Hành trình về nguồn tại 48 Hàng Ngang, nơi khai sinh bản Tuyên ngôn Độc lập

Ngôi nhà số 48 Hàng Ngang. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Ngôi nhà số 48 Hàng Ngang nằm giữa khu phố cổ với hai lối ra vào từ phố Hàng Ngang và Hàng Cân. Nhờ vị trí thuận lợi và vốn là cơ sở cách mạng từ thời tiền khởi nghĩa, nơi đây được Trung ương Đảng chọn làm chỗ ở, làm việc của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người từ Việt Bắc trở về Hà Nội tháng 8/1945.

Từ ngày 25/8 đến đầu tháng 9/1945, tại ngôi nhà này, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã quyết định nhiều chủ trương trọng yếu về đối nội, đối ngoại, thể chế, thành phần Chính phủ lâm thời và công tác tổ chức ngày lễ Độc lập.

Căn phòng Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí trong Trung ương Đảng làm việc từ 25/8-2/9/1945. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Đặc biệt, trong căn phòng nhỏ trên tầng hai, Người đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã khai mạc không gian trưng bày, triển lãm về di tích 48 Hàng Ngang, giới thiệu các tiến trình cách mạng theo ba chủ đề: Vai trò gia đình tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô - Hoàng Thị Minh Hồ; bối cảnh lịch sử và sự ra đời của Tuyên ngôn Độc lập; ý nghĩa của văn kiện lịch sử này và hành trình bảo vệ nền độc lập dân tộc.

Người dân tham quan và nghe thuyết minh tái hiện lại Cách mạng tháng 8/1945 tại ngôi nhà số 48 Hàng Ngang. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Các chủ đề này đều được trưng bày tại không gian tầng một của ngôi nhà, cụ thể:

Chủ đề 1 khắc họa vai trò đặc biệt của gia đình nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô - Hoàng Thị Minh Hồ đã hiến tặng ngôi nhà 48 Hàng Ngang cho cách mạng, đồng thời ủng hộ hơn 5.000 lượng vàng cho Chính phủ lâm thời trong thời kỳ khó khăn.

Chủ đề 1 khắc họa vai trò của gia đình nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô - Hoàng Thị Minh Hồ. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Ông Trịnh Văn Bô, một tư sản dân tộc được giác ngộ cách mạng sớm và trở thành đảng viên cộng sản. Trong thời gian Chủ tịch Hồ Chí Minh làm việc tại đây, gia đình ông đã hết lòng chăm lo. Ngôi nhà sau này được ông Bô hiến tặng Nhà nước và được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn hóa quốc gia năm 1979.

Chủ đề 2 tái hiện bối cảnh lịch sử và sự tất yếu ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, phản ánh khát vọng cháy bỏng về độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam sau nhiều năm chịu ách đô hộ.

Chủ đề 2 tái hiện bối cảnh lịch sử và sự tất yếu ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Chủ đề 3 nhấn mạnh ý nghĩa bản Tuyên ngôn Độc lập - “Thiên cổ hùng văn” khẳng định quyền con người, quyền dân tộc cơ bản, đồng thời thể hiện ý chí kiên cường của nhân dân trong hành trình giữ vững nền độc lập, tự do.

Hình ảnh bản Tuyên ngôn Độc lập được trưng bày tại ngôi nhà số 48 Hàng Ngang. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Điểm đặc biệt của di tích này chính là không gian tầng hai của ngôi nhà - nơi ghi dấu những khoảnh khắc lịch sử trọng đại. Tại căn phòng nhỏ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Văn kiện lịch sử này vừa kế thừa giá trị truyền thống ngàn đời về khát vọng độc lập - tự do - hạnh phúc, vừa khẳng định những giá trị phổ quát của nhân loại về quyền con người và quyền dân tộc tự quyết.

Hiện vật quan trọng nhất trong lịch sử Việt Nam hiện đại: Bộ bàn ghế nơi Bác Hồ đã ngồi để soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945. Ảnh: Mekong ASEAN.

Căn phòng được tái hiện sinh động bằng hệ thống trưng bày - triển lãm hiện đại với công nghệ hologram giúp tái hiện hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh ngồi soạn thảo Tuyên ngôn.

Căn phòng nhỏ nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa sử dụng công nghệ hologram tái hiện hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh ngồi soạn thảo Tuyên ngôn - điểm mới của di tích. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Tại di tích 48 Hàng Ngang, công nghệ mapping đã tái hiện không gian Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 - khi Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập trước đồng bào.

Những công nghệ số này tạo nên trải nghiệm trực quan, giúp công chúng hiểu sâu hơn về giá trị lịch sử và bối cảnh ra đời của bản Tuyên ngôn Độc lập.

Công nghệ mapping tái hiện nội dung của bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945. Video: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Cũng trên tầng hai di tích 48 Hàng Ngang là căn phòng họp của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban Thường vụ Trung ương Đảng, nơi từ ngày 25/8 đến 2/9/1945 đã diễn ra nhiều cuộc họp quan trọng. Không gian phòng họp giản dị với bàn gỗ, ghế mộc, máy chữ và tư liệu gốc vẫn được lưu giữ, trở thành chứng tích sống động về tinh thần khẩn trương, quyết đoán và tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo cách mạng trong thời khắc chuyển giao lịch sử.

Nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí trong Trung ương Đảng thông qua 3 nội dung: Tuyên ngôn độc lập; Tổ lức lễ Quốc khánh; Thành phần Chính phủ lâm thời. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Tầng 3 của ngôi nhà 48 Hàng Ngang tái hiện không gian sinh hoạt của gia đình ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ. Gian phòng được phục dựng theo nếp sống Hà Nội xưa, với những đồ dùng sinh hoạt giản dị như giường gỗ, tủ, bàn ghế, áo dài truyền thống… gợi lại hình ảnh một gia đình tư sản truyền thống vừa gìn giữ nghề kinh doanh tơ lụa, vừa nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, sẵn sàng dấn thân cho cách mạng.

Không gian sinh hoạt của gia đình ông Trịnh Văn Bô và bà Hoàng Thị Minh Hồ. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Trong cùng tầng này còn có phòng thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh, không gian thờ tự thể hiện lòng tưởng niệm, sự tri ân sâu sắc của gia đình và nhân dân Thủ đô đối với công lao to lớn của Người – vị lãnh tụ đã viết bản Tuyên ngôn Độc lập ngay tại ngôi nhà lịch sử này.

Phòng thờ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Rời 48 Hàng Ngang, mỗi người đều mang cảm xúc tự hào và xúc động. Sự kết hợp giữa giá trị truyền thống và công nghệ hiện đại không chỉ làm sáng rõ tầm vóc lịch sử, mà còn giúp thế hệ hôm nay, đặc biệt là lớp trẻ cảm nhận sâu sắc tinh thần mùa Thu Cách mạng 1945, nhắc nhở mỗi người sống xứng đáng với sự hy sinh của cha ông.

Các em nhỏ tham quan di tích. Ảnh: Thảo Ngân/Mekong ASEAN.

Ngôi nhà 48 Hàng Ngang vừa là di tích lịch sử, vừa là “bảo tàng sống” ứng dụng công nghệ số, nơi quá khứ hào hùng kết nối với hiện tại đầy khát vọng. Mỗi bước chân tham quan mở ra trải nghiệm mới, khi lịch sử không chỉ được đọc lại, mà còn được tái hiện sống động để người xem được nhìn, nghe và cảm nhận bằng tất cả giác quan.

Thảo Ngân