Hiện đại hóa Hải quan: Thu ngân sách hiệu quả, hỗ trợ doanh nghiệp

Tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp

Bà Nguyễn Thị Hồng Nhung, Phó Tổ trưởng Tổ Dự toán, Ban Nghiệp vụ thuế hải quan (Cục Hải quan) cho biết, thời gian qua, việc triển khai thí điểm thu nộp thuế điện tử qua tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán đã gia tăng tiện ích, có thêm sự lựa chọn khi nộp ngân sách nhà nước (NSNN) cho người nộp thuế, góp phần thực hiện Đề án thanh toán không dùng tiền mặt của Thủ tướng Chính phủ.

Cơ quan Hải quan đang nâng cấp hệ thống CNTT để phục vụ cho công tác quản lý đạt hiệu quả hơn.

Tiếp tục triển khai mở rộng hơn nữa thu nộp thuế điện tử qua tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán và cơ quan Hải quan có thể sử dụng thông tin nộp NSNN do tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán chuyển đến Cổng thanh toán điện tử hải quan để hạch toán trừ nợ, xác nhận hoàn thành nghĩa vụ về thuế, việc Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 51/2025/TT-BTC quy định về giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế đối với hàng hóa XNK, quá cảnh và phương tiện XNC, quá cảnh là cần thiết, có cơ sở thực tiễn để đảm bảo thực hiện hiện đại hóa trong quản lý hải quan, tạo điều kiện cho các DN cung ứng dịch vụ thanh toán.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng Nhung, những quy định tại Thông tư số 51/2025/TT-BTC góp phần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động quản lý thuế góp phần cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, DN và cả cơ quan quản lý.

Bên cạnh đó, để hiện đại hóa việc thu NSNN, từ năm 2016, Cục Hải quan đã triển khai nộp thuế điện tử qua ngân hàng thương mại, cho phép người nộp thuế thực hiện mọi lúc, mọi nơi, giảm tối đa thanh toán bằng tiền mặt, rút ngắn thời gian nộp thuế và thông quan hàng hóa. Năm 2017, Quyết định 2082/QĐ-TCHQ triển khai đề án “Nộp thuế điện tử và thông quan 24/7”, giúp DN chủ động nộp thuế, tránh sai sót, đảm bảo trừ nợ chính xác và thông quan ngay sau khi cơ quan hải quan nhận thông tin từ ngân hàng.

Công chức Hải quan kiểm tra mặt hàng máy móc nhập khẩu.

Đến năm 2019, Cục Hải quan mở rộng hình thức DN nhờ thu (ủy quyền trích nợ), giúp DN thường xuyên làm thủ tục XNK với số lượng lớn tờ khai nộp thuế hoàn toàn tự động, tiết kiệm thời gian và chi phí. Tính đến nay, cơ quan hải quan đã ký kết với 47 ngân hàng thương mại, tỷ lệ thu qua ngân hàng tăng từ 53% (2014) lên 99,8% hiện nay. Việc ban hành Thông tư 51/2025/TT-BTC mở rộng thêm kênh thanh toán qua tổ chức trung gian, tăng tiện ích và trải nghiệm cho người nộp thuế. Người nộp thuế có thể thực hiện nghĩa vụ thuế điện tử qua nhiều kênh, quản lý nguồn tiền chủ động, giảm chi phí và thời gian thông quan. Cơ quan hải quan cũng rút gọn thủ tục hành chính, tăng hiệu quả quản lý và mở rộng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt. Cơ quan hải quan sẽ ban hành hướng dẫn chi tiết, tổ chức tập huấn và nâng cấp hệ thống công nghệ để quản lý hiệu quả các nhóm hàng rủi ro, đồng thời tạo thuận lợi cho DN tuân thủ pháp luật.

Theo đại diện Cục Hải quan, việc triển khai thí điểm thu nộp thuế điện tử đã mang lại nhiều hiệu quả. Theo đó, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán được chuẩn bị trước hồ sơ, cơ sở kỹ thuật tương ứng với tiêu chuẩn kỹ thuật được công khai trên Trang thông tin điện tử hải quan sau khi đã có đơn đề nghị kết nối kỹ thuật, góp phần giảm thiểu thời gian, chi phí đăng ký, thực hiện so với quy định tại Thông tư số 184/2015/TT-BTC trước đó. Người nộp thuế có thể thực hiện giao dịch điện tử qua nhiều kênh—ứng dụng ngân hàng, ứng dụng trung gian thanh toán hoặc trực tuyến trên cổng hải quan—tăng tiện ích và trải nghiệm nộp thuế, phí hải quan. Họ được thông báo nghĩa vụ thuế phát sinh, nhập lệnh thanh toán mọi lúc, mọi nơi, giảm thời gian thông quan và chi phí, chủ động quản lý nguồn tiền, đặc biệt đối với hoạt động XNK cá nhân và thương mại điện tử xuyên biên giới. Đối với cơ quan hải quan, quy định này gia tăng tiện ích nộp thuế điện tử, thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, rút gọn thủ tục hành chính và nâng cao hiệu quả quản lý.

Công chức Hải quan Khu công nghệ cao hướng dẫn doanh nghiệp tra cứu thông tin tờ khai hải quan.

Ứng dụng hiệu quả công nghệ giúp rút ngắn thời gian thông quan

Hải quan Khu công nghệ cao – một trong những đơn vị có số thu lớn của Chi cục Hải quan Khu vực II – đã hoàn thành chỉ tiêu thu NSNN sớm hơn hơn 3 tuần nhờ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Đơn vị quản lý hơn 3.000 DN FDI, xử lý trung bình 3.800 tờ khai mỗi ngày và nhiều loại hình XNK khác nhau, luôn chú trọng cải cách, hiện đại hóa, tạo thuận lợi thương mại.

Hải quan thường xuyên đối thoại theo nhóm DN để tuyên truyền pháp luật, giải quyết vướng mắc và phối hợp nâng cao chất lượng cải cách thủ tục hành chính. Nhiều buổi đối thoại chuyên sâu được tổ chức như với DN dầu khí hay các DN tham gia chương trình ưu đãi thuế ngành ô tô. Đơn vị cũng ứng dụng hiệu quả công nghệ giúp rút ngắn thời gian thông quan, tăng mức hài lòng của DN.

Đến 30/11, kim ngạch XNK qua đơn vị đạt gần 60 tỷ USD, tăng 10,85% so với cùng kỳ. Năm 2025, chỉ tiêu thu NSNN được giao là 26.870 tỷ đồng. Bên cạnh tạo thuận lợi, đơn vị tăng cường kiểm soát, phát hiện 200 vụ vi phạm với trị giá gần 4.000 tỷ đồng và thu hơn 56 tỷ đồng từ xử phạt. Đến 9/12, số thu đạt 28.614 tỷ đồng, bằng 106,5% chỉ tiêu. Dù đã hoàn thành nhiệm vụ, đơn vị tiếp tục nỗ lực để vượt mức phấn đấu 29.500 tỷ đồng.

Công chức Hải quan KCN Trảng Bàng (Chi cục Hải quan khu vực XVII) thực hiện thủ tục hải quan cho doanh nghiệp.

Năm 2025, Chi cục Hải quan khu vực XVII đạt kết quả thu ngân sách nổi bật nhờ thực hiện quyết liệt các giải pháp hỗ trợ DN. Hoạt động XNK tại Tây Ninh ổn định, nhiều nhóm hàng tăng trưởng; Chi cục tiếp nhận 4.829 DN, xử lý hơn 900.000 tờ khai, kim ngạch đạt 29,17 tỷ USD. Thương mại biên giới cũng sôi động với hơn 11.000 tờ khai và 2,9 triệu lượt khách.

Đến 14/11, số thu đạt 6.360 tỷ đồng (108,73% chỉ tiêu). Thu XNK thuần túy tăng 23%, XNK tại chỗ đạt 486 tỷ đồng; chuyển đổi số tiến mạnh với 93% hồ sơ phân công tự động, hơn 90% kết quả kiểm tra tra cứu trực tuyến. Chi cục cũng đẩy mạnh cải cách hành chính, đối thoại DN và công khai 45 thủ tục, tạo môi trường kinh doanh minh bạch. Cùng năm, Hải Phòng đạt hơn 83.200 tỷ đồng thu từ XNK; trong đó Chi cục Hải quan khu vực III lần đầu vượt 80.000 tỷ đồng, đứng thứ hai toàn ngành, góp phần quan trọng giúp thành phố hoàn thành mục tiêu kinh tế – xã hội với GRDP tăng 11,81% và tổng thu ngân sách hơn 187 nghìn tỷ đồng.

Chi cục Hải quan khu vực VI nhanh chóng khẳng định vai trò trung tâm trong tạo thuận lợi thương mại và thúc đẩy kinh tế Lạng Sơn nhờ gắn kết với DN, phối hợp chặt chẽ với địa phương và tăng cường hợp tác với Hải quan Trung Quốc. Ngay sau khi thành lập (15/3/2025), đơn vị chủ động đề xuất giải pháp phát triển XNK, tổ chức nhiều cuộc hội đàm, kéo dài thời gian làm việc tại cửa khẩu và xử lý ùn tắc nông sản, giúp thông quan luôn thông suốt. Riêng cửa khẩu Tân Thanh năm 2025 đạt kim ngạch 2,24 tỷ USD, tăng 98,2%.

Chi cục coi công nghệ số là trụ cột, ứng dụng AI trong quản lý hồ sơ, giám sát, họp không giấy tờ và triển khai nhiều phần mềm nghiệp vụ; đồng thời đào tạo gần 400 lượt cán bộ về kỹ năng số và AI. Hoạt động đồng hành DN được tăng cường qua khảo sát tại 5 cửa khẩu. Nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, 11 tháng năm 2025 kim ngạch XNK đạt hơn 86,1 tỷ USD (tăng 44,62%), thu ngân sách gần 14.000 tỷ đồng, tăng 188% và lần đầu vào top 10 đơn vị thu cao nhất ngành. Kết quả cho thấy mô hình tổ chức mới hoạt động hiệu quả, đóng góp quan trọng cho kinh tế địa phương và chuỗi cung ứng biên mậu.

Xuất nhập khẩu Việt Nam sắp cán mốc 900 tỷ USD, Chi cục Hải quan khu vực V vượt mốc 200 tỷ USD

Tính đến hết tháng 11/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) cả nước đạt gần 840 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ, trong đó xuất khẩu đạt 430,14 tỷ USD và nhập khẩu 409,61 tỷ USD. Dự kiến cả năm, kim ngạch XNK Việt Nam sẽ vượt 900 tỷ USD, tăng hơn 370 tỷ USD so với năm 2020. Phó Cục trưởng Cục Hải quan Trần Đức Hùng đánh giá những con số này phản ánh năng lực sản xuất nội địa, môi trường đầu tư – kinh doanh được cải thiện và hiệu quả tích cực từ hội nhập quốc tế.

Chi cục Hải quan khu vực V (Bắc Ninh – Thái Nguyên) dẫn đầu ngành với 210,2 tỷ USD, chiếm 25% kim ngạch cả nước, trở thành đơn vị đầu tiên cán mốc 200 tỷ USD/năm. Dự kiến cả năm, con số này có thể đạt khoảng 220 tỷ USD, ghi nhận vai trò trung tâm sản xuất – xuất khẩu của địa phương và hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp của cơ quan Hải quan. Ngành Hải quan cũng đạt thu ngân sách ấn tượng, đến 30/11/2025 đạt 420.634 tỷ đồng, vượt dự toán 102,3%, dự kiến cả năm đạt 462.000 tỷ đồng, tăng 8,1% so với cùng kỳ.

Lưu Hiệp