Hệ thống laser Iron Beam giúp Israel giải bài toán cạn kiệt tên lửa đánh chặn

Người đứng đầu Cơ quan Nghiên cứu và Phát triển Quốc phòng Israel (MAFAT) Danny Gold cho biết, hệ thống laser Iron Beam (Tia Sắt) sẽ được triển khai trên thực địa từ 30/12. Theo ông Gold, Israel trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới sở hữu năng lực laser đánh chặn quy mô lớn.

Iron Beam được Israel phát triển trong nhiều năm, chính thức đạt trạng thái sẵn sàng tác chiến từ tháng 9 năm nay. Iron Beam đã từng được sử dụng trong thực tế. Hồi tháng 6, Bộ Quốc phòng Israel tiết lộ rằng hệ thống này đã bắn hạ ít nhất 40 UAV của Hezbollah trong tháng 10/2024, đạt hiệu suất “đặc biệt cao”.

Hệ thống laser Iron Beam. Ảnh: Rafael.

Iron Beam là hệ thống laser mặt đất công suất 100 kW, có khả năng bắn hạ rocket, đạn cối, UAV trong phạm vi tối đa 10 km. Chi phí cho mỗi lần bắn laser chỉ khoảng 0,5 USD, so với 50.000 USD cho một tên lửa đánh chặn của hệ thống Vòm Sắt. Thời gian đánh chặn của Iron Beam gần như “tức thì”, vì tia laser di chuyển gần tốc độ ánh sáng. Hệ thống này có thể đối phó đồng thời hàng chục mục tiêu, khắc phục tình trạng Israel từng gặp khi Hamas phóng ồ ạt hàng nghìn rocket.

Iron Beam sẽ được tích hợp với hệ thống cảnh báo – điều khiển của Vòm Sắt, cho phép lựa chọn tự động giữa bắn tên lửa đánh chặn hoặc bắn laser, tùy mục tiêu và tình huống.

Một lợi thế quan trọng là không giới hạn số lần bắn – khắc phục hoàn toàn nỗi lo cạn kho tên lửa trong chiến tranh cường độ cao như cuộc xung đột với Iran.

Giải bài toán cạn kiệt tên lửa đánh chặn

Trong chiến dịch “Sư Tử Trỗi Dậy” do Israel phát động tháng 6/2025, Iran đáp trả bằng hàng loạt đợt phóng tên lửa và máy bay không người lái (UAV). Trong 12 ngày, Tehran phóng gần 600 tên lửa và hơn 1.000 UAV, trong đó 50 - 60 tên lửa vượt qua lưới phòng không của Israel, khiến 29 người thiệt mạng.

Tên lửa Iran cũng đánh trúng ít nhất 5 cơ sở quân sự, bao gồm trụ sở Mossad, Bộ Tổng tham mưu Kiryah và nhiều căn cứ không quân. Cuộc tấn công quy mô lớn của Iran đã thử thách mạng lưới phòng không nhiều lớp được đánh giá cao của Israel.

Trước đó, trong cuộc tấn công ngày 7/10/2023, Hamas đã có thể gây áp đảo hệ thống phòng không của Israel bằng cách phóng hàng nghìn rocket và UAV trong vòng 40 phút.

Cả 2 sự cố nói trên đều cho thấy hệ thống phòng không nhiều lớp gồm Arrow, David’s Sling, Vòm Sắt (Iron Dome) và THAAD không bất khả xâm phạm như Israel từng tuyên bố.

Đáng lo ngại hơn, cuộc chiến ngắn với một quốc gia tầm trung như Iran cũng có thể khiến kho dự trữ tên lửa đánh chặn cạn kiệt, dù Israel được Mỹ bổ sung kho khí tài.

Theo các quan chức Mỹ, riêng hệ thống THAAD đã bắn tới 150 tên lửa đánh chặn trong 12 ngày – tương đương 25% tổng số lượng Mỹ từng mua.

Một mối đe dọa khác là UAV Shahed của Iran, có đường bay thấp, thân sợi carbon khó bị radar phát hiện. Khi trực thăng hoặc tiêm kích tiếp cận được mục tiêu thì thường đã quá muộn. Ukraine cũng đang gặp khó khăn tương tự với UAV Geran-2 (bản sao từ Shahed).

Những yếu tố này buộc Israel phải theo đuổi học thuyết phòng thủ mới, với một hệ thống có chi phí thấp hơn, tốc độ phản ứng nhanh hơn và không phụ thuộc vào lượng tên lửa dự trữ.

Vũ khí hoàn hảo để đối phó UAV Shahed?

Trong một bài viết trên Eurasian Times, tác giả Sumit Ahlawat cho rằng, vũ khí laser nói chung và Iron Beam nói riêng là giải pháp hoàn hảo để đối phó với mối đe dọa từ máy bay không người lái bay thấp, giá rẻ. Chi phí cho mỗi lần bắn Iron Beam thấp hơn hàng trăm lần so với UAV loại Shahed.

Một lợi thế khác của vũ khí laser là không bị giới hạn về số lượng đầu đạn. Nếu cuộc chiến 12 ngày với Iran có thể làm cạn kiệt kho tên lửa đánh chặn của Israel, thì việc sử dụng Iron Beam sẽ không gặp bất kỳ hạn chế nào như vậy.

Ngoài ra, nó có thể đồng thời xử lý hàng chục mối đe dọa trên không. Trong cuộc tấn công ngày 7/10/2023, Hamas đã áp đảo các hệ thống phòng không của Israel bằng cách bắn hàng nghìn tên lửa và máy bay không người lái cùng lúc. Tuy nhiên, nếu được đưa vào sử dụng trong một kịch bản như vậy, Iron Beam có thể được chuẩn bị tốt hơn để đối phó với các mối đe dọa..

Bên cạnh đó, khả năng đánh chặn của Iron Beam sẽ nhanh hơn nhiều vì nó có thể bắn hạ mục tiêu trên không của đối phương với tốc độ gần bằng tốc độ ánh sáng.

Xu thế vũ khí laser toàn cầu

Israel không phải quốc gia duy nhất phát triển vũ khí năng lượng định hướng. Nhiều nước như Mỹ, Trung Quốc, Nga, Anh, Nhật Bản, Đức và Ấn Độ cũng đang thử nghiệm hệ thống laser.

Năm 2024, Hải quân Mỹ thử nghiệm thành công hệ thống HELIOS trên tàu USS Preble, bắn hạ mục tiêu bay không người lái.

Tháng 4/2025, Ấn Độ thử nghiệm vũ khí laser công suất 30 kW chống UAV, tên lửa và cảm biến.

Israel cũng đang phát triển thêm 2 phiên bản: Lite Beam (10 kW) cho phương tiện mặt đất và Iron Beam M (50 kW) tích hợp trên xe tải. Các hệ thống này sẽ bổ trợ cho mạng lưới phòng thủ đa tầng hiện có.

Tuy vậy, giới chuyên gia lưu ý rằng Iron Beam và các vũ khí laser khác chưa từng được thử nghiệm trong điều kiện chiến đấu thực sự, như cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran hay cuộc tấn công ngày 7/10/2023. Khả năng hoạt động trong môi trường bụi, khói, mưa lớn hoặc tác chiến cường độ cao vẫn cần được kiểm chứng.

Hoàng Phạm/VOV.VN (biên dịch) Theo Eurasian Times