Hãng xe cân nhắc tự tái chế hoặc nộp tiền

Tỷ lệ tái chế tính theo trọng lượng

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 05/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022 quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường.

Hãng xe kiến nghị cần có cơ chế để người sử dụng đưa xe tới cơ sở của nhà sản xuất, nhập khẩu để thực hiện tái chế.

Theo lộ trình đối với phương tiện giao thông, từ ngày 1/1/2027, nhà sản xuất, nhập khẩu có trách nhiệm tái chế sản phẩm đưa ra thị trường. Trong 3 năm đầu tiên áp dụng quy định này (2027-2029), tỷ lệ tái chế bắt buộc với xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh và ô tô là 0,5%; xe gắn máy, xe máy điện là 0,7%. Tỷ lệ yêu cầu tái chế được tính theo trọng lượng của các loại phương tiện.

Điều này có nghĩa, các hãng xe cứ bán 200kg sản phẩm ô tô, mô tô hai và ba bánh sẽ phải có trách nhiệm tái chế 1kg xe cũ. Tỷ lệ 0,7% tương tự sẽ áp dụng cho các loại xe gắn máy, xe máy điện.

Ông Lê Văn Vệ, đại diện Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) cho biết, Nghị định 05 đã tiếp thu và chỉnh sửa một số điều sát hơn với thực tế: "Ví dụ trước đây có quy định cứng, bắt buộc phải thu hồi tối thiểu 40% khối lượng sản phẩm, bao bì được tái chế theo tỷ lệ bắt buộc thì đến Nghị định 05 đã bỏ điều này.

Hay thời gian doanh nghiệp đóng Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam trước đây khá phức tạp. Giả sử muốn đóng quỹ cho năm 2024 phải dựa theo số liệu sản xuất, nhập khẩu của năm 2023, sau đó thừa thiếu đâu sẽ điều chỉnh tiếp vào năm sau.

Nhưng Nghị định 05 đã điều chỉnh thời gian nộp phí. Nếu nộp quỹ cho năm 2024, doanh nghiệp sẽ đóng vào đầu năm 2025 khi có số liệu chính xác, không cần điều chỉnh lại".

Xác định số xe đã bán không dễ

Cũng theo ông Vệ, việc thực hiện vẫn sẽ gặp phải một số khó khăn. Đơn cử, với sản phẩm ô tô, xe máy đã hoàn thành việc bán ra thị trường thì chưa có cơ sở nào để thu hồi được. Đây là điều khó nhất mà các doanh nghiệp chưa tìm được lời giải.

"Về việc thu hồi, cả VAMM và Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đều có kiến nghị nên cân nhắc các biện pháp tài chính để ràng buộc trách nhiệm của người tiêu dùng. Hiện nay, cũng chưa có quy định nào buộc người dân phải thải bỏ phương tiện tại cơ sở của nhà sản xuất, nhập khẩu để thực hiện tái chế", ông Vệ nói thêm.

Đại diện VAMA cho rằng, cần có cơ chế ràng buộc trách nhiệm không chỉ với nhà sản xuất mà còn với người sử dụng thải bỏ phương tiện: "Ở nước ngoài có cơ chế đặt cọc một khoản tiền cho việc tái chế lúc mua xe. Nếu thải bỏ đúng cách sẽ được hoàn tiền. Hoặc, nếu thải bỏ phương tiện không mang tới cơ sở của nhà sản xuất, nhập khẩu thì không được đăng ký xe mới".

Theo đại diện VAMA, trên thị trường hiện nay vẫn có những kênh không chính thức thu gom ô tô, xe máy để tái chế. Những kênh này không phải tuân thủ các quy định về môi trường, không phải nộp thuế nên sẽ thu gom được giá cạnh tranh hơn so với nhà sản xuất.

Doanh nghiệp mong có cơ chế thuận lợi

Theo Luật Bảo vệ môi trường, tổ chức, cá nhân được lựa chọn thực hiện tái chế sản phẩm, bao bì theo một trong hai hình thức là tổ chức tái chế sản phẩm, bao bì hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế sản phẩm, bao bì.

Trong đó với việc tự thực hiện tái chế ô tô - xe máy, nhà sản xuất, nhập khẩu tự quyết định việc tái chế theo các cách thức gồm: Tự thực hiện tái chế; Thuê đơn vị tái chế để thực hiện tái chế; Ủy quyền cho tổ chức trung gian để tổ chức thực hiện tái chế. Trường hợp chọn hình thức đóng góp tài chính thì không phải thực hiện theo những cách thức trên.

Để tính được số tiền doanh nghiệp phải nộp, ngày 28/2/2025, Bộ Tài Nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đã ban hành Thông tư số 07/2025 về định mức chi phí tái chế. Với xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, định mức tái chế là 4.651 đồng/kg. Xe ô tô chở người, xe ô tô chở hàng các loại là 5.426 đồng/kg.

Đại diện VAMA đánh giá, việc có định mức chi phí tái chế giúp hãng xe có thể tính toán số tiền cần nộp vào quỹ nếu không thể tự thực hiện tái chế theo quy định.

Trao đổi với PV, đại diện một doanh nghiệp ô tô thừa nhận, sẽ khó khăn trong việc thu gom sản phẩm thải bỏ để thực hiện tái chế nên đang cân nhắc hình thức nộp tiền hoặc mua lại từ các kênh thu mua ô tô khác để tự tái chế.

"Nộp tiền là cách làm dễ nhất. Tuy nhiên, các nhà sản xuất muốn làm một cách bền vững, thu gom và tái chế thật, nên mong muốn có cơ chế thuận lợi cho việc thu hồi sản phẩm để tự tái chế", đại diện một doanh nghiệp chia sẻ.

Đại diện một hãng xe máy lớn tại Việt Nam cũng cho biết, đã thử tự tái chế nhưng không tìm được đối tác thực hiện đảm bảo năng lực. Vì vậy, nhiều khả năng doanh nghiệp cũng sẽ tính tới giải pháp đơn giản là nộp tiền.

Thanh Tùng