Không chỉ bệnh nặng, đây là 'thủ phạm' khiến hàng triệu người ra đi

Mỗi ngày, Bệnh viện Chợ Rẫy thực hiện hàng trăm ca cấp cứu và ca phẫu thuật. Ảnh: Duy Hiệu.

Tại Hội nghị Quốc tế Kiểm soát nhiễm khuẩn 2025 do Bệnh viện Chợ Rẫy tổ chức ngày 14/10, bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc phụ trách điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, nhấn mạnh rằng kiểm soát nhiễm khuẩn là “lá chắn thầm lặng” bảo vệ người bệnh, nhưng nếu bị xem nhẹ, hậu quả có thể rất nặng nề.

"Công tác kiểm soát nhiễm khuẩn ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị, thời gian nằm viện, chi phí và nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật. Khi kiểm soát nhiễm khuẩn kém, tỷ lệ nhiễm trùng bệnh viện sẽ tăng cao", bác sĩ Việt khẳng định.

“Hậu trường thầm lặng” nhưng quyết định sự sống còn

Theo bác sĩ Việt, nói đến kiểm soát nhiễm khuẩn không thể tách rời các yếu tố phụ trợ như khử khuẩn, tiệt khuẩn và quản lý dụng cụ y tế tập trung. Những công việc này không chỉ là khâu kỹ thuật mà là yếu tố quyết định đến chất lượng phẫu thuật và an toàn của người bệnh.

Tuy nhiên, công việc của đội ngũ kiểm soát nhiễm khuẩn thường âm thầm, ít được người bệnh nhìn thấy.

"Người bệnh chỉ biết đến bác sĩ phẫu thuật hay điều dưỡng chăm sóc mình, mà không nhận ra đằng sau đó là cả một hệ thống đang ngày đêm đảm bảo mọi dụng cụ, thiết bị họ sử dụng đều an toàn tuyệt đối", bác sĩ Việt chia sẻ.

Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc phụ trách điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy. Ảnh: BVCC.

Bác sĩ Việt cho rằng đáng tiếc là ở nhiều nơi, công tác này vẫn chưa được đầu tư đúng mức. Một số bệnh viện vẫn xem nhẹ vai trò của kiểm soát nhiễm khuẩn, dẫn đến nhiễm trùng bệnh viện, kéo dài điều trị và tăng tỷ lệ người bệnh không qua khỏi. Đây là vấn đề cần nhìn nhận nghiêm túc, vì nó liên quan trực tiếp đến sinh mạng con người.

Theo bác sĩ Việt, thực tế cho thấy kiểm soát nhiễm khuẩn kém có thể khiến bệnh nhân phải nằm viện lâu gấp đôi, tăng chi phí điều trị hàng chục phần trăm và nguy hiểm nhất là làm tăng tỷ lệ mất mạng sau phẫu thuật. Nếu các bệnh viện không thay đổi tư duy quản lý, những ca nhiễm trùng bệnh viện sẽ tiếp tục xảy ra âm thầm và lặp lại.

"Chúng ta không thể để những sự cố này thành điều ‘bình thường’. Một ca phẫu thuật thành công không chỉ nhờ tay nghề bác sĩ, mà còn nhờ vào quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn chuẩn xác ở từng khâu", bác sĩ Việt nói.

Tại Bệnh viện Chợ Rẫy, kiểm soát nhiễm khuẩn luôn được xem là nhiệm vụ trọng tâm. Cùng với xu thế chuyển đổi số và y tế thông minh, bệnh viện xác định ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý dụng cụ tiệt khuẩn là hướng đi bắt buộc, giúp giảm rủi ro và nâng cao an toàn điều trị.

AI giúp giảm nhiễm khuẩn vết mổ tối đa

Trong khi đó, TS.BS Phùng Mạnh Thắng, Trưởng khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn, Bệnh viện Chợ Rẫy, thông tin hiện toàn bộ quy trình từ tiếp nhận, xử lý, tiệt khuẩn, lưu kho đến cấp phát dụng cụ đều đã được số hóa và quản lý bằng phần mềm. Trong thời gian tới, khi Bộ Y tế triển khai bệnh án điện tử trên toàn quốc, bệnh viện sẽ tích hợp AI để tự động hóa toàn bộ hệ thống này.

Theo bác sĩ Thắng, việc ứng dụng công nghệ đã mang lại hiệu quả rõ rệt. Hệ thống phần mềm cho phép kiểm soát và truy vết dụng cụ phẫu thuật chính xác. Khi phát hiện một bộ dụng cụ không đạt chuẩn tiệt khuẩn, phần mềm sẽ tự động dừng cấp phát, đảm bảo người bệnh chỉ sử dụng dụng cụ vô khuẩn tuyệt đối.

Dụng cụ y tế được làm sạch bằng thiết bị hiện đại. Ảnh: BVCC.

Nhờ đó, nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện, đặc biệt là nhiễm khuẩn vết mổ, giảm xuống gần như bằng không. Hệ thống cũng giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và nhân lực, thay vì kiểm đếm thủ công từng món, nhân viên chỉ cần vài thao tác trên phần mềm.

"Nếu triển khai đồng bộ, bệnh viện có thể giảm 30-40% nhân sự trong công tác xử lý dụng cụ mà vẫn đảm bảo chất lượng. Người bệnh thì hồi phục nhanh hơn, ít biến chứng và ít phải dùng kháng sinh hơn", bác sĩ Thắng cho biết.

Hiện Bệnh viện Chợ Rẫy có hơn 300 bộ dụng cụ phẫu thuật cùng nhiều dụng cụ lẻ khác, phục vụ trung bình 150-180 ca mổ mỗi ngày. Nhờ có cơ số đủ lớn, bệnh viện không phải tái sử dụng ngay sau mỗi ca mổ như nhiều nơi khác, qua đó có thời gian kiểm tra và tiệt khuẩn đúng quy trình, đảm bảo chất lượng tuyệt đối trước khi cấp phát lại.

Trên thế giới, các quốc gia như Australia, Trung Quốc và Singapore đã áp dụng AI để truy vết từng món dụng cụ phẫu thuật. Ở Việt Nam, phần lớn bệnh viện mới quản lý ở cấp độ bộ dụng cụ, chưa đến từng món riêng lẻ.

"Ví dụ, một bộ có 50 món chỉ được gắn mã tổng, chưa thể theo dõi số lần sử dụng hay thời gian tái chế. Khi công nghệ phát triển hơn, chúng ta sẽ có thể theo dõi vòng đời của từng món dụng cụ, biết khi nào cần thay thế, bảo dưỡng hoặc loại bỏ", bác sĩ Thắng phân tích.

Nhân viên y tế Bệnh viện Chợ Rẫy làm sạch và đóng gói dụng cụ. Ảnh: BVCC.

Bệnh viện Chợ Rẫy đang xem xét hai mô hình công nghệ nhận dạng chính, barcode và RFID trước khi tích hợp AI vào hệ thống quản lý dụng cụ phẫu thuật. Việc này dự kiến hoàn tất sau khi bệnh án điện tử được triển khai đồng bộ trong năm tới.

Theo kế hoạch, Bệnh viện Chợ Rẫy sẽ hoàn thiện hệ thống quản lý thông minh trong năm tới, kết nối trực tiếp với bệnh án điện tử. Khi đó, nếu một dụng cụ có vấn đề, hệ thống sẽ tự động cảnh báo và ngừng cấp phát, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào kiểm tra thủ công.

Nhiễm khuẩn bệnh viện vẫn là nỗi lo lớn của ngành y tế, đặc biệt ở các cơ sở quá tải. “Thủ phạm” phổ biến nhất là các vi khuẩn như Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng), Pseudomonas aeruginosa, hay Acinetobacter baumannii... những tác nhân có khả năng kháng thuốc mạnh và tồn tại lâu trong môi trường bệnh viện.

Nguyên nhân thường đến từ việc không tuân thủ nghiêm quy trình vô khuẩn, vệ sinh tay không đúng cách, dụng cụ hoặc phòng mổ chưa được tiệt khuẩn tuyệt đối, cùng với môi trường bệnh viện ẩm, kín và đông người. Với bệnh nhân có sức đề kháng yếu hoặc nằm viện dài ngày, nguy cơ nhiễm khuẩn càng cao.

Nguyễn Thuận