Hậu thanh tra, các dự án mắc kẹt ở Phú Yên sẽ ra sao?

Khắc khoải

Tâm trạng này hoàn toàn dễ hiểu bởi những dự án được đề cập trong kết luận thanh tra phần lớn đều đã bám trụ ở đất Phú Yên gần chục năm qua, có dự án đã "ngắc ngoải" đến hai thập kỷ.

Đó là những dự án đô thị, tổ hợp du lịch nghỉ dưỡng có vốn đầu tư đăng ký từ vài chục triệu cho tới nhiều tỷ đô la nằm ở các vị trí đắc địa về giao thông, tiệm cận những bãi biển đẹp chạy dọc tuyến ven biển 189km.

Những dự án được điểm tên trong thông kết luận do Thanh tra Chính phủ ban hành mới đây gồm khu đô thị cao cấp vườn Phượng Hoàng của IRBland ở Tuy Hòa, khu du lịch liên hợp cao cấp New City Việt Nam của Công ty New City Việt Nam, làng du lịch quốc tế ven biển TP Tuy Hòa của Công ty TNHH Bắc Âu Biệt thự và Resort, khu đô thị mới Bắc Lục Khẩu (khu A) của Công ty TNHH MTV Việt Long Phú Yên.

Những cái tên nêu trên, điển hình cho các dự án quy mô bậc nhất cả về diện tích đất lẫn vốn đầu tư và chất chứa niềm tin cũng như hy vọng của tỉnh về động lực phát triển kinh tế mang tên du lịch – đô thị nghỉ dưỡng, bên cạnh những lĩnh vực khác như lọc dầu, khai khoáng hay công nghiệp khoảng một thập kỷ trở lại đây.

Với khối tài sản đã đầu tư, chi phí cơ hội, nhà đầu tư đứng sau các dự án động lực này càng có lý do để "khắc khoải", thậm chí “sốt ruột” trước thông cáo báo chí gần nhất của UBND tỉnh Phú Yên về kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ công bố cách đây chưa đầy một tuần.

Tinh thần toát lên từ thông cáo của UBND tỉnh Phú Yên là sự chủ động vào cuộc khắc phục, sửa sai của địa phương – trước khi cơ quan thanh tra công bố kết luận. Cụ thể, tỉnh đã chủ động tổ chức khắc phục ngay một số nội dung có sai sót đã rõ mà đoàn thanh tra chỉ ra, không chờ đến kết luận thanh tra. Đến nay, có nhiều nội dung đã xử lý, khắc phục, thu hồi về ngân sách nhà nước theo kiến nghị của đoàn thanh tra.

Ngoài ra, tỉnh còn chủ động làm việc với các nhà đầu tư để thống nhất giải pháp xử lý các thiếu sót để đảm bảo triển khai các dự án đúng quy định pháp luật, sớm đưa các dự án vào hoạt động, góp phần phát triển kinh tế xã hội của địa phương. Đồng thời, tỉnh đã thu hồi chủ trương đầu tư, thu hồi đất đối với một số dự án thực hiện không đúng quy định theo kiến nghị của đoàn thanh tra.

Tuy nhiên, giải pháp xử lý cụ thể với từng nhóm vấn đề hay dự án, theo ông Đặng Hồng Lĩnh, Chánh văn phòng UBND tỉnh Phú Yên trong trao đổi qua điện thoại với TheLEADER, hiện vẫn chưa thể công bố với lý do các nhà đầu tư vẫn còn nhiều “tâm tư”. Sau khi xử lý thỏa đáng, phù hợp quy định, tỉnh sẽ công khai.

Phản ứng nhanh chóng của Phú Yên sau khi có kết luận thanh tra có thể xoa dịu phần nào nhưng sẽ khó lòng thỏa mãn tâm trạng “kiến bò chảo lửa” của những nhà đầu tư đã đổ không biết bao công sức cũng như chi phí vào Phú Yên nhưng lại mắc kẹt và chưa tìm ra lối thoát. Cùng với đó là những dấu hỏi về môi trường đầu tư của địa phương.

Máy móc hoen gỉ trên công trường dự án khu dân cư phố chợ Hòa Vinh. Dự án bị đình trệ vì chậm xác định giá đất và giá trị m3. Ảnh: Minh Minh/VTC News

Những tồn tại kéo dài

Theo kết luận thanh tra do Thanh tra Chính phủ ban hành ngày 9/10, UBND tỉnh Phú Yên đã để xảy ra một số sai phạm về quản lý, sử dụng đất đai và thực hiện các dự án đầu tư ngoài ngân sách thời kỳ 2016-2020.

Nhóm vấn đề thứ nhất là tiến độ triển khai dự án. Theo đó, một số dự án được duyệt chủ trương đầu tư hoặc giao/cho thuê đất nhưng chậm hoặc không triển khai như: Khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp Cù Lao Mái Nhà của Công ty TNHH Xuân Thiện Ninh Bình, làng du lịch quốc tế ven biển TP.Tuy Hòa của Công ty TNHH Bắc Âu Biệt thự và Resort, khu du lịch biển đảo cao cấp Sunrise Phú Yên và khu du lịch liên hợp cao cấp New City Việt Nam của Công ty New City Việt Nam.

Nhóm vấn đề thứ hai là xác định giá đất, khi có dự án được xác định giá đất không đúng quy định, như Làng du lịch quốc tế ven biển TP. Tuy Hòa, khu đô thị mới Bắc Lục Khẩu (khu A) của Công ty TNHH MTV Việt Long Phú Yên hoặc chậm phê duyệt giá đất và xác định giá trị nộp ngân sách tối thiểu (m3) tại dự án Khu dân cư phố chợ Hòa Vinh của Công ty CP Đầu tư xây dựng 72.

Tiếp đến, là tình trạng nợ đọng nghĩa vụ tài chính về tiền đất tính đến 30/6/2002 khoảng 55 tỷ đồng, trong đó tiền thuê đất gần 42 tỷ đồng. Theo Thanh tra Chính phủ, Cục thuế tỉnh Phú Yên chưa xác định và yêu cầu nộp tiền thuế thu nhập cá nhân khi chuyển nhượng phần vốn góp tại dự án khu đô thị mới Bắc Lục Khẩu.

Khoảng 10 năm trước, Thanh tra Chính phủ cũng có kết luận về chấp hành pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai và đầu tư xây dựng đối với một số dự án đầu tư trên địa bàn. Những vướng mắc, vi phạm được bóc tách khi ấy, cũng phần nhiều liên quan đến đất đai và một số tương đồng với bản kết luận mới nhất của cơ quan thanh tra.

Năm 2014, bản kết luận về quản lý sử dụng đất giai đoạn 2006-2011 của UBND tỉnh Phú Yên đã cho thấy nhiều vấn đề then chốt, ảnh hưởng tới sức hấp dẫn của môi trường đầu tư vào tỉnh, nhất là ở lĩnh vực bất động sản, đô thị du lịch nghỉ dưỡng.

Rõ nhất là xác định giá cho thuê đất với một số dự án chưa chính xác, gây thất thu ngân sách. Đáng nói, trường hợp điển hình rơi vào vi phạm này, là dự án Làng du lịch quốc tế ven biển TP. Tuy Hòa. Tức, bài toán xác định giá đất vẫn tiếp tục nhức nhối tại dự án của Công ty TNHH Bắc Âu Biệt thự và Resort sau hơn thập kỷ. Năm đó, Thanh tra Chính phủ đã đề nghị UBND tỉnh xử lý kịp thời các sai phạm, không làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của tỉnh.

Cũng theo kết luận thanh tra từ 10 năm trước, cơ chế chính sách, ưu đãi đầu tư của tỉnh chưa thực sự phát huy hiệu quả, môi trường đầu tư thiếu hấp dẫn là những nguyên do ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư từ các nguồn vốn ngoài ngân sách. Điển hình là số vốn được giải ngân chỉ chiếm 4,3% so với vốn đăng ký ghi trong chứng nhận đầu tư của các dự án có vốn đầu tư nước ngoài, vốn ngoài ngân sách.

Nội dung này, khiến liên tưởng đến hành trình đầu tư đầy chông gai của của New City suốt giai đoạn vừa qua – được ví như "giấc mơ tỷ đô dang dở" của nhà đầu tư Brunei ở Phú Yên.

Gần hai thập kỷ trước, New City Việt Nam là một trong số ít những dự án lớn, quan trọng của nhà đầu tư nước ngoài vào Phú Yên. Với kỳ vọng thúc đẩy khai thác tối ưu tài nguyên du lịch biển địa phương, dự án được Thủ tướng đồng ý về nguyên tắc xây dựng từ năm 2004.

Bốn năm sau đó, UBND tỉnh Phú Yên cấp chứng nhận đầu tư cho Công ty TNHH New City Việt Nam 100% vốn nước ngoài thực hiện dự án với quy mô 565ha, trị giá 4,3 tỷ USD.

Vì khó khăn tài chính, chủ đầu tư đã phải đề nghị điều chỉnh giấy chứng nhận, với cam kết sẽ góp đủ vốn để đảm bảo năng lực tài chính thực hiện dự án. Kết quả, năm 2014, tức sau sáu năm được cấp chứng nhận, dự án co lại còn 357ha, tổng mức đầu tư còn 1 tỷ USD.

Nhưng đến tận bây giờ, dự án vẫn nằm im chờ điều chỉnh, khắc phục sai phạm, hoàn tất các thủ tục chuyển mục đích sử dụng rừng, đặt trong kỳ vọng vãn hồi của tỉnh về khu du lịch liên hợp cao cấp New City Việt Nam - đứng đầu trong danh mục 44 dự án du lịch nghỉ dưỡng tại Phú Yên về quy mô lẫn giá trị.

Chung cuộc, chừng ba tháng trước, tỉnh đã phải thừa nhận đây là dự án có nhiều vấn đề phức tạp vượt ra ngoài khả năng xử lý của UBND tỉnh. Và rằng, trước đây vì mong muốn phát triển nên trong quá trình triển khai thực hiện có sai sót của nhà đầu tư và cơ quan ở địa phương. Nếu tỉnh Phú Yên không xin ý kiến của các cơ quan Trung ương để thực hiện thì dễ sẽ dẫn đến tiếp tục sai. Nhà đầu tư ở nước ngoài nên tỉnh cũng rất khó khăn trong làm việc.

Nhưng cũng có những nhà đầu tư ở ngay trong nước, có thể làm việc và tháo gỡ ngay. Chẳng hạn như đối với dự án Khu dân cư phố chợ Hòa Vinh, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên chỉ đạo Sở Tài nguyên và môi trường, Sở Tài chính "khẩn trương xác định giá đất và giá trị m3".

Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng đề nghị giải quyết dứt điểm những tồn tại, sai phạm đối với các dự án: Khu đô thị cao cấp Vườn Phượng Hoàng, dự án khu liên hợp cao cấp New City Việt Nam, dự án khu du lịch cao cấp Cù Lao Mái Nhà.

Việc UBND tỉnh Phú Yên nhanh chóng cụ thể hóa các giải pháp xử lý hậu thanh tra là rất cấp thiết và sẽ mang lại niềm tin cũng như luồng sinh khí mới cho những nhà đầu tư vẫn kiên trì bám trụ ở địa phương này.

Nguyễn Cảnh