Hiểm họa từ phong lan đột biến

Gần đây, chuyện về những giò phong lan phi điệp đột biến được giao dịch hàng tỷ đồng gây xôn xao dư luận. Không chỉ giới sinh vật cảnh, mà cả những người chưa bao giờ trồng, chơi phong lan cũng lao theo, sẵn sàng dốc túi đầu tư một số tiền lớn với hy vọng đổi đời. Nhưng thực tế, không ít người đã nhận “trái đắng”.

Trong giới sinh vật cảnh, có những người hiểu biết và lặng lẽ chơi phong lan đột biến đã lâu, nhưng chỉ khoảng vài năm trở lại đây giống cây này mới có thị trường và trở nên “nóng sốt”. Hầu hết các cuộc giao dịch đều tính giá trị trên từng xen-ti-mét cây. Thậm chí, có những giò phong lan phi điệp đột biến được phát giá lên tới hàng chục tỷ đồng, những giao dịch mua bán ồn ào được thông tin, quảng bá rộng rãi khắp mạng xã hội… càng lúc càng thu hút nhiều người đầu tư mong kiếm siêu lợi nhuận. Vậy phong lan phi điệp đột biến có gì mà đắt đỏ? Theo các chuyên gia, là bởi đặc điểm hiếm có, độc lạ và khó chăm sóc của nó. Quá trình đột biến gien tự nhiên sẽ để lại dấu ấn khác biệt cho giò phong lan qua hình dáng lá, mầu sắc và đặc điểm của hoa. Phong lan đột biến vốn không có giá trị cụ thể, giá cả là do người bán và người mua quyết định. Dù chưa thể khẳng định chính xác rằng giao dịch mua bán bạc tỷ là thật hay ảo, có mánh khóe thổi giá hay không, nhưng thực tế là, bỏ một khoản tiền lớn cho một mặt hàng không có sự định giá cụ thể chính là dấn thân vào một cuộc đầu tư may - rủi.

Khó khăn đầu tiên là phong lan đột biến không dễ chăm. Nếu không có kiến thức, kinh nghiệm hoặc thiếu may mắn thì việc mua cây sống về, sau một thời gian chăm sóc, cây bị chết là điều không lạ. Ðầu năm 2019, một chủ vườn ở Hòa Bình bị thối hàng chục chậu lan phi điệp đột biến được giới thạo lan định giá khoảng 20 tỷ đồng. Thứ hai, phong lan khác nhiều loài ở chỗ tính trạng đột biến sẽ được di truyền khi nhân giống cho nên từ một giò cây với những giá trị được ngợi ca, quảng cáo là duy nhất, không trùng lặp lại hoàn toàn có thể nhân lên gấp hàng chục lần sau mỗi năm (mỗi đốt lan có thể ra một cây con nếu chăm tốt, một thân mẹ dài cả mét có thể sinh sản ra vài chục cây con).

Khi nhiều người tham gia với khao khát đổi đời cũng là kẽ hở để những kẻ xấu lợi dụng, tung chiêu trò giả mạo, lừa đảo tinh vi nhằm chiếm đoạt tài sản. Riêng năm 2020 đã có nhiều vụ lừa đảo lên tới hàng chục tỷ đồng. Cụ thể, cuối tháng 7, một công dân ở huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ đã có đơn trình báo cơ quan công an về việc bị một số đối tượng lừa bán lan phi điệp đột biến năm cánh trắng Phú Thọ thông qua mạng xã hội Facebook với tổng số tiền hơn hai tỷ đồng. Một chủ vườn lan phi điệp đột biến thuê nhà ở huyện Quốc Oai, Hà Nội, sau khi lừa hàng chục tỷ đồng của người mua đã bỏ trốn. Một nhóm thanh niên quê ở Hòa Bình vừa bị bắt tại Nghệ An sau khi lừa hàng chục tỷ đồng… Hiện công an nhiều tỉnh, thành phố đã ra văn bản cảnh báo về rủi ro từ phong trào chơi phong lan phi điệp đột biến; nếu người đầu tư không mua đúng các nhà vườn uy tín thì rất dễ bị lừa. Thông thường, các giao dịch mua bán có giá trị cao luôn được bảo hành bởi người bán. Song đối với phong lan phi điệp, chỉ khi cây ra hoa thì người mua mới biết có đột biến không. Với điều kiện khoa học nông nghiệp phát triển hiện nay, các chuyên gia chỉ cần trong hai tuần có thể làm cho lan phi điệp nở hoa nếu thân cây đủ lớn và đúng mùa. Nhưng phần lớn người mua không áp dụng biện pháp này vì sẽ ảnh hưởng lớn tới quá trình sinh sản của cây. Thường từ khi mua một kie lan mới cắt từ thân mẹ, phải mất tới hai năm mới có thể ra hoa. Thời gian dài đó có thể nảy sinh nhiều tình huống oái oăm, người mua phát hiện bị lừa, tìm đến đòi bảo hành thì kẻ bán đã cao chạy xa bay.

Đầu tư vào phong lan đột biến đang ẩn chứa nhiều rủi ro, gợi nhớ tới sự sụp đổ thị trường từng xảy ra với chó cảnh, cây sanh, gỗ sưa… một thời khiến không ít người ngậm trái đắng. Phần lớn người chơi hoa lan phi điệp đột biến hiện nay sẵn sàng lao vào cuộc đua mạo hiểm với mục đích kiếm lời. Vô hình trung, ý nghĩa của một thú chơi tao nhã đã bị biến thể. Và câu hỏi được đặt ra là: Khi nào thì vỡ bong bóng? Hiện lan phi điệp sắp đến mùa thắt ngọn (ngừng sinh trưởng), vẫn có nhiều người ôm giấc mơ “đột biến” lợi nhuận; song cũng có thể xảy ra “đột tử” giống những trào lưu trước đó.

LỮ MINH