Hàng triệu ô tô có nguy cơ không qua được trạm thu phí

Đại diện Cục Đường bộ Việt Nam cho biết từ ngày 1-10, chủ ôtô chưa chuyển đổi từ tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông sẽ không được lưu thông qua trạm thu phí. Quy định này nằm trong Nghị định 119/2024, nhằm thúc đẩy tiến trình số hóa và minh bạch hóa hệ thống giao thông đường bộ.

Mở rộng chức năng thanh toán

Cả nước hiện có hơn 6,6 triệu ô tô đã dán thẻ ETC, chiếm gần 96% số phương tiện lưu thông. Tuy vậy, các tài khoản thu phí không dừng hiện nay chỉ dùng để trả phí BOT, không thể rút tiền dư và cũng chưa tích hợp các dịch vụ khác.

Để khắc phục bất cập, Chính phủ yêu cầu chuyển đổi sang tài khoản giao thông. Khác với tài khoản thu phí, loại tài khoản mới này liên kết trực tiếp với ví điện tử, ngân hàng, thẻ tín dụng, thẻ nội địa… Người dùng có thể thanh toán nhiều dịch vụ khác nhau, không chỉ BOT mà còn phí bến xe, sân bay, bãi giữ xe, đăng kiểm, thậm chí cả mua xăng dầu hay sạc xe điện.

Điểm khác biệt quan trọng là tài khoản giao thông không giữ tiền. Hệ thống sẽ tự động trích nợ từ phương tiện thanh toán liên kết mỗi khi phát sinh giao dịch.

Theo Nghị định 119, hạn chót chuyển đổi là ngày 1-10-2025. Trong giai đoạn chuyển tiếp từ 1-10-2024 đến 30-9-2025, người dân có thể sử dụng song song tài khoản thu phí cũ và tài khoản giao thông. Sau thời điểm này, số dư trong tài khoản cũ sẽ được hoàn trả thông qua ví điện tử hoặc hình thức khác phù hợp.

Tấm bảng thông báo thời hạn chuyển đổi sang tài khoản giao thông được đặt trước một trạm thu phí để nhắc nhở các chủ phương tiện. Ảnh: V.LONG

Là một trong số người đã chuyển đổi sang tài khoản giao thông, anh Nguyễn Văn Cường, ngụ ở xã Hương Khê, Hà Tĩnh cho biết các thao tác chuyển đổi khá đơn giản, tài khoản mới cũng tích hợp nhiều tính năng, thuận tiện hơn so với tài khoản thu phí trước.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Tuấn (ngụ Hà Nội), đại diện một doanh nghiệp vận tải nhỏ, lại băn khoăn: “Không rõ nên dùng chung một tài khoản cho nhiều xe hay mỗi xe một tài khoản riêng, nếu không rõ ràng sẽ khó quản lý chi phí vận tải”.

Về vấn đề này, đại diện các nhà cung cấp dịch vụ cho rằng hiện chưa có ví dùng riêng cho doanh nghiệp nên đang thực hiện theo từng đầu xe.

Vì sao không trích tiền trực tiếp từ ngân hàng?

Theo thống kê từ các nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng là ePass và VETC, đến thời điểm hiện nay mới chỉ có 50% trong tổng số 6,8 triệu xe ô tô trong cả nước chuyển đổi tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông kết nối với phương tiện thanh toán.

Tính đến đầu tháng 9, Công ty TNHH Thu phí tự động VETC ghi nhận gần 1,8 triệu người dùng đã hoàn tất chuyển đổi sang tài khoản giao thông. Riêng tháng 8, lượng liên kết ngân hàng tăng gấp năm lần so với tháng trước.

Đại diện VETC cho biết những ngày cuối tháng 9, dự kiến lượng xe chuyển đổi sẽ tăng nhanh do người dân lo ngại bị chặn khi qua trạm BOT. Do đó, doanh nghiệp khuyến cáo các chủ xe cần khẩn trương thực hiện chuyển đổi trước ngày 1-10.

Trả lời thắc mắc của nhiều khách hàng vì sao không trích tiền trực tiếp từ tài khoản ngân hàng, VETC cho biết hệ thống ETC yêu cầu tốc độ xử lý cực nhanh, dưới 200 mili giây. Hiện chỉ có ví điện tử VETC với thiết kế chuyên biệt mới đáp ứng được tốc độ và bảo mật này, nếu trích trực tiếp từ tài khoản ngân hàng thì rủi ro lỗi giao dịch rất cao.

Về số dư còn lại trong tài khoản thu phí cũ, VETC khẳng định người dùng hoàn toàn có thể rút về ví hoặc tiếp tục sử dụng. Toàn bộ giao dịch đều được ghi nhận minh bạch, có thể tra cứu bất kỳ lúc nào trên ứng dụng.

Chế tài xử phạt và hướng tới trả sau

Hiện chưa có quy định xử phạt trực tiếp đối với việc không chuyển đổi, tuy nhiên, Cục CSGT đang nghiên cứu sửa đổi Nghị định 168, bổ sung hành vi xe không có tiền trong tài khoản giao thông khi đi qua trạm thu phí sẽ bị coi là không đủ điều kiện lưu thông và sẽ bị xử phạt.

Ông Tô Nam Toàn, Trưởng phòng Khoa học công nghệ, Môi trường và Hợp tác quốc tế, Cục Đường bộ, cho biết mục tiêu lâu dài là bỏ barie, thu phí đa làn và cho phép trả sau. Tuy nhiên, việc triển khai còn nhiều vướng mắc về chính sách và rủi ro nợ xấu.

“Ví dụ, quy định yêu cầu trả trong vòng một tháng nhưng người dùng ba tháng mới thanh toán thì xử lý thế nào? Với nhà đầu tư BOT, họ phải trả tiền ngay cho ngân hàng, nên nếu khách hàng chậm trả sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền của dự án” – ông Toàn phân tích.

Chủ xe được hướng dẫn chuyển đổi từ tài khoản thu phí sang tài khoản giao thông. Ảnh: V.LONG

Theo ông Toàn, nếu áp dụng trả sau, tỉ lệ nợ xấu có thể chiếm 1-2% tổng doanh thu, thậm chí cao hơn. Một số quốc gia chấp nhận mức nợ xấu nhất định, nhưng ở Việt Nam, quy định hiện hành lại yêu cầu “thu đúng, thu đủ” trước khi nộp ngân sách, vì vậy cần cơ chế tài chính đặc thù để xử lý.

Ngoài ra, từng có đề xuất liên kết định danh cá nhân qua VNeID và biển số xe để cưỡng chế khi người dùng nợ phí. Tuy nhiên, phương án này chạm đến quyền cá nhân được bảo vệ trong Luật Căn cước, nên chưa thể áp dụng ngay.

Để giảm rủi ro, cơ quan quản lý định hướng triển khai đa làn đầu vào nhưng đơn làn đầu ra, nhằm kiểm soát chặt chẽ và tránh tình trạng “quên” thanh toán.

VIẾT LONG