Hàng hóa thương mại điện tử bắt buộc công bố tiêu chuẩn chất lượng từ năm 2026

Đây là thông tin quan trọng được ông Hà Minh Hiệp – Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) công bố. Nội dung này là một trong những bước tiến quan trọng trong nỗ lực hoàn thiện thể chế quản lý chất lượng, đồng thời bảo vệ người tiêu dùng trong môi trường thương mại số đang phát triển nhanh chóng.

Ông Hà Minh Hiệp nhấn mạnh, quy định mới sẽ đặt nền móng cho một phương thức quản lý hiện đại, minh bạch, phù hợp với xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, thay thế cho cơ chế quản lý hành chính truyền thống vốn dàn trải và thiếu hiệu quả.

Truy xuất nguồn gốc là yếu tố vốn thiếu hành lang pháp lý rõ ràng nay đã được luật hóa.

Giám sát theo mức độ rủi ro

Một trong những điểm đột phá của luật sửa đổi là việc chuyển đổi mô hình giám sát từ quản lý đồng loạt sang phân loại theo mức độ rủi ro. Cụ thể, sản phẩm và hàng hóa sẽ được chia làm ba nhóm: rủi ro thấp, trung bình và cao. Với nhóm rủi ro thấp, doanh nghiệp được phép tự công bố tiêu chuẩn áp dụng. Nhóm rủi ro trung bình yêu cầu có đánh giá sự phù hợp, có thể tự thực hiện hoặc thông qua tổ chức được công nhận. Riêng nhóm rủi ro cao bắt buộc phải có chứng nhận từ tổ chức độc lập – nhằm đảm bảo tiêu chí an toàn và chất lượng tối đa.

Quy định mới đặc biệt ảnh hưởng đến thị trường thương mại điện tử. Với số lượng hàng hóa phong phú, đa dạng, nhưng độ tin cậy về thông tin sản phẩm còn chưa đồng đều, việc bắt buộc công bố tiêu chuẩn chất lượng sẽ tạo hành lang pháp lý rõ ràng hơn, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cả người bán và các sàn giao dịch điện tử. Từ 2026, toàn bộ sản phẩm rao bán trực tuyến – không phân biệt quy mô – đều phải công bố chứng nhận tiêu chuẩn theo nhóm rủi ro tương ứng.

Truy xuất nguồn gốc bắt buộc, minh bạch trách nhiệm

Ở góc độ quản lý xuất nhập khẩu, luật mới cũng mở ra cơ chế thuận lợi hơn cho doanh nghiệp. Theo đó, hàng hóa nhập khẩu thuộc nhóm rủi ro trung bình không còn phải công bố hợp quy theo từng lô hàng như trước, mà có thể sử dụng kết quả đánh giá hợp quy đã được công nhận, nếu không có thay đổi về đặc tính sản phẩm hay quy chuẩn kỹ thuật.

Đáng chú ý, lần đầu tiên trong hệ thống pháp luật, khái niệm Hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI) được xác lập. NQI bao gồm các cấu phần nền tảng như tiêu chuẩn, đo lường, đánh giá sự phù hợp, kiểm tra chất lượng và chính sách hỗ trợ. Hệ thống này sẽ được số hóa và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, kết nối liên thông giữa các cơ quan quản lý, hệ thống hải quan, cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc và mạng lưới cảnh báo quốc tế. Đây là bước đi quan trọng giúp Việt Nam hội nhập sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đặc biệt, truy xuất nguồn gốc là yếu tố vốn thiếu hành lang pháp lý rõ ràng nay đã được luật hóa. Với các sản phẩm thuộc nhóm rủi ro cao, việc truy xuất nguồn gốc trở thành yêu cầu bắt buộc , không chỉ giúp tăng tính minh bạch mà còn cho phép truy trách nhiệm khi xảy ra sự cố về chất lượng hoặc an toàn sản phẩm.

Luật sửa đổi được kỳ vọng sẽ tạo cú huých cho cả hệ sinh thái sản xuất – phân phối – tiêu dùng, đưa Việt Nam tiệm cận các mô hình quản lý tiên tiến trên thế giới. Với việc đặt trách nhiệm rõ ràng hơn cho từng chủ thể trong chuỗi cung ứng, đặc biệt là các nền tảng thương mại điện tử, môi trường kinh doanh số sẽ ngày càng minh bạch, an toàn và đáng tin cậy hơn cho người tiêu dùng.

Kim Oanh