Hệ thống bảo hiểm xã hội ngày càng hiện đại, chuyên nghiệp và hiệu quả

Chính sách bảo hiểm xã hội nhằm bảo đảm quyền lợi cho người lao động (Ảnh minh họa: Đăng Khoa).

Thu hút hơn 32,3% lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội

Tính đến hết năm 2019, số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH) là 15,77 triệu người, chiếm khoảng 32,3% lực lượng lao động trong độ tuổi. Đây là thông tin từ Hội nghị trực tuyến đánh giá kết quả 25 năm thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT); các giải pháp triển khai Nghị quyết số 28-NQ/TW và nhiệm vụ công tác năm 2020 diễn ra ngày 15-2 tại Hà Nội.

Thứ trưởng, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Nguyễn Thị Minh cho biết,ngày 16-2-1995, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 19/CP về việc thành lập Bảo hiểm xã hội Việt Nam trên cơ sở thống nhất các tổ chức BHXH ở Trung ương và địa phương thuộc hệ thống lao động - thương binh và xã hội và Liên đoàn Lao động để giúp Chính phủ chỉ đạo công tác quản lý Quỹ BHXH, thực hiện thống nhất các chế độ, chính sách BHXH theo pháp luật. BHXH Việt Nam bắt đầu triển khai nhiệm vụ trong toàn hệ thống từ ngày 1-10-1995. Ngày 24-1-2002, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 20/2002/QĐ-TTg về việc chuyển giao tổ chức bộ máy và nhiệm vụ thực hiện chính sách BHYT từ BHYT Việt Nam sang BHXH Việt Nam.

Trong hành trình dài 25 năm xây dựng và phát triển, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; sự nỗ lực của toàn thể cán bộ trong ngành, BHXH Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể. Qua đó, từng bước khẳng định chính sách BHXH, BHYT là trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo đảm ổn định chính trị - xã hội và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT ngày càng hoàn thiện. Từ chỗ chỉ thực hiện cho đội ngũ công chức - viên chức (CCVC) Nhà nước với hình thức bắt buộc, chính sách BHXH đã được mở rộng và thực hiện với mọi người lao động (NLĐ) theo hai hình thức. Đó là BHXH bắt buộc đối với NLĐ có quan hệ lao động theo quy định và BHXH tự nguyện đối với NLĐ làm việc tự do, lao động là nông - lâm - ngư nghiệp, tiến tới thực hiện BHXH toàn dân theo tinh thần Nghị quyết số 28. Chính sách BHYT liên tục được sửa đổi, hoàn thiện theo hướng công bằng, hiệu quả, bảo đảm cho người dân được tiếp cận các dịch vụ y tế, hướng đến cải thiện chất lượng sức khỏe của người dân.

Công tác phát triển, mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp luôn được BHXH Việt Nam tích cực, chủ động triển khai với nhiều giải pháp đồng bộ, quyết liệt, phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Cụ thể, số người tham gia BHXH đến hết năm 2019 là 15,77 triệu người, chiếm khoảng 32,3% lực lượng lao động trong độ tuổi, tăng 12,9 triệu người so với năm 1995.

Trong những kết quả này, nổi bật là số người tham gia BHXH tự nguyện ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc. Đến hết năm 2019, có 574 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện. Riêng trong năm 2019, con số phát triển mới tăng hơn 300 nghìn người, bằng 10 năm thực hiện chính sách BHXH tự nguyện trong giai đoạn 2008-2018. Số người tham gia BH thất nghiệp là 13,429 triệu người, chiếm khoảng 27,5% lực lượng lao động trong độ tuổi. Đặc biệt, số người tham gia BHYT tăng lên 85,945 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ 90% dân số. Con số này giúp chúng ta cơ bản hoàn thành mục tiêu BHYT toàn dân, về đích trước thời hạn so với mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 21-NQ/TW.

Từ năm 1995 đến hết năm 2019, toàn ngành đã giải quyết cho hơn 120 triệu lượt người hưởng trợ cấp một lần và các chế độ ốm đau, thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe. Tính bình quân, mỗi năm, việc giải quyết chế độ được thực hiện với hơn 4,8 triệu lượt người. Từ năm 2010 đến hết năm 2019, gần 6,9 triệu người hưởng chế độ BH thất nghiệp. Đến cuối năm 2019, tổng số người đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng đạt khoảng 3,2 triệu người, tăng 174% so với năm 1995.

Từ năm 2003 đến 2019, ngành BHXH phối hợp các cơ sở y tế đảm bảo quyền lợi khám chữa bệnh (KCB) BHYT cho hơn 1,9 tỷ lượt người. Số lượt người được KCB theo chế độ BHYT tăng nhanh qua từng năm. Nếu như năm 2000 mới chỉ có 28,1 triệu lượt người KCB BHYT, đến năm 2019, con số này đạt hơn 186 triệu lượt người. Giai đoạn 2010-2015, tốc độ tăng số lượt KCB BHYT khoảng 28%, thì đến giai đoạn 2015-2019, tỷ lệ này đạt 43%.

Quỹ BHXH đã trở thành quỹ an sinh lớn nhất, hoạt động theo nguyên tắc đóng - hưởng và chia sẻ giữa những người lao động cùng thế hệ và giữa các thế hệ tham gia BHXH.

Tám năm: Giảm gần 90% thủ tục hành chính

Trong thời gian qua, ngành BHXH đặc biệt coi trọng công tác Cải cách hành chính (CCHC), ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong tất cả mọi hoạt động nghiệp vụ. Việc quyết liệt chuyển đổi phương thức quản lý từ thủ công sang hiện đại, tác phong làm việc chuyển từ hành chính sang phục vụ đã được triển khai, nhằm hài lòng tổ chức, cá nhân tham gia, hưởng chính sách BHXH, BHYT.

Cụ thể, TTHC trong tham gia và giải quyết các quyền lợi về BHXH, BHYT ngày càng được cải tiến, rút gọn một cách nhanh chóng, giảm gần 90% các TTHC. Con số này đã giảm ấn tượng từ 263 TTHC năm 2012 xuống còn 27 TTHC năm 2019. Hơn 90% đơn vị, doanh nghiệp thực hiện kê khai đóng BHXH qua mạng Internet. Thời gian thực hiện TTHC trong giao dịch với các doanh nghiệp, cá nhân về kê khai tham gia BHXH, BHYT được rút ngắn từ 335 giờ/năm xuống còn 147 giờ/năm. Từ đó, ước tính tiết kiệm hơn ba triệu giờ/năm từ thời gian đi lại, chờ đợi của người dân.

Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thị Minh cũng nhấn mạnh, ứng dụng CNTT trong lĩnh vực BHXH được đẩy mạnh triển khai từ năm 2015. Từ đó, từng bước hiện đại hóa đáp ứng yêu cầu xây dựng Chính phủ điện tử trong thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0. Nhờ vậy, lĩnh vực này đã đạt nhiều những kết quả khả quan. Đó là: Xây dựng một hệ thống chính phủ điện tử thông suốt trong toàn ngành. Hoàn thành việc cấp mã số định danh BHXH cho 97 triệu người dân, trong đó có gần 86 triệu người tham gia BHYT; cung cấp 18 dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Hệ thống tổng hợp và phân tích dữ liệu tập trung ngành BHXH là nền tảng hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm; Hệ thống thông tin giám định BHYT kết nối, liên thông giữa cơ quan BHXH với gần 100% cơ sở KCB BHYT trên phạm vi toàn quốc;…

Đặc biệt, trong năm 2019, ngành BHXH phối hợp Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Tư pháp chính thức khai trương Cơ sở dữ liệu chuyên ngành BHXH và kết nối hệ thống thông tin quản lý hộ tịch qua Trục dữ liệu quốc gia (NGSP) phục vụ liên thông khai sinh, cấp thẻ BHYT cho trẻ em dưới 6 tuổi.

Đồng bộ công tác ứng dụng CNTT trong các hoạt động nghiệp vụ thời gian qua thực sự đã làm thay đổi nhận thức, chuyển biến cơ bản cách thức quản lý, làm việc, giao dịch của lãnh đạo và cán bộ BHXH với người dân và doanh nghiệp. Trong ba năm liên tiếp (2017, 2018, 2019), tại “Báo cáo chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin - truyền thông (ICT-index) Việt Nam”, Bộ Thông tin - Truyền thông đã đánh giá BHXH Việt Nam là cơ quan triển khai hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin, dịch vụ công trực tuyến và xếp hạng hai trong Bảng xếp hạng chung khối bộ, ngành có dịch vụ công.

Trong chặng đường mới, với những kết quả đạt được từ 25 năm, BHXH Việt Nam đã đặt ra chín giải pháp trọng tâm của ngành. Một trong những giải pháp quan trọng là đẩy mạnh phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT. Trong đó, tập trung vào các nhóm đối tượng là người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình; phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng; kế hoạch được Quốc hội, Chính phủ giao. Cùng với đó, sẽ thường xuyên nâng cao năng lực, nghiệp vụ, tinh thần trách nhiệm, thái độ, ý thức phục vụ, chấp hành kỷ luật, kỷ cương hành chính của đội ngũ cán bộ, xây dựng ngành BHXH hiện đại, chuyên nghiệp, hướng tới sự hài lòng của người dân.

* Sau một phần tư thế kỷ hoạt động, ngành BHXH luôn chủ động, tích cực tham gia, phối hợp các bộ, ngành liên quan hoàn thiện nhiều dự luật quan trọng trình Quốc hội thông qua, làm hành lang pháp lý trong thực hiện có hiệu quả chính sách, pháp luật BHXH, BHYT như: Luật BHXH, Luật BHYT; Luật Việc làm; Luật An toàn, vệ sinh lao động...

Toàn ngành BHXH hiện có gần 20 nghìn công chức - viên chức. Mạng lưới hoạt động phủ khắp các quận, huyện ở 63 tỉnh, thành phố; phục vụ gần 16 triệu người tham gia BHXH, BH thất nghiệp và gần 86 triệu người tham gia BHYT.

XUÂN ANH