Hàng viện trợ bị bán lại với giá 'cắt cổ', người dân Gaza vật lộn giành sự sống
Tình trạng mất an ninh ngày càng nghiêm trọng đã khiến việc phân phát thực phẩm an toàn cho người dân Palestine nơi đây gần như không thể thực hiện. Trong bối cảnh nguồn viện trợ hạn chế, phần lớn hàng cứu trợ đang bị các băng nhóm và thương lái tích trữ, rồi bán lại với giá 'cắt cổ'.
Trong thời gian đầu diễn ra xung đột với Israel, lực lượng an ninh do Hamas điều hành đã bảo vệ các đoàn xe viện trợ và truy quét những kẻ cướp hàng. Trong thời gian ngừng bắn đầu năm nay, Israel cho phép lên tới 600 xe tải cứu trợ vào Gaza mỗi ngày, giúp ổn định giá cả và tránh hỗn loạn.
Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi kể từ tháng 3/2025 khi Israel nối lại chiến dịch quân sự, đồng thời siết chặt phong tỏa, bao gồm cả lệnh cấm nhập lương thực. Quân đội Israel chiếm đóng phần lớn lãnh thổ Gaza, khiến các lực lượng an ninh địa phương rút lui. Khi đó, các băng nhóm và bộ lạc địa phương, một số bị nghi có liên hệ với Israel, đã nhanh chóng lấp đầy khoảng trống quyền lực.
Người dân Gaza chen lấn nhận hàng cứu trợ. Ảnh: Reuters
Tháng 5/2025, Quỹ Nhân đạo Gaza (GHF) được thành lập nhằm phân phối viện trợ ngoài phạm vi kiểm soát của Hamas. Tuy nhiên, Israel chỉ cho phép trung bình khoảng 70 xe tải viện trợ mỗi ngày – con số quá thấp so với mức 500-600 xe mà Liên Hợp Quốc cho là tối thiểu để đáp ứng nhu cầu của hơn 2 triệu dân Gaza.
Tại các khu chợ địa phương, không khó để bắt gặp những bao bột mì in logo của Liên Hợp Quốc hoặc nhãn hiệu từ Quỹ Nhân đạo Gaza (GHF) – tổ chức do Mỹ tài trợ và được Israel hậu thuẫn – vốn dĩ là hàng cứu trợ miễn phí. Tuy nhiên, cả Liên Hợp Quốc và GHF đều không thể kiểm soát được việc phân phối tận tay người dân, càng không thể xác định ai là người thực sự nhận được hàng.
Giá cả leo thang tới mức không tưởng: một kg bột mì hiện được bán với giá lên đến 60 USD, còn một kg đậu lăng có thể lên tới 35 USD, vượt xa khả năng chi trả của đa số người dân Gaza, nơi đang diễn ra cuộc giao tranh khốc liệt giữa Israel và Hamas suốt gần 2 năm qua.
Tình trạng đầu cơ, cướp bóc và tái phân phối đã tạo ra một "thị trường đen" quy mô lớn. Mohammed Abu Taha, sống trong một chiếc lều cùng vợ con gần Rafah, cho biết các băng nhóm thanh niên có tổ chức thường chiếm vị trí hàng đầu trong các đợt phân phát của GHF.
“Đây là một ngành kinh doanh béo bở", ông nói.
Hàng cứu trợ miễn phí được bán ở chợ đen. Ảnh: Reuters
Khi được Israel cho phép đưa hàng cứu trợ vào, các đoàn xe của Liên Hợp Quốc thường xuyên bị các nhóm vũ trang tấn công hoặc bị đám đông đói khát tràn lên, ngay tại vùng đệm do quân đội Israel kiểm soát. Tuần trước, Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) khẳng định việc phân phối an toàn chỉ có thể diễn ra khi trật tự nội bộ được khôi phục – điều chỉ có thể đạt được nếu có lệnh ngừng bắn.
Trong khi đó, để tránh thảm cảnh giẫm đạp, người phát ngôn của WFP Abeer Etifa cho biết cơ quan này sẽ để người dân lấy thực phẩm trực tiếp từ xe tải “miễn là không có bạo lực”.
Trong hệ thống do GHF điều hành, người dân phải mạo hiểm cả tính mạng để nhận cứu trợ. Từ tháng 5/2025 đến nay, hơn 1.000 người Palestine đã thiệt mạng khi cố gắng tiếp cận thực phẩm, theo Văn phòng Nhân quyền Liên Hợp Quốc và các nhân chứng địa phương. Các vụ việc chủ yếu xảy ra gần những điểm phát hàng của GHF, nơi Israel tuyên bố chỉ sử dụng đạn cảnh cáo, còn GHF nói rằng lực lượng an ninh của họ chỉ sử dụng hơi cay hoặc bắn chỉ thiên trong những tình huống cần thiết.
Một người dân Gaza có tên Heba Jouda cho biết: “Muốn nhận được thực phẩm từ tổ chức Mỹ, bạn phải khỏe mạnh và nhanh nhẹn". Theo bà, người có vũ khí thường giành phần trước, thậm chí cướp hàng từ tay người khác khi họ rời khỏi khu vực phân phát hàng viện trợ.
Theo Liên Hợp Quốc, có đến 100.000 phụ nữ và trẻ em đang bị suy dinh dưỡng cấp tính nghiêm trọng. Trong khi đó, chính nhân viên các tổ chức cứu trợ cũng đang chịu cảnh thiếu đói. Bộ Y tế Gaza cho biết hàng chục người Palestine đã tử vong vì các nguyên nhân liên quan đến đói kém chỉ trong ba tuần qua.
Trong bối cảnh đó, các nỗ lực quốc tế nhằm đạt được thỏa thuận ngừng bắn vẫn rơi vào bế tắc, khi Israel tiếp tục yêu cầu Hamas phải giải giáp hoàn toàn, còn Hamas đòi hỏi một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn kèm theo việc chấm dứt phong tỏa và rút quân. Trong khi hai bên mặc cả qua trung gian, các xe tải viện trợ tiếp tục nằm chờ ở cửa khẩu Rafah hoặc bị chặn lại tại vùng đệm của Israel.
“Không thể tái thiết Gaza nếu không có giải pháp chính trị rõ ràng. Và không thể đạt được hòa bình nếu còn tồn tại các vùng đất bị bóp nghẹt bởi đói nghèo và oán hận", cựu Đặc phái viên Liên Hợp Quốc về Trung Đông Nickolay Mladenov nói.
