Hết El Ninõ đến La Ninã, thời tiết thế giới sẽ ra sao?

Theo dự báo mới nhất từ Trung tâm Dự báo Tầm xa của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO), khả năng hiện tượng La Ninã xuất hiện trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 8 tới là 50%. Khả năng xảy ra hiện tượng La Ninã xuất hiện tăng lên 60% trong thời gian từ tháng 7 đến tháng 9 và tăng lên 70% trong tháng 8 đến tháng 11. Khả năng El Ninõ xuất hiện trong thời gian này là không đáng kể.

La Ninã có thể khiến nhiệt độ bề mặt đại dương ở xích đạo trung tâm và phía đông Thái Bình Dương hạ xuống và làm thay đổi một số yếu tố khí quyển nhiệt đới, cụ thể là gió, áp suất và lượng mưa. Tác động của hiện tượng La Ninã khác nhau, tùy thuộc vào cường độ, thời gian trong năm nó phát triển và sự tương tác với các hiện tượng khác.

Hiện tượng La Ninã có thể gây ra tình trạng ẩm ướt hơn ở nhiều nơi trên thế giới và góp phần khiến mùa bão Đại Tây Dương trở nên nghiêm trọng hơn. Ảnh: AFP

Theo WMO, ở nhiều nơi, đặc biệt là ở vùng nhiệt đới, La Ninã tạo ra những tác động khí hậu trái ngược với El Ninõ. Điều này có thể khiến nhiều khu vực hứng chịu các thời tiết khắc nghiệt như mưa bão, sau một năm El Ninõ nóng bức.

Năm El Ninõ với nhiều thảm họa thời tiết

El Ninõ khiến nhiệt độ bề mặt nước biển trên mức trung bình ở các vùng nhiệt đới Thái Bình Dương. El Ninõ cũng khiến nhiệt độ trung bình nóng hơn và là kiểu điều kiện thời tiết đặc biệt ở nhiều nơi trên thế giới.

Đợt El Ninõ hiện tại xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 6-2023.

Vào thời điểm mới xuất hiện, các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng đợt El Ninõ hiện tại có thể đạt tới cường độ lịch sử, tương đương các đợt El Ninõ mạnh vào các năm 2015-2016 và đợt 1997-1998.

Theo tạp chí New Scientist, đợt El Ninõ hiện tại nâng nhiệt độ nước ở Thái Bình Dương đạt 2°C trên mức trung bình nhưng đây không phải là mức kỷ lục. Tuy nhiên, El Ninõ kết hợp với hiện tượng thời tiết do biến đổi khí hậu và các yếu tố khác đã tạo nên một năm với các hiện tượng thời tiết cực đoan chưa từng có.

Sức nóng tỏa ra từ bề mặt Thái Bình Dương đã khiến nhiệt độ trung bình toàn cầu vào năm 2023 trở nên nóng kỷ lục. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), tất cả 11 tháng kể từ khi El Ninõ xuất hiện đều là những tháng nóng nhất từng được ghi nhận.

Dưới tác động của El Ninõ, nhiều thảm họa thời tiết đã xuất hiện. Điển hình, hạn hán và nắng nóng đã gây ra những vụ cháy rừng dữ dội ở Nam Mỹ và Indonesia. Ở Trung Mỹ, mực nước thấp liên quan El Ninõ đã gây ra tình trạng ùn tắc giao thông ở kênh đào Panama, làm gián đoạn thương mại toàn cầu. Trong khi đó, lượng mưa lớn gây lũ lụt ở nhiều nơi, từ phía tây nước Mỹ đến Afghanistan.

Tuy nhiên, không phải tất cả những tác động này đều hoàn toàn tiêu cực. Đơn cử, ở vùng Sừng châu Phi, mưa đã giúp giảm bớt hạn hán trong khu vực.

Đây là đợt El Ninõ gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu theo cách mà chúng ta chưa từng thấy trước đây.

Ông Christopher Callahan – chuyên gia tại ĐH Stanford ở California (Mỹ)

Cháy rừng ở tỉnh Nam Sumatra (Indonesia) vào tháng 9-2023. Ảnh: REUTERS

Tuy nhiên, theo ông Christopher Callahan – chuyên gia tại ĐH Stanford ở California (Mỹ), thiệt hại tổng thể của El Ninõ đợt này có thể sẽ rất lớn và kéo dài trong nhiều năm. Các đợt El Ninõ trước đây có liên quan những thiệt hại hàng ngàn tỉ USD và tổn thất kinh tế dai dẳng, đặc biệt là ở các nước nghèo ở vùng nhiệt đới.

“Đây là đợt El Ninõ gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu theo cách mà chúng ta chưa từng thấy trước đây. Rất nhiều tác động toàn cầu mà chúng ta đã thấy nhưng vẫn khó có thể giải quyết được” – ông Callahan nói.

La Ninã có thể gây ra các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt

Theo trang tin The Conversation, hiện tượng La Ninã có ảnh hưởng nhiệt độ ở Thái Bình Dương. Trong khi đó, nhiệt độ ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương cũng kiểm soát độ đứt gió trên phần lớn Đại Tây Dương.

Độ đứt gió là sự thay đổi về hướng gió và vận tốc gió trong một khu vực nhỏ. Độ đứt gió có thể gây ảnh hưởng các cơn bão và có thể làm những cơn bão này yếu đi.

La Ninã khiến độ đứt gió ít hơn, làm khả năng ngăn các cơn bão giảm đi. Điều này ảnh hưởng mạnh các vùng dễ bị bão ở tây Đại Tây Dương như bang Florida (Mỹ).

Dưới tác động của hiện tượng La Ninã, lượng nước cung cấp cho vùng tây nam nước Mỹ vẫn sẽ ở mức ổn định trong năm đầu tiên hiện tượng xảy ra, vì lượng mưa trong mùa đông vừa qua giúp khu vực này có nước dự trữ. Trong năm thứ hai, các vấn đề liên quan thiếu nước có thể xuất hiện. Trong năm thứ ba của hiện tượng La Ninã, tình trạng thiếu nước nghiêm trọng có thể xảy ra ở vùng tây nam nước Mỹ, tương tự năm 2022.

Các nhà dự báo đã cảnh báo rằng mùa bão Đại Tây Dương năm nay có thể sánh ngang với năm 2021, phần lớn là do La Ninã. Trong khi đó, Chile và Argentina có xu hướng gặp hạn hán trong thời kỳ La Ninã.

Một khu vực ở bang Florida (Mỹ) sau cơn bão Nicole vào tháng 11-2022. Ảnh: AP

Úc đã hứng chịu lũ lụt nghiêm trọng trong đợt La Ninã trước đây. La Ninã cũng tạo điều kiện thuận lợi cho gió mùa Ấn Độ, gây nên lượng mưa trên mức trung bình. Tuy nhiên, tác động này không xảy ra ngay lập tức sau khi La Ninã xuất hiện. Theo đó, ở Nam Á, những thay đổi thời tiết có thể xuất hiện vài tháng sau khi La Ninã chính thức xảy ra.

WMO cũng dự báo trong giai đoạn đầu của hiện tượng La Ninã, lượng mưa trên mức bình thường xảy ra ở vùng cực bắc Nam Mỹ, Trung Mỹ, Caribe, phía bắc Sừng châu Phi, một phần của Tây Nam Á và Đông Nam Á.

KHOA ĐIỀM