'Hiến kế' tạo ra đột phá trong phát triển ngành y dược

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thị Bích Ngọc:

Mặc dù đã ban hành nhiều cơ chế ưu đãi để thu hút đầu tư vào lĩnh vực dược phẩm, tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn thừa nhận rằng kết quả vẫn chưa đạt được như kỳ vọng.

Hai kỳ vọng mà chúng tôi mong muốn, đó là: Muốn phát triển ngành dược theo hướng phát triển sản phẩm dược mới, thuốc biệt dược và thuốc phát minh; Muốn nhận được chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực sản xuất dược.

Do vậy, trong buổi hội thảo ngày hôm nay, rất mong các đại biểu cùng nhau đóng góp các ý kiến thiết thực, hiệu quả để có thể khuyến khích và đẩy mạnh hoạt động đầu tư trong và nước ngoài, qua đó hiện thực hóa những mục tiêu nêu trên.

Cũng cần phải nói thêm rằng, việc đầu tư phải dựa trên nguyên tắc win-win cho tất cả các bên. Việc phát triển ngành công nghiệp dược là một trong những ưu tiên trọng tâm của Chính phủ và Nhà nước. Trên tinh thần đó, thay mặt Bộ KH&ĐT, tôi xin gợi mở một số vấn đề để chúng ta cùng nghiên cứu, trao đổi tiếp như sau:

Vấn đề đầu tiên là làm thế nào để Việt Nam có thể nâng cao năng lực cạnh tranh trong chuỗi cung ứng dược phẩm và dịch vụ y tế. Các quy định hiện hành liên quan đến cơ chế đấu thầu, đầu tư và cơ chế quản lý, giám sát các dự án sau cấp phép. Đây là yêu cầu quan trọng bởi ngành dược phẩm có tác động rất lớn đến sức khỏe và đời sống của cộng đồng, do đó rất mong nhận được sự trao đổi, đề xuất của các đại biểu tham dự hội thảo.

Nội dung thứ hai : Việt Nam rất mong muốn nhận được sự chuyển giao công nghệ vào quá trình sản xuất thuốc, vaccine, sinh phẩm và chúng tôi mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp mang tính xây dựng về việc liệu rằng cơ chế chính sách hiện tại dành cho khuyến khích chuyển giao công nghệ đã phù hợp, và đủ hấp dẫn và cạnh tranh so với các nước trong khu vực hay chưa?

Cũng xin thông tin thêm rằng, kể từ ngày 1/1/2024, rất nhiều quốc gia phát triển và đang phát triển sẽ áp dụng cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu và chúng tôi hiểu rằng các nhà đầu tư trong nước và quốc tế sẽ rất quan tâm xem tác động của việc áp dụng cơ chế thuế tối thiểu toàn cầu đó lên chính sách ưu đãi đầu tư của Việt Nam như thế nào và định hướng chính sách của Việt Nam trong thời gian tới là như thế nào?

Hiện nay, Chính phủ cũng đang nỗ lực hoàn thiện các báo cáo để trình Quốc hội để hoàn thiện chính sách trên nguyên tắc Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì chính sách ưu đãi đầu tư để tạo môi trường đầu tư thuận lợi, minh bạch và đảm bảo tính cạnh tranh. Chúng tôi cũng mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp từ nhiều phía về những cơ chế, chính sách đặc thù hay những kinh nghiệm quốc tế để Việt Nam có thể hoàn thiện hệ sinh thái cho ngành dược, mở ra cơ hội đầu tư kinh doanh cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Một trong những đặc trưng của ngành dược là công tác phân phối, bảo quản thuốc – đây là khâu then chốt quyết định đến chất lượng thuốc và chúng tôi hiểu rằng các doanh nghiệp cũng đang quan ngại trong các quy định về chính sách của Việt Nam đối với việc phân phối và bảo quản thuốc hay việc xây dựng hệ thống logistics để bảo quản thuốc đạt tiêu chuẩn quốc tế. Do đó, chúng tôi mong muốn các quý vị có ý kiến đóng góp về vấn đề này.

Cuối cùng , gần đây\ Bộ KH&ĐT đã tiếp cận một số tập đoàn dược lớn ở Việt Nam và thấy rằng họ đang có mong muốn để phát triển một khu công nghiệp chuyên biệt cho ngành dược và hiện nay một số tập đoàn đang manh nha có các ý tưởng đầu tư dự án tương tự. Chúng tôi cho rằng đây là một ý tưởng rất tốt, nếu chúng ta hình thành được các cụm, khu công nghiệp tập trung sản xuất dược phẩm thì đây sẽ là cơ sở để thu hút đầu tư vào phát triển ngành công nghiệp dược của Việt Nam và tiến tới đưa Việt Nam trở thành hub của khu vực về sản xuất dược phẩm.

Ông Emin Turan, Chủ tịch Pharma Group, EuroCham

Ngành Y tế là một trong những ngành xương sống cho sự phát triển của bất kỳ quốc gia. Một quốc gia khỏe mạnh là một quốc gia vững mạnh. Chính vì vậy, trách nhiệm phát triển ngành y tế, y dược không chỉ giới hạn ở Bộ Y tế mà cần sự chung tay từ tất cả các bên. Theo kinh nghiệm thế giới, việc xây dựng chiến lược phát triển ngành, kế hoạch hành động và các chính sách ưu đãi cũng như triển khai thực hiện luôn có sự phối hợp chặt chẽ từ các Bộ ban ngành liên quan và hợp tác công-tư với chính phủ nắm giữ vai trò điều phối để đảm bảo mục tiêu đề ra. Trong những năm qua, Pharma Group vinh dự là một đối tác tin cậy đồng hành cùng quá trình tham mưu, xây dựng các chiến lược và chính sách phát triển ngành.

Ngành dược phẩm phát minh rất phấn khởi và ủng hộ mục tiêu phát triển ngành công nghiệp sinh học trở thành ngành mũi nhọn trong Nghị quyết 29/NQ-TW, và kỳ vọng Chương trình hành động của Chính phủ sẽ thúc đẩy các giải pháp tạo đột phá.

Các quốc gia đang phát triển mạnh mẽ như Việt Nam có rất nhiều lợi thế từ việc rút ra bài học kinh nghiệm của các nước đi trước, cùng với sự tiến triển vượt bậc của khoa học – công nghệ hiện nay, nhằm đẩy nhanh quá trình xây dựng hệ thống y tế và ngành y dược bền vững. Để tạo ra đột phá trong phát triển ngành y dược, đồng thời tạo giá trị lan tỏa và động lực phát triển cho các ngành khác, chìa khóa để hiện thực hóa những định hướng đề ra trong Nghị quyết 29/NQ-TW cần có cách tiếp cận mới, xác định rõ các ưu tiên về chính sách nhằm đạt được các mục tiêu dài hạn.

Dựa trên thế mạnh và kinh nghiệm của ngành dược phẩm phát minh, chúng tôi đề xuất chương trình thực hiện Nghị quyết cần tập trung cải cách thể chế, xây dựng mục tiêu cụ thể là rút ngắn thời gian tiếp cận thuốc mới của người dân, cũng như đưa ra cơ chế tài chính y tế linh hoạt, đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên. Đồng thời, việc phát triển ngành phải dựa trên nền tảng khoa học, với lộ trình kiến tạo một hệ sinh thái phát triển lành mạnh dựa trên cạnh tranh, đổi mới sáng tạo, hội nhập sâu và rộng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành dược Việt Nam trong khu vực và thế giới.

Bà Eunice Cho, Giám đốc Quốc gia, Viatris Việt Nam

Tại Việt Nam, Viatris hiện đang sở hữu danh mục thuốc biệt dược gốc và thuốc generic đa dạng, phong phú trải rộng trên nhiều lĩnh vực điều trị nhằm đáp ứng nhu cầu về chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân gồm tim mạch, giảm đau, tâm thần kinh, sức khỏe nam giới, ung thư, da liễu, sức khỏe nữ giới và Covid-19. Chúng tôi cũng không ngừng nỗ lực để mở rộng danh mục sản phẩm của mình thông qua chuyển giao công nghệ thuốc gốc Off-Patent Originator (OPO).

Chúng tôi vừa kỷ niệm 2 năm thành lập Viatris Việt Nam với hai văn phòng đặt tại TP Hồ Chí Minh và Hà Nội và một nhà kho tại tỉnh Long An. Điều này cho thấy sự mở rộng ảnh hưởng toàn cầu của Viatris và củng cố cam kết của chúng tôi với mong muốn trở thành đối tác tin cậy của cộng đồng chăm sóc sức khỏe Việt Nam. Mô hình hoạt động và kinh doanh của chúng tôi được thiết lập và triển khai chuyên biệt nhằm thực hiện chiến lược xây dựng và duy trì khả năng tiếp cận thuốc trên quy mô lớn. Tiếp cận thuốc bắt đầu bằng việc cung cấp các loại thuốc tốt và giải pháp sức khỏe chất lượng cao một cách bền vững cho tất cả mọi người, bất kể họ ở đâu hay trong hoàn cảnh nào.

Chúng tôi hợp tác với các hiệp hội y tế, bệnh viện và một số chuỗi nhà thuốc lớn để giúp tối ưu hóa phác đồ điều trị, hỗ trợ các chuyên gia y tế trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe về lựa chọn phòng ngừa, chẩn đoán và điều trị, đồng thời tăng khả năng tiếp cận của bệnh nhân với các loại thuốc kê đơn chất lượng cao điều trị cả bệnh không lây nhiễm và các bệnh truyền nhiễm.

Với nỗ lực không ngừng nghỉ, mục tiêu của chúng tôi là giúp cải thiện khả năng tiếp cận và hỗ trợ hệ thống chăm sóc sức khỏe bền vững tại Việt Nam. Điều này thể hiện rõ qua cam kết của chúng tôi trong việc đảm bảo nguồn cung thuốc chất lượng cao dựa trên sự cân bằng giữa sản xuất toàn cầu, trong khu vực và tại địa phương, cũng như những dự án khác của chúng tôi góp phần vào việc tăng cường chuyên môn và năng lực y tế trong nước. Chúng tôi hy vọng rằng dự án Lotus của chúng tôi, một trong những dự án chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc biệt dược gốc đầu tiên tại Việt Nam bắt đầu vào năm 2017, sẽ nhận được sự hỗ trợ nhiều hơn từ chính phủ và các bộ ngành liên quan. Chúng tôi tin rằng chiến lược này phù hợp với Quyết định 376 của Chính phủ; cụ thể là thúc đẩy chuyển giao công nghệ vào Việt Nam, để góp phần tăng cường khả năng sản xuất thuốc trong nước, nâng cao chuyên môn trong lĩnh vực y tế và hy vọng qua đó thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam.

Ông Đỗ Văn Sử, Phó Cục trưởng Cục đầu tư nước ngoài – MPI

Trong lĩnh vực dược phẩm, sự thay đổi của ngành sản xuất chậm hơn so với các ngành khác. trước đây 100% lĩnh vực này do nhà nước sở hữu chi phối, sau đó qua quá trình cổ phần hóa, doanh nghiệp tư nhân tham gia vào… Tuy nhiên, doanh nghiệp cổ phần hóa có con người cũ, quy trình cũ nên không thể chuyển hóa nhanh. Với doanh nghiệp tư nhân thì niềm tin, uy tín rất quan trọng, doanh nghiệp mới gia nhập gặp rào cản về tiềm lực vốn, khả năng tự nghiên cứu…

Chưa kể, những khó khăn từ đấu thầu, kiểm soát dược phẩm, công bố sản phẩm, kiểm nghiệm… rất nhiều yếu tố gây hạn chế cho sự phát triển của dược phẩm Việt Nam.

Từ góc độ cơ quan KHĐT, nhiều doanh nghiệp nước ngoài cũng tiếp cận và muốn đầu tư vào doanh nghiệp dược, nhưng muốn trở thành đối tác chiến lược của các doanh nghiệp đang có vốn nhà nước thì quy trình rất phức tạp, đối với doanh nghiệp tư nhân thì họ lại lo ngại về quản trị doanh nghiệp.
Một mối lo ngại nữa là năng lực, khả năng tiếp nhận công nghệ và phát huy, triển khai được việc R&D. Hệ thống máy móc công nghệ cũng đòi hỏi đầu tư, nhưng nhất là thiếu lực lượng lao động có thể vận hành.

PV