạc hóa.

Khai thác nguồn nước quá mức

Tây Ban Nha đã xây dựng một mạng lưới rộng lớn các con đập để cung cấp nước cho các trang trại và thị trấn. Trong suốt thế kỷ 20, 1.200 con đập lớn đã được xây dựng tại nước này, con số cao nhất ở châu Âu tính theo đầu người.

Số lượng đập lớn đã giúp Tây Ban Nha tăng diện tích đất được tưới từ 900.000 ha lên 3.400.000 ha, theo trang web của Bộ chuyển đổi sinh thái. Cơ quan này cũng đã gọi hệ thống quản lý nước của Tây Ban Nha là "một ví dụ thành công".

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng hệ thống đập này hiện đang bộc lộ những giới hạn của nó.

Julio Barea, một chuyên gia về nước tại tổ chức Hòa bình Xanh Tây Ban Nha, cho biết các đập "có công dụng" nhưng chúng cũng khuyến khích "khai thác quá mức" và làm suy giảm chất lượng nước bằng cách ngăn dòng chảy tự nhiên của các con sông.

Còn hội đồng khoa học của Ủy ban lưu vực sông Rhone-Địa Trung Hải, một cơ quan của Pháp tập hợp các chuyên gia về thủy văn, thì cho rằng Tây Ban Nha đã gần đạt đến "giới hạn vật lý" của mô hình quản lý nước.

Theo các chuyên gia này, mạng lưới các đập của Tây Ban Nha dựa vào lượng mưa để bổ sung cho nhiều hồ chứa của họ. Nhưng "những thay đổi khí hậu đang diễn ra sẽ tiếp tục trong những thập kỷ tới và sẽ gia tăng nguy cơ thiếu nước đối với những con đập này".

Các chuyên gia này cũng cho rằng cách Tây Ban Nha sử dụng nước cũng đang là một vấn đề lớn. Bà Barea cho biết: "Mức tiêu thụ không ngừng tăng lên trong khi nước ngày càng trở nên khan hiếm. Đó là một chiến lược sai lầm".

"Vườn rau của châu Âu"

Tây Ban Nha là quốc gia được du khách đến thăm nhiều thứ hai trên thế giới và một lượng nước đáng kể đã được sử dụng trong các cơ sở hạ tầng du lịch như bể bơi và sân gôn.

Dù vậy, nông nghiệp vẫn là ngành tiêu thụ phần lớn, hơn 80%, tài nguyên nước của Tây Ban Nha.

Đôi khi nước được sử dụng để trồng các loại cây không thích hợp với khí hậu khô hạn, chẳng hạn như dâu tây hoặc bơ, để xuất khẩu sang các nước châu Âu khác.

Julia Martinez, nhà sinh vật học và giám đốc Quỹ bảo tồn nước FNCA, cho biết việc sử dụng hệ thống tưới tiêu của Tây Ban Nha là "không hợp lý". "Chúng tôi không thể là vườn rau của châu Âu" trong khi "người dân đang thiếu nước", bà nói thêm.

Tháng trước, chính phủ của Thủ tướng đến từ Đảng Xã hội Pedro Sanchez đã thông qua một kế hoạch chiến lược nhằm điều chỉnh hệ thống quản lý nước của Tây Ban Nha trước "những tác động của sự nóng lên toàn cầu".

Chiến lược này bao gồm các biện pháp thúc đẩy tái chế nước và sử dụng tài nguyên "hiệu quả và hợp lý".

Tuy nhiên, các chuyên gia nói rằng các cải cách này vẫn còn rụt rè và còn nhiều vùng tiếp tục tăng lượng đất cần tưới nước.

Bà Barea, người kêu gọi tái cơ cấu hệ thống nông nghiệp cho biết: "Chúng ta cần có những biện pháp quyết liệt hơn".

Chuyên gia Martinez cũng chia sẻ quan điểm này, cho biết Tây Ban Nha hiện là quốc gia châu Âu "tạo ra nhiều sức ép nhất đối với nguồn nước của mình".

"Có những quyết định mà không ai muốn thực hiện vào lúc này. Nhưng chúng ta không thể tiếp tục im lặng một cách mù quáng để tiến về phía trước", bà nói.

An Bình