Hàng chục triệu tấm pin mặt trời hết hạn bị vứt bỏ, báo động ô nhiễm môi trường

4 triệu tấm pin thải ra, chưa đến 5% được tái chế

Điện mặt trời là một trong những nguồn năng lượng tái tạo giữ vai trò then chốt trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Những trang trại điện mặt trời lớn nhỏ xuất hiện trên khắp nước Úc. Thậm chí, mái nhà của các hộ gia đình cũng dần được phủ kín bởi các tấm pin năng lượng mặt trời.

Thế nhưng, việc xử lý các tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng đang là vấn đề nan giải. ếu không được xử lý đúng cách mà chỉ chôn lấp, các tấm pin này sẽ gây ô nhiễm môi trường và lãng phí tài nguyên.

Chính phủ bang New South Wales cho biết, khối lượng rác thải tấm pin mặt trời hằng năm tại Úc được dự báo tăng gần gấp đôi trong 5 năm tới, từ 59.340 tấn vào năm 2025 lên 91.165 tấn vào năm 2030. Tuy nhiên, vào tháng 3/2025, Hội đồng Năng lượng Úc ước tính tổng khối lượng tích lũy các tấm pin hết vòng đời tại Úc có thể đạt 280.000 tấn vào cuối năm nay.

Pin mặt trời hết hạn sử dụng bị vứt bỏ. Ảnh: PV Cycle

Giám đốc điều hành Hội đồng Năng lượng Thông minh, ông John Grimes, cho biết vào tháng 8 rằng đã tròn một thập kỷ kể từ khi chính phủ liên bang thừa nhận vấn đề tấm pin năng lượng mặt trời bị chôn lấp tại các bãi rác.

Hiện nay, mỗi năm có tới 4 triệu tấm pin bị tháo khỏi mái nhà, nhưng chưa đến 5% được tái chế.

“Trước thực trạng trên, các nhà khoa học Đại học Nam Úc (UniSA) đang phát triển các chiến lược giảm thiểu rác thải nhằm giúp ngăn các tấm pin năng lượng mặt trời bị đưa ra ngoài bãi rác và kéo dài vòng đời của chúng, thông qua những giải pháp như nền tảng dựa trên công nghệ blockchain hoặc chương trình chứng nhận cho các tấm pin đã qua sử dụng.

“Việc tái sử dụng quy mô lớn các tấm pin quang điện (PV) đang đối mặt với những rào cản kỹ thuật, kinh tế và pháp lý”, TS Ishika Chhillar nói.

Tái sử dụng 1/3 số pin mặt trời, đủ điện cấp cho 6 triệu hộ dân

Chhillar và các cộng sự đề xuất mở khóa thị trường thứ cấp cho các hệ thống pin đã qua sử dụng. Tuy nhiên, rào cản lớn đối với việc người tiêu dùng tiếp cận pin cũ là giá thành của pin mới đang giảm mạnh, làm suy yếu thị trường hàng đã qua sử dụng và không còn động lực tài chính để khuyến khích người dân hoặc doanh nghiệp lựa chọn tái sử dụng.

Nhưng nếu không có một cách tiếp cận thống nhất trên toàn quốc về tiêu chuẩn và trách nhiệm pháp lý, các công ty sẽ tiếp tục né tránh sản phẩm đã qua sử dụng vì rủi ro tuân thủ pháp luật.

“Việc thiếu các tiêu chuẩn chứng nhận chính thức cho tấm pin đã qua sử dụng đang khiến người mua và người lắp đặt chỉ có thể tin vào lời người bán. Thế nên, cần một quy trình chứng nhận chính thức có thể thay đổi điều đó”, Chhillar nói.

Một chương trình chứng nhận đáng tin cậy cần bao gồm các quy trình kiểm định tiêu chuẩn hóa cho tấm pin cũ. Chứng nhận có thể đi kèm hệ thống xếp hạng thân thiện với người tiêu dùng, như phân hạng vàng, bạc, đồng hoặc đánh giá sao, để cho biết hiệu suất còn lại và tuổi thọ dự kiến của tấm pin.

Các nhà nghiên cứu cho biết hiện chưa có hướng dẫn rõ ràng về việc mua bán và lắp đặt pin đã qua sử dụng giữa các bang và vùng lãnh thổ, khiến các đơn vị lắp đặt e ngại trước rủi ro pháp lý tiềm ẩn.

Đồng tác giả của nghiên cứu - TS Sukhbir Sandhu, Giám đốc Điều hành Trung tâm nghiên cứu Workplace Excellence và Phó Giáo sư tại UniSA - cho biết, vẫn còn nhiều tiềm năng cho các giải pháp đổi mới kỹ thuật số trong việc theo dõi nguồn gốc, giúp tăng cường tính minh bạch trong việc xác định xem một tấm pin có đủ điều kiện để tái sử dụng hay không.

“Nếu lịch sử và dữ liệu hiệu suất của từng tấm pin năng lượng mặt trời được lưu trữ trong một cơ sở dữ liệu mà người mua và cơ quan quản lý có thể truy cập, điều đó sẽ giảm đáng kể sự không chắc chắn”, Sandhu nói.

Các chuyên gia đề xuất nhiều giải pháp, từ nhãn QR đơn giản đến nền tảng blockchain, để theo dõi "hộ chiếu kỹ thuật số" của từng tấm pin.

Sandhu cho rằng sự minh bạch này sẽ giúp rút ngắn thời gian ra quyết định về việc một tấm pin có đủ tiêu chuẩn tái sử dụng hay không, mà không cần kiểm định bổ sung mỗi khi chuyển chủ sở hữu.

Bằng cách áp dụng phương pháp tiếp cận có hệ thống trong việc tái sử dụng pin năng lượng mặt trời, ngành năng lượng tái tạo có thể kéo dài đáng kể tuổi thọ của các tài nguyên này, qua đó góp phần xây dựng nền kinh tế bền vững và tuần hoàn hơn.

Tháng 8/2025, chính phủ liên bang Úc cùng chính quyền các bang và vùng lãnh thổ đã thống nhất thúc đẩy việc xây dựng một chương trình quản lý sản phẩm quốc gia dành cho các tấm pin năng lượng mặt trời, nhằm đảm bảo chúng được quản lý trong toàn bộ vòng đời - từ sản xuất đến khi ngừng sử dụng. Mục tiêu của chương trình là ngăn tấm pin bị thải ra bãi rác, đưa chúng vào quy trình tái sản xuất hoặc tái chế.

Theo Hội đồng Năng lượng Thông minh, khoảng một phần ba số tấm pin mặt trời có thể được tái sử dụng thay vì bị vứt bỏ, và có thể đóng góp tới 24 GW năng lượng vào năm 2040 - đủ để cung cấp điện cho 6 triệu ngôi nhà mỗi năm.

Theo PV

Tâm An