Hàng năm, Chính phủ báo cáo Quốc hội về bộ chỉ số chuyển đổi số quốc gia

Người đứng đầu cơ quan chịu trách nhiệm về kết quả chuyển đổi số

ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) đánh giá cao dự thảo Luật Chuyển đổi số trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Mười, đây không chỉ là đạo luật về công nghệ, mà là đạo luật về mô hình phát triển mới của đất nước trong giai đoạn tới - gắn với Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và công dân số, đồng thời bảo đảm chủ quyền số quốc gia.

Đại biểu Nguyễn Hải Anh nhận định, nếu Luật Công nghệ thông tin 2006 chủ yếu điều chỉnh ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin như một công cụ hỗ trợ hoạt động quản lý, sản xuất, kinh doanh, thì dự thảo Luật Chuyển đổi số chuyển sang cách tiếp cận mới: Chuyển đổi số không chỉ là việc dùng thêm công nghệ, mà là thay đổi toàn diện phương thức quản lý, cung cấp dịch vụ, tổ chức sản xuất - kinh doanh và tương tác xã hội trên môi trường số.

ĐBQH Nguyễn Hải Anh (Đồng Tháp) phát biểu. Ảnh: H.Ngọc

Dự thảo Luật đặt nền móng thể chế cho một “không gian phát triển mới” của quốc gia - không chỉ “số hóa” những gì đang có, mà còn tạo ra mô hình, giá trị mới, đại biểu nhấn mạnh.

Dự thảo Luật thiết kế để thực hiện 3 vai trò quan trọng: Là đạo luật khung, điều phối các luật chuyên ngành có yếu tố số (giao dịch điện tử, an toàn thông tin mạng, an ninh mạng, dữ liệu cá nhân, tài chính số, y tế số, giáo dục số…); là cam kết chính trị - pháp lý mạnh mẽ về ưu tiên chiến lược của Đảng, Nhà nước cho chuyển đổi số - từ nhân lực, tài chính, hạ tầng đến thể chế; là cơ chế bảo vệ người dân, doanh nghiệp và chủ quyền quốc gia trong không gian số.

Đại biểu lưu ý, hiện chúng ta đã có nhiều luật và quy định có yếu tố số. Tuy dự thảo Luật có đề cập đến trường hợp khác nhau giữa Luật Chuyển đổi số và luật khác, nhưng chưa phân định thật rõ phần nào là nguyên tắc, chính sách chung thuộc Luật Chuyển đổi số; phần nào quy định chi tiết, kỹ thuật, điều kiện kinh doanh, chế tại thuộc luật chuyên ngành.

Do vậy, đại biểu đề nghị, bổ sung một điều riêng quy định về mối quan hệ của dự thảo Luật với các luật có liên quan. Và xác định rõ: Luật Chuyển đổi số là luật khung về chính sách và nguyên tắc; luật chuyên ngành sẽ quy định chi tiết. Khi xung đột, nguyên tắc chung ưu tiên Luật Chuyển đổi số, kỹ thuật và chế tài ưu tiên luật chuyên ngành; về chính sách ưu đãi thì áp dụng phương án có lợi hơn cho đối tượng thụ hưởng trong phạm vi được xác định.

Quang cảnh thảo luận tại Tổ 12 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Đồng Tháp, Quảng Ngãi). Ảnh: Hồ Long

Dự thảo Luật cũng đặt ra nhiều cam kết mạnh mẽ, nhưng nếu không gắn với trách nhiệm cụ thể có nguy cơ lặp lại tình trạng "Luật rất đúng, nhưng triển khai gặp khó hoặc không đến nơi đến chốn”.
Đại biểu Nguyễn Hải Anh kiến nghị, bổ sung quy định người đứng đầu cơ quan thuộc hệ thống chính trị phải chịu trách nhiệm về kết quả chuyển đổi số trong phạm vi quản lý; việc không hoàn thành chỉ tiêu chuyển đổi số, không thực hiện mở dữ liệu, không bảo đảm nguồn lực tối thiểu cho chuyển đổi số là tiêu chí đánh giá, bổ nhiệm, miễn nhiệm, phân bổ ngân sách.

Đại biểu Nguyễn Hải Anh kiến nghị, gắn các quy định về thống kê, đo lường, giám sát chuyển đổi số với cơ chế: Chính phủ báo cáo Quốc hội hàng năm về bộ chỉ số chuyển đổi số quốc gia. Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán số đối với đầu tư, khai thác hạ tầng số và dữ liệu số.

Phân tách rõ trách nhiệm chủ trì, phối hợp của các cơ quan

ĐBQH Trần Thị Thu Phước (Quảng Ngãi) nhận định, dự thảo Luật Chuyển đổi số được xây dựng với vai trò là một đạo luật tổng thể, điều chỉnh toàn diện cả 4 trụ cột: hạ tầng cho chuyển đổi số, chuyển đổi số hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị, kinh tế số và xã hội số. Qua đó, giúp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn và tạo ra hành lang pháp lý đồng bộ, thay vì các quy định rời rạc trong lĩnh vực rất quan trọng này.

Dự thảo Luật cũng khẳng định quan điểm, “Thực hiện chuyển đổi số toàn diện các cơ quan trong hệ thống chính trị; xây dựng Chính phủ số hoạt động hiệu quả, minh bạch, lấy người dân, doanh nghiệp là trung tâm.”. Đồng thời, đề ra nhiều chính sách mang tính đột phá, giải quyết đúng các vấn đề thực tiễn đặt ra hiện nay, như: Cam kết nguồn lực tài chính (điểm a, khoản 1, Điều 38: “Nhà nước bảo đảm bố trí tối thiểu 1% tổng chi ngân sách nhà nước hàng năm cho chuyển đổi số…”); bắt buộc cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình có với các thủ tục hành chính đủ điều kiện trên Ứng dụng định danh điện tử (VNeID) hoặc Cổng dịch vụ công quốc gia, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác (khoản 1, Điều 16); tăng cường “quản lý, giám sát nền tảng số, trọng tâm là nền tảng số trung gian có quy mô lớn, rất lớn” (khoản 3, Điều 21), và “bảo vệ trẻ em, người khuyết tật và các nhóm đối tượng yếu thế khác trên môi trường số” (khoản 4, Điều 27)…

Để hoàn thiện nội dung dự thảo Luật, đại biểu Trần Thị Thu Phước đề nghị, lược bỏ quy định tại Điều 44, dự thảo Luật về vị trí pháp lý của dữ liệu vì nội dung này đã được quy định tại Luật Dữ liệu và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành.

Tại Điều 8, Luật Dữ liệu, công tác quản lý, giám sát các hoạt động xây dựng, phát triển, bảo vệ, quản trị, xử lý, sử dụng dữ liệu, bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu do Bộ Công an đảm nhiệm là cơ quan đầu mối chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về hoạt động này (trừ phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Quốc phòng).

Trong khi đó, đại biểu chỉ rõ, hoạt động chuyển đổi số quy định tại Điều 6, dự thảo Luật bao gồm rất nhiều hoạt động khác nhau; đồng thời, tại Điều 47, dự thảo Luật về công tác quản lý nhà nước về chuyển đổi số quy định Bộ Khoa học và Công nghệ là đầu mối quản lý nhà nước về hoạt động chuyển đổi số (bao gồm cả hoạt động quản lý, giám sát các hoạt động chuyển đổi số), như vậy là có sự chồng chéo, không thống nhất với quy định của Luật Dữ liệu.

Do vậy, đại biểu Trần Thị Thu Phước đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, chỉnh lý, phân tách rõ trách nhiệm chủ trì, phối hợp của các cơ quan có liên quan trong công tác chuyển đổi số quy định tại dự thảo Luật để bảo đảm phù hợp, thống nhất với hệ thống pháp luật.

H.Ngọc