Hệ lụy gì khi Chính phủ Mỹ đóng cửa từ 1/10?

Nhà Trắng chính thức tuyên bố chính phủ đóng cửa từ 1/10 sau khi Thượng viện không thể thông qua dự luật chi tiêu nhằm duy trì hoạt động đến ngày 21/11. Một bản ghi nhớ do Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) phát đi cho biết mức ngân sách hiện tại của liên bang sẽ “hết hạn vào lúc 11h59 tối nay (30/9)”.

Nhà Trắng chính thức tuyên bố Chính phủ Mỹ sắp đóng cửa. (Ảnh: iStock)

Hệ lụy từ Chính phủ Mỹ đóng cửa

Theo Reuters, hệ lụy đầu tiên từ việc Chính phủ Mỹ đóng cửa là hàng trăm nghìn công chức liên bang sẽ bị cho nghỉ việc không lương và nhiều dịch vụ có thể bị gián đoạn, từ giám sát tài chính đến việc thu gom rác tại nhiều công viên quốc gia. Trong khi đó, những người lao động khác được coi là thiết yếu vẫn tiếp tục làm việc, nhưng họ không được trả lương.

Việc đóng cửa chỉ kéo dài vài ngày sẽ không có nhiều tác động thực tế, đặc biệt là nếu diễn ra vào cuối tuần, nhưng nền kinh tế nói chung có thể bị ảnh hưởng nếu nhân viên liên bang bắt đầu không nhận được tiền lương sau hai tuần.

Các dịch vụ và chương trình không thiết yếu cũng sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp trong thời gian Chính phủ đóng cửa. Những chương trình này phụ thuộc vào ngân sách hàng năm, được gọi là chi tiêu tùy ý.

Trong các lần đóng cửa trước đây, hàng trăm công viên quốc gia và bảo tàng đã phải đóng cửa, dịch vụ cho cựu chiến binh bị hạn chế, các cuộc kiểm tra sức khỏe bị đình chỉ và nhiều phiên điều trần nhập cư bị hoãn lại. Chi tiêu tùy ý chiếm khoảng 27% ngân sách của Chính phủ Mỹ trong tài khóa 2024.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, trong lần đóng cửa chính phủ vào năm 2018 và năm 2019, nền kinh tế Mỹ thiệt hại khoảng 3 tỷ USD, tương đương 0,02% GDP. Lần này, nếu việc đóng cửa kéo dài sẽ tạo ra nhiều biến động hơn, vì cuộc chiến thương mại và trận chiến của ông Trump với Cục Dự trữ Liên bang vốn đã gây ra sự bất ổn đối với nền kinh tế toàn cầu.

Ngoài ra, khoảng 800.000 trong số 2,2 triệu nhân viên của chính phủ liên bang phải nghỉ việc ở thời điểm đó. Dù chính quyền ông Trump vẫn mở cửa 63 công viên quốc gia, nhưng nhà vệ sinh công cộng và quầy thông tin vẫn phải đóng cửa và việc xử lý chất thải bị tạm dừng.

Bộ máy Mỹ sẽ hoạt động thế nào?

Trong trường hợp chính phủ đóng cửa, chính phủ liên bang phải dừng tất cả chức năng không thiết yếu cho đến khi ngân sách được Quốc hội phê duyệt và ký thành luật, ngoại trừ chương trình được tài trợ bằng hình thức khác, chẳng hạn như phí hoặc văn bản luật khác. Mỗi cơ quan sẽ tự quyết định công việc nào là thiết yếu và công việc nào không. Các thành viên Quốc hội cũng tự quyết định điều này cho nhân viên của mình.

"Không có khoản tiền nào có thể rút ra từ Kho bạc, dù có thiết yếu hay không. Nhưng ai có thể tiếp tục làm việc và gánh vác nghĩa vụ, ngay cả khi không có khoản phân bổ ngân sách nào, có ba trường hợp ngoại lệ", ông Matt Glassman tại Đại học tư thục Georgetown nói.

Nhiều người lao động bị ảnh hưởng khi Chính phủ Mỹ đóng cửa. (Ảnh: Reuters)

Những ngoại lệ này được quy định bởi Đạo luật Chống Thiếu hụt. Chúng cho phép chính phủ tài trợ cho hoạt động bảo vệ tính mạng và tài sản, đồng thời duy trì sự tham gia của quan chức vào quá trình lập hiến, chẳng hạn như Tổng thống, nhân viên và thành viên Quốc hội.

Tất cả quân nhân đang tại ngũ, sĩ quan thực thi pháp luật liên bang và nhân viên tại bệnh viện do liên bang tài trợ đều được coi là lực lượng thiết yếu, cùng với nhân viên kiểm soát không lưu và nhân viên Cục An ninh Vận tải. Mỗi cơ quan tự quyết định nhân viên nào của mình được phép tiếp tục làm việc.

Trong lĩnh vực an ninh và giao thông, các nhân viên kiểm soát không lưu, an ninh vận tải, quân đội và cơ quan an ninh quốc gia vẫn làm việc. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ có thể không nhận được lương trong thời gian chính phủ đóng cửa, gây áp lực tài chính lớn dù phải đảm nhận những nhiệm vụ quan trọng.

Cơ quan An ninh Hạt nhân Quốc gia của Bộ Năng lượng sẽ tiếp tục duy trì vũ khí hạt nhân. Các đặc vụ tại FBI, Cục Quản lý Thực thi phòng chống Ma túy (DEA) và các cơ quan thực thi pháp luật liên bang khác và nhân viên nhà tù cũng vẫn sẽ làm việc.

Cơ quan Mật vụ và Cảnh sát biển tiếp tục hoạt động với hầu hết nhân viên. Cơ quan An sinh Xã hội cấp trợ cấp hưu trí và trợ cấp tàn tật như bình thường, dù cơ quan này có thể phải trì hoãn một số hoạt động.

Những lần Chính phủ Mỹ đóng cửa

Đây không phải lần đầu tiên Chính phủ Mỹ đứng trước nguy cơ đóng cửa. Trong quá khứ, Chính phủ Mỹ từng đóng cửa 21 lần và lần lâu nhất kéo dài 35 ngày dưới thời Tổng thống Donald Trump nhiệm kỳ đầu tiên. Trung bình, mỗi lần kéo dài gần 8 ngày.

Lần đóng cửa đầu tiên xảy ra dưới thời Tổng thống Gerald Ford năm 1976, kéo dài 11 ngày do tranh cãi về dự luật lao động. Tiếp theo đó là dưới thời Tổng thống Jimmy Carter, Chính phủ Mỹ phải đóng cửa 5 lần trong khoảng thời gian từ năm 1977 đến 1979, do gặp bế tắc về chi tiêu quốc phòng và năng lượng.

Vườn quốc gia Mỹ đóng cửa trong một lần chính phủ ngừng hoạt động.

Đến thập niên 1980, dưới thời Tổng thống Ronald Reagan, Chính phủ Mỹ đã phải đóng cửa tới 8 lần (năm 1981 - 1987). Tuy nhiên, tất cả đợt đóng cửa này đều không kéo dài quá 5 ngày. Nguyên nhân dẫn đến những đợt đóng cửa này chủ yếu do phủ quyết các dự luật chi tiêu không đạt yêu cầu cắt giảm.

Chính phủ Mỹ dưới thời Tổng thống George H.W Bush cũng đóng cửa 1 lần vào năm 1990. Đợt đóng cửa này kéo dài từ ngày 5/10/1990 đến 9/10/1990, do ông chủ Nhà Trắng phủ quyết dự luật chi tiêu tạm thời.

Tiếp theo là dưới thời Tổng thống Bill Clinton, lần đóng cửa chính phủ đầu tiên xảy ra vào tháng 11/1995, kéo dài 5 ngày. Nguyên nhân là do ông Clinton phủ định nghị quyết liên quan tới việc tăng phí bảo hiểm Medicare, bãi bỏ các quy định về môi trường và yêu cầu cân đối ngân sách của đảng Cộng hòa. Tới năm 1995, chính phủ của ông Clinton đóng cửa lần thứ hai trong vòng 21 ngày, cũng liên quan tới vấn đề cân bằng ngân sách.

Vào năm 2013, chính phủ Mỹ dưới thời của ông Obama đóng cửa trong vòng 17 ngày. Nguyên nhân là do nghị sĩ đảng Cộng hòa cố gắng cản trở Đạo luật Chăm sóc Y tế giá cả phải chăng (Obamacare).

Cuối cùng, dưới thời Tổng thống Trump, Chính phủ Mỹ đóng cửa lần đầu tiên trong 3 ngày, từ 19 - 21/1/2018, do các nghị sĩ đảng Dân chủ từ chối bỏ phiếu về gói chi tiêu của cựu Tổng thống. Lần đóng cửa thứ 2 xảy ra vào ngày 8/2/2018, do Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul liên tục cản trở việc bỏ phiếu cho dự luật ngân sách chính phủ.

Lần lâu nhất lịch sử là vào năm 2019 với 35 ngày. Nguyên nhân được xác định là do ông Trump yêu cầu Quốc hội phê duyệt khoản tiền 5,7 tỉ USD để xây dựng bức tường biên giới với Mexico, nhưng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ đảng Dân chủ.

Kông Anh (Nguồn: Tổng hợp)