Hệ thống hiến tạng lộ hàng loạt sai phạm chết người, Chính phủ Mỹ vào cuộc

Chính phủ Mỹ đang triển khai các biện pháp mạnh tay nhằm chấn chỉnh hệ thống hiến và cấy ghép nội tạng, sau khi nhiều vụ việc vi phạm quy trình an toàn được Quốc hội xem xét làm dấy lên lo ngại trong dư luận về tính minh bạch và công bằng của hệ thống này.

Tại Mỹ, các tổ chức hiến tạng bị cáo buộc vi phạm an toàn đang đối mặt với nhiều cuộc điều tra, trong khi những chính sách mới sẽ được ban hành nhằm bảo vệ người bệnh.

Hàng loạt sai phạm bị phanh phui

Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ, nhiều tổ chức thu nhận tạng - vốn là các đơn vị phi lợi nhuận chịu trách nhiệm phối hợp ca ghép tại từng bang - đã để xảy ra nhiều vi phạm nghiêm trọng. Một cuộc điều tra gần đây cho thấy, tổ chức tại bang Kentucky đã phớt lờ dấu hiệu hồi tỉnh ở bệnh nhân nguy kịch đang chuẩn bị hiến tạng.

Các cáo buộc không chỉ dừng lại ở vi phạm an toàn mà còn liên quan đến tính công bằng trong việc phân bổ nội tạng. Một số tổ chức bị cho là đã bỏ qua bệnh nhân ở đầu danh sách chờ để ưu tiên cho người ít nguy kịch hơn hoặc có quan hệ với bệnh viện, vi phạm nguyên tắc minh bạch trong hệ thống.

Một nhân viên y tế ở Michigan đang vận chuyển một lá gan mới được hiến. Ảnh: The New York Times

“Chúng tôi muốn đảm bảo rằng công chúng tiếp tục tin tưởng vào hoạt động mang tính nhân đạo này. Hệ thống sẽ được vận hành một cách an toàn và đáng tin cậy”, bác sĩ Raymond Lynch, Giám đốc cấy ghép thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ nhấn mạnh.

Rủi ro từ hiến tạng sau ngưng tuần hoàn

Một trong những nội dung trọng tâm của cuộc điều tra là hình thức hiến tạng sau ngưng tuần hoàn, hiện đang ngày càng phổ biến. Khác với trường hợp hiến khi đã chết não, người hiến tạng sau ngưng tuần hoàn vẫn còn hoạt động não, thường trong tình trạng hôn mê sâu và không có khả năng hồi phục.

Theo quy trình, khi được đồng ý hiến, bác sĩ sẽ rút máy hỗ trợ sự sống, chờ tim ngừng đập rồi mới lấy tạng. Tuy nhiên, quy trình này tiềm ẩn rủi ro vì phụ thuộc nhiều vào đánh giá lâm sàng, dễ dẫn tới sai sót.

The New York Times từng ghi nhận ít nhất 12 trường hợp bệnh nhân bị lấy nhầm hoặc suýt bị lấy tạng khi chưa tử vong. Có bệnh nhân ở New Mexico bất ngờ tỉnh lại trước khi ca phẫu thuật diễn ra, trong khi một phụ nữ tại Alabama được phát hiện còn sống khi các bác sĩ đã bắt đầu mổ.

Anh Anthony Thomas Hoover II, một người hiến tạng đã bất ngờ tỉnh lại sau 4 năm hôn mê, khi chuẩn bị được tháo máy hỗ trợ sự sống để phẫu thuật hiến tạng. Trường hợp của anh đã thúc đẩy các cuộc điều tra ở Mỹ về hình thức hiến tạng sau ngưng tuần hoàn. Ảnh: The New York Times

Lung lay niềm tin công chúng

Những vụ việc này đã làm dấy lên lo ngại rộng rãi. Nhiều Ủy ban của Quốc hội Mỹ đã mở cuộc điều tra, trong đó có Ủy ban Tài chính Thượng viện dự kiến sẽ thảo luận vấn đề với Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. trong tuần tới.

Dù Hiệp hội các Tổ chức Thu nhận Tạng khẳng định sai sót là rất hiếm và mỗi năm hoạt động hiến tạng vẫn cứu sống hàng chục nghìn người, song dư luận vẫn tỏ ra bất an. Tổ chức quản lý dữ liệu hiến tạng quốc gia Donate Life America cho biết, chỉ riêng trong tháng qua, đã có hơn 20.000 người rút tên khỏi danh sách đăng ký hiến tạng. Hiện vẫn còn hơn 100.000 bệnh nhân đang chờ ghép, khiến xu hướng này trở thành mối lo lớn đối với giới chức y tế.

“Tỷ lệ đăng ký hiến tạng giảm có thể đồng nghĩa với nhiều ca tử vong hơn trong danh sách chờ”, Donate Life America cảnh báo.

Siết chặt quy định, khôi phục niềm tin

Trước tình hình trên, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ đang thành lập nhóm xây dựng quy định mới cho hiến tạng sau ngưng tuần hoàn, dự kiến hoàn tất vào tháng 11 tới. Một số tổ chức đã tiến hành cải tổ, như tăng cường đào tạo nhân viên, kiểm tra thần kinh định kỳ đối với người hiến tiềm năng.

Trụ sở chính của tổ chức hiến tặng nội tạng Network for Hope tại Louisville. Ảnh: The New York Times

Mạng lưới Cấy ghép và Thu nhận Nội tạng - cơ quan giám sát quốc gia - cũng đang điều tra nhiều vụ việc được báo chí phản ánh. Một tổ chức tại West Virginia đã bị xử phạt. Đồng thời, chính phủ yêu cầu các đơn vị phải tuân thủ nghiêm danh sách chờ, công khai dữ liệu phân bổ tạng để tăng tính minh bạch.

Thống kê mới cho thấy, sau khi bị siết chặt quản lý, tỷ lệ bỏ qua bệnh nhân trong danh sách đã giảm xuống dưới 18% trong quý II năm nay, đồng thời không dẫn tới việc loại bỏ nhiều tạng hơn. Trái lại, số ca cấy ghép thành công còn tăng lên.

Một bước ngoặt cho hệ thống cấy ghép

Giới quan sát nhận định, các biện pháp lần này của chính phủ Mỹ không chỉ nhằm xử lý những vi phạm đã xảy ra, mà còn hướng tới cải tổ toàn diện hệ thống hiến và ghép tạng, vốn liên quan trực tiếp tới sinh mạng hàng trăm nghìn bệnh nhân.

Việc khôi phục niềm tin công chúng được xem là yếu tố then chốt, bởi bản chất của hoạt động hiến tạng dựa trên sự tự nguyện. Nếu niềm tin suy giảm, nguy cơ thiếu hụt nguồn tạng sẽ càng trở nên nghiêm trọng, đe dọa tính mạng nhiều bệnh nhân đang ngày đêm chờ đợi một cơ hội sống.

Hồng Nhung