Healthtech 'sổ mũi'

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính Việt Nam sẽ chi 19,3 tỉ đô năm 2024 và 26,9 tỉ đô vào năm 2029 cho chăm sóc sức khỏe.

Công ty Cổ phần Med247, từng dành được nhiều sự quan tâm của các quỹ đầu tư mạo hiểm, chính thức ngừng hoạt động, theo Deal Street Asia. Trước đó, The Business Times đưa tin Doctor Anywhere đã giải thể văn phòng tại Việt Nam, đồng thời xóa khoản nợ xấu 3 triệu đô la Mỹ của công ty con trong nước.

Những trường hợp này đang phản ánh bức tranh đầu tư ảm đạm của lĩnh vực khởi nghiệp công nghệ từ mảng chăm sóc sức khỏe (healthtech) tại Việt Nam. Theo Báo cáo Đổi mới sáng tạo và khu vực tư nhân Việt Nam do VPCA, BCG và NIC công bố, nguồn vốn đầu tư mạo hiểm vào y tế năm 2024 đã giảm 75% so với cùng kỳ năm trước, chỉ còn 46 triệu đô. Sau 2 năm tăng trưởng mạnh nhờ nhu cầu bùng nổ trong đại dịch, các nền tảng y tế số bắt đầu chững lại khi dịch vụ khám chữa bệnh trực tiếp phục hồi.

Phân tích cho thấy startup trong lĩnh vực này có tỉ lệ thất bại vẫn cao do nhiều nguyên nhân. Trước hết, nhiều bệnh viện, đặc biệt là bệnh viện công, hoạt động với các hệ thống quản lý thông tin riêng (HIS) đã được thiết lập lâu đời và có tính khép kín. Việc các startup bên ngoài cố gắng tích hợp giải pháp công nghệ mới (trí tuệ nhân tạo, quản lý bệnh án điện tử...) vào hệ thống này là cực kỳ khó khăn và tốn thời gian.

Theo báo cáo của KPMG, healthtech tại VIệt Nam tập trung vào những mảng mới như chẩn đoán bằng trí tuệ nhân tạo, nhà thuốc số và phần mềm bệnh viện… Tuy nhiên, ngành y tế có xu hướng thận trọng và chậm chạp trong việc áp dụng công nghệ mới do tính chất rủi ro cao. Xây dựng lòng tin với bệnh nhân và chuyên gia y tế là một quá trình dài, đặc biệt khi sản phẩm liên quan đến dữ liệu nhạy cảm hoặc thay đổi thói quen điều trị.

Nhìn ở bức tranh lớn hơn, thị trường khởi nghiệp Đông Nam Á, từng được ca ngợi là một trong những trung tâm đổi mới năng động nhất thế giới, đang đối diện giai đoạn khó khăn nhất trong nhiều năm trở lại đây. Theo Tracxn, tổng vốn đầu tư rót vào các startup trong khu vực chỉ đạt 84 triệu đô la trong tháng 8-2025, giảm tới 76% so với tháng 7 và thấp hơn 65% so với cùng kỳ năm trước.

Sau giai đoạn bùng nổ năm 2020-2022, các nhà đầu tư không còn đánh giá cao chiến lược của những startup “đốt tiền” để chiếm thị phần. Sự dịch chuyển này khiến việc gọi vốn trở nên khắt khe hơn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp non trẻ. Trong khi đó, dòng tiền cho các startup vẫn rất yếu.

Tuy nhiên, ngành chăm sóc sức khỏe vẫn rất tiềm năng, đặc biệt khi Việt Nam sẽ bước vào giai đoạn dân số già trong chưa đầy một thập kỷ tới. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính Việt Nam sẽ chi 19,3 tỉ đô năm 2024 và 26,9 tỉ đô vào năm 2029 cho chăm sóc sức khỏe. Cơ hội dành cho healthtech vì thế vẫn rất lớn.

"Chúng tôi đánh giá đây là một trong những xu hướng phát triển quan trọng nhất của ngành y tế hiện đại, đặc biệt tại các thị trường mới nổi như Việt Nam và Đông Nam Á, nơi người dân lâu nay khó tiếp cận các xét nghiệm tiên tiến vì giá quá cao và hạ tầng còn hạn chế”, ông Chad Ovel, Tổng Giám đốc Mekong Capital, cho biết.

Nhiều khoảng trống cho healthtech vẫn đang mở ra. Chẳng hạn, theo bà Sue Le, Giám đốc Điều hành Doctor247, hiện có nhiều khoảng trống rất lớn trong hệ thống chăm sóc sức khỏe Việt Nam. Đó là khoảng trống về chăm sóc dài hạn, theo dõi từ xa và y tế chủ động. Bên cạnh đó là tình trạng phân tán dữ liệu và thiếu kết nối giữa các điểm chăm sóc như triển khai hồ sơ sức khỏe điện tử (EHR), kết nối dữ liệu giữa bệnh viện công, phòng khám tư và hệ điều hành y tế quốc gia...

“Việc tập trung vào mô hình chăm sóc chủ động thông qua nền tảng kết nối bác sĩ, ứng dụng theo dõi sức khỏe và phân tích dữ liệu cá nhân để phát hiện sớm và ngăn ngừa bệnh là rất cần thiết”, bà Sue Le nhận định.

Theo một chuyên gia đầu tư tại Singapore đánh giá, tiền chỉ chảy về số ít công ty chứng minh được lợi nhuận hoặc ít nhất là lộ trình rõ ràng đến điểm hòa vốn. Đây là giai đoạn thanh lọc tự nhiên, giúp thị trường trưởng thành hơn. Giai đoạn mới sẽ hình thành lớp startup healthtech thay vì "đốt tiền", sẽ tập trung vào sản phẩm thực sự giải quyết vấn đề và quản trị tài chính chặt chẽ.

Thực tế, healthtech Việt Nam vẫn đang nhận được sự quan tâm của nhà đầu tư như BuyMed, Gene Solutions. Trong đó, Gene Solutions, từ khi được Mekong Capital rót vốn vào năm 2021 đến nay, đã tăng gấp 3 lần số lượng xét nghiệm mỗi năm, chiếm 85% thị phần NIPT (xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn) tại Việt Nam năm 2025.

Lĩnh vực healthtech còn thu hút các doanh nghiệp lớn như Long Châu của FPT Retail thông qua đầu tư xây dựng hệ sinh thái chăm sóc sức khỏe, hợp tác chiến lược với các tập đoàn y tế lớn như IHH Healthcare Singapore và Novartis Việt Nam... Bà Nguyễn Bạch Điệp, Chủ tịch Hội đồng Quản trị FPT Retail, cho biết Long Châu được định hướng trở thành công ty healthcare, một hệ sinh thái toàn diện về sức khỏe trên nhiều lĩnh vực gồm y tế dự phòng, chẩn đoán, điều trị, nhà thuốc, chăm sóc tại nhà...

“Nhìn về tương lai năm 2026-2028, chúng tôi dự báo các quỹ đầu tư tư nhân lớn trong khu vực và quốc tế vẫn sẽ tiếp tục rót vốn mạnh vào ngành y tế Việt Nam. Tuy nhiên, gần như 100% nhà đầu tư hiện nay chỉ xuống tiền đối với những công ty đã có lãi hoặc ít nhất đã chứng minh được mô hình sinh lời khi mở rộng”, Tổng Giám đốc Mekong Capital nhận định.

--------------------------------

*Bộ KHCN, văn phòng đại diện phía nam

Nguyễn Hải Đăng*