Hàng loạt nhà khoa học phản đối việc điều chuyển Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học: Bộc lộ nhiều bất ổn trong công tác nhân sự

Trụ sở Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Ảnh: Tuấn Anh

Nhà khoa học đồng loạt lên tiếng

Việc điều chuyển, đề bạt nhân sự vốn là công việc bình thường của các cơ quan, các đơn vị. Nhưng vì sao việc Viện HLKHXH Việt Nam định điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp - Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học sang Viện Từ điển học và Bách khoa thư (TĐH&BKT), đã khiến cho hàng trăm GS, PGS, TS đầu ngành Ngôn ngữ học trong và ngoài nước đồng loạt lên tiếng phản đối?

Trong thư ngỏ gửi đến lãnh đạo Viện HLKHXH Việt Nam, 114 người làm công tác nghiên cứu, giảng dạy ngôn ngữ học ở Việt Nam đã bày tỏ sự cấp thiết về việc cân nhắc dừng điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp sang viện khác. Bởi theo họ, nếu để xảy ra việc điều chuyển thì hậu quả đối với việc phát triển ngành ngôn ngữ học sẽ rất lớn. Cùng với đó, sẽ gây ra những hệ quả rất tiêu cực đối với kế hoạch trao đổi nghiên cứu giữa các nhà ngôn ngữ học quốc tế với Việt Nam.

Đồng loạt ký tên trong bức thư ngỏ phản đối dự định sai lầm này của Viện HLKHXH Việt Nam có những vị GS, PGS, TS, giảng viên công tác lâu năm trong ngành Ngôn ngữ học, là những bậc trưởng lão đáng kính như: GS.TSKH Trần Ngọc Thêm - nguyên Ủy viên Hội đồng Giáo sư Nhà nước, kiêm Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Ngôn ngữ học; NGƯT Trần Chút - nguyên Phó Chủ tịch Hội Ngôn ngữ học Việt Nam; GS.TS Nguyễn Minh Thuyết - nguyên Đại biểu Quốc hội khóa XI, XII; GS.TS Nguyễn Văn Lợi - nguyên Phó Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học (phụ trách khoa học); PGS.TS Nguyễn Hồng Cổn - nguyên Chủ nhiệm Khoa Ngôn ngữ học, Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội); NGƯT Vũ Thế Khôi - nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng chuyên ngành tiếng Nga - Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, nguyên Trưởng khoa tiếng Nga Đại học Hà Nội; PGS.TS Đặng Ngọc Lệ - Trưởng khoa Xã hội và Nhân văn, Đại học Văn Lang; PGS.TS Hà Quang Năng - nguyên Trưởng phòng Từ điển chuyên ngành và Thuật ngữ, Viện TĐH&BKT; PGS.TS Phạm Hùng Việt - nguyên Phó Viện trưởng phụ trách Viện Ngôn ngữ học - nguyên Viện trưởng Viện TĐH&BKT; TS Hoàng Văn Quang - Phó Tổng Biên tập tạp chí Khoa học, Đại học Quốc gia Hà Nội; nhà nghiên cứu Bùi Tất Tươm - nguyên Phó Tổng Biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam; PGS.TS Hoàng Dũng - giảng viên Khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh…

Mặc dù Viện HLKHXH Việt Nam chưa chính thức điều động, nhưng căn cứ vào Thông báo của Viện Hán Nôm ngày 30/3 về việc Viện Hàn lâm có công văn xin ý kiến điều chuyển một PGS.TS (đang là Phó Tổng Biên tập tạp chí) của Viện này sang quản lý Viện Ngôn ngữ học) và tiếp sau này là văn bản “Thông tin nội bộ” (số 512 ngày 14/4/2020) của Viện HLKHXH Việt Nam thông báo về việc có bàn bạc việc điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp qua một viện khác, thì việc lên tiếng này của những nhà khoa học ngôn ngữ học là hoàn toàn có căn cứ.

Hàng trăm nhà ngôn ngữ học khẳng định rằng, nếu việc điều chuyển thực sự xảy ra thì sẽ mang nhiều hệ lụy cho Viện Ngôn ngữ học và ngành Ngôn ngữ học Việt Nam. Trong thư ngỏ, họ khẳng định: “Là những người theo sát sự phát triển của ngành Ngôn ngữ học Việt Nam, chúng tôi rất vui mừng với bước phát triển gần đây của Viện Ngôn ngữ học. Viện vừa qua khỏi thời kỳ khó khăn, tổ chức bắt đầu đi vào ổn định; cán bộ, đảng viên đoàn kết; công tác nghiên cứu được đẩy mạnh; quan hệ hợp tác với các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học trong nước và nước ngoài phát triển. Vị thế của Viện Ngôn ngữ học trong cộng đồng khoa học được khẳng định… Những kết quả đó là nhờ tâm huyết, khả năng tổ chức và thuyết phục của lãnh đạo Viện Ngôn ngữ học hiện nay, trong đó có GS.TS Nguyễn Văn Hiệp”.

GS.TS Nguyễn Văn Hiệp (bìa phải) tại hội thảo khoa học 100 năm chữ Quốc ngữ, tháng 12/2019. Ảnh: Hà Ánh

Riêng những cống hiến trong khoa học của cá nhân GS.TS Nguyễn Văn Hiệp, hàng trăm nhà khoa học đã đồng tình đánh giá: Trong thời gian làm Viện trưởng từ cuối 2012 đến nay, GS.TS Nguyễn Văn Hiệp đã công bố 11 bài nghiên cứu trong các hội thảo quốc tế và tạp chí nước ngoài (trong tổng số 17 bài công bố quốc tế), 15 bài trên tạp chí chuyên ngành hoặc kỷ yếu hội thảo trong nước (trong tổng số gần 50 bài báo công bố trong nước). Đồng thời chủ trì nghiệm thu đạt loại xuất sắc 5 đề tài cấp cơ sở và 1 đề tài cấp Bộ, công bố 1 chuyên khảo (viết chung với 2 học giả Pháp; trong tổng số 7 chuyên khảo, giáo trình viết riêng và viết chung), tham gia dịch, hiệu đính và xuất bản 2 chuyên khảo từ tiếng Anh ra tiếng Việt (trong tổng số 3 chuyên khảo đã dịch).

Là những người gắn bó lâu năm với ngành Ngôn ngữ học Việt Nam, 114 vị GS, PGS, TS này đã bày tỏ tha thiết sự ủng hộ với sự phát triển của ngành: “Chúng tôi trân trọng đề nghị Chủ tịch và lãnh đạo Viện HLKHXH Việt Nam hết sức cân nhắc hậu quả của việc xáo trộn tổ chức vào lúc này đối với sự phát triển của Viện Ngôn ngữ học nói riêng, ngành Ngôn ngữ học nói chung, xem xét lại dự kiến điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp - Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học sang một viện nghiên cứu khác”. Điều tâm huyết được bộc bạch này đã khẳng định nguyên nhân vì sao hàng trăm nhà khoa học lên tiếng phản đối Viện HLKHXH Việt Nam vì nếu điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp sẽ gây ra nhiều hệ lụy.

Đứt gãy hợp tác quốc tế

Việc điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp sang một viện nghiên cứu khác đã dấy lên làn sóng phản đối gay gắt không chỉ trong nước mà còn từ cộng đồng ngôn ngữ học quốc tế. Điều này thể hiện trong lá tâm thư tập hợp tiếng nói của cộng đồng ngôn ngữ học quốc tế bao gồm Australia, Đài Loan (Trung Quốc), Trung Quốc, Thái Lan đã được tập hợp ngay lập tức cùng gửi Chủ tịch Viện HLKHXH Việt Nam. Trong số những người viết thư đề nghị lãnh đạo Viện HLKHXH Việt Nam không điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp có GS James Martin của Australia, được xem là 1 trong 10 nhà ngôn ngữ học được trích dẫn nhiều nhất trên thế giới hiện nay.

Theo bức tâm thư này, nếu việc điều chuyển GS.TS Nguyễn Văn Hiệp thực sự xảy ra thì hậu quả mà nó gây ra đối với việc phát triển ngành Ngôn ngữ học Việt Nam sẽ rất lớn do sự liên tục và ổn định trong hợp tác quốc tế cũng như trao đổi nghiên cứu với các nhà ngôn ngữ học thế giới sẽ bị đứt gãy. Bức tâm thư nhấn mạnh: “Từ năm 2014, GS.TS Nguyễn Văn Hiệp đã làm việc tích cực, hiệu quả để khởi xướng và tổ chức các cuộc tập huấn, tọa đàm, hội thảo; mời tất cả chúng tôi từ các nước khác nhau đến Việt Nam trao đổi những kết quả nghiên cứu mới nhất trong lĩnh vực ngôn ngữ học với các học giả ở Việt Nam. Chúng tôi rất hài lòng khi chứng kiến những kết quả vô cùng tốt đẹp của sự hợp tác này…".

"GS.TS Nguyễn Văn Hiệp đã mời chúng tôi vào tháng 9/2020 trở lại Việt Nam một lần nữa để tham dự hội thảo ngôn ngữ học quốc tế do Viện Ngôn ngữ học tổ chức. Nếu GS.TS Nguyễn Văn Hiệp lúc đó không còn ở cương vị lãnh đạo Viện thì chúng tôi e rằng việc hợp tác của chúng tôi với Việt Nam sẽ bị gián đoạn. Theo chúng tôi được biết, tình trạng tương tự cũng sẽ xảy ra với các nhóm nghiên cứu đến từ Nga, Mỹ và các nước khác. Chúng tôi hy vọng việc thay thế GS.TS Nguyễn Văn Hiệp sẽ không diễn ra, để bảo đảm sự ổn định, tính liên tục trong các kế hoạch hợp tác, trao đổi nghiên cứu mà chúng tôi đã thỏa thuận và thu xếp với GS.TS Nguyễn Văn Hiệp không chỉ trong năm nay mà còn nhiều năm tới” - GS James Martin lên tiếng.

Trần Dân Trí