Hiến pháp năm 2013: Đa số ý kiến tán thành thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp

Toàn cảnh phiên họp Quốc hội chiều 13/6. (Nguồn: Quốc hội)

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đại diện Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến Nhân dân, ý kiến thảo luận tại tổ và hội trường (lần thứ nhất) của các vị đại biểu Quốc hội và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 (dự thảo Nghị quyết), đã được công bố rộng rãi để lấy ý kiến Nhân dân, các ngành, các cấp từ ngày 6/5.

Các cơ quan, tổ chức, địa phương đã tổ chức triển khai việc lấy ý kiến nhân dân một cách khẩn trương, đồng bộ, dân chủ, rộng khắp với nhiều hình thức đa dạng, sáng tạo, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương, cơ sở, bảo đảm đúng tiến độ.

Việc lấy ý kiến nhân dân về dự thảo Nghị quyết lần này là đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng, không chỉ đề cao quyền làm chủ, phát huy trí tuệ tập thể của nhân dân, mà còn góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân, là thời cơ tốt và là thời điểm quan trọng để các tầng lớp Nhân dân có điều kiện thể hiện trách nhiệm của mình trước Đảng, trước Nhà nước, trước dân tộc.

Với sự tham gia tích cực của các tầng lớp nhân dân, theo Báo cáo số 472/BC-CP của Chính phủ, sau 1 tháng tổ chức lấy ý kiến, đã có 280.226.909 lượt ý kiến góp ý của cơ quan, tổ chức, cá nhân về tất cả các nội dung, điều khoản trong dự thảo Nghị quyết.

Chính phủ đã tập hợp, tổng hợp đầy đủ, kịp thời, khách quan, trung thực ý kiến của Nhân dân để phục vụ việc tiếp thu, chỉnh lý.

Trên cơ sở ý kiến của nhân dân, ý kiến của các đại biểu Quốc hội và các cơ quan, tổ chức hữu quan, bám sát Cương lĩnh và các nghị quyết, kết luận của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã khẩn trương tổ chức việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp này.

Những ý kiến góp ý của hân dân rất đa dạng, phong phú cả về nội dung và kỹ thuật lập hiến nhưng cũng có tính tập trung cao.

Ngày 12/6/2025, Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 đã có Báo cáo giải trình, tiếp thu (28 trang) gửi đến các đại biểu Quốc hội, trong đó, Ủy ban đã tổng hợp, hệ thống thành những loại ý kiến, những nhóm vấn đề nổi lên, còn nhiều ý kiến khác nhau để giải trình việc tiếp thu, chỉnh lý.

Tuyệt đại đa số các ý kiến (99,75%) đều tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013; tán thành phạm vi sửa đổi, bổ sung và nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 như đã nêu trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.

Trên cơ sở nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng ý kiến góp ý của nhân dân và của các vị đại biểu Quốc hội, Ủy ban thống nhất tiếp thu, chỉnh lý theo hướng: Tiếp tục khẳng định các tổ chức chính trị-xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo (khoản 1 Điều 9) theo đúng chủ trương, định hướng của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Điều 10 được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng bỏ cụm từ “trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” để tránh trùng lặp với quy định tại khoản 2 Điều 9, bảo đảm tính cô đọng, khái quát của Hiến pháp; quy định “Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động trong quan hệ lao động ở cấp quốc gia và trong quan hệ quốc tế về công đoàn” để khẳng định rõ vị trí, vai trò không thể thay thế của Công đoàn Việt Nam.

Khoản 1 Điều 84 cũng được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội; còn các tổ chức thành viên khác của Mặt trận sẽ thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Về tổ chức đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương (các điều 110, 111, 112, 114 và 115 của Hiến pháp năm 2013): Đa số các ý kiến đều tán thành với nội dung sửa đổi, bổ sung các điều tại Chương IX của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện chủ trương về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Về đơn vị hành chính (khoản 1 và khoản 3 Điều 110): Dự thảo Nghị quyết đã được tiếp thu, chỉnh lý theo hướng quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành hai cấp, gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do luật định; giữ lại quy định về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính phải lấy ý kiến Nhân dân địa phương như quy định hiện hành.

Về đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt (khoản 2 Điều 110): Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, việc dự thảo Nghị quyết kết cấu quy định về đơn vị hành chính kinh tế-đặc biệt thành 1 khoản riêng tại Điều 110 là để thể hiện tính chất đặc biệt, không giống các đơn vị hành chính thông thường của đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt.

Bởi đây có thể không phải là một loại đơn vị lãnh thổ có tính đồng nhất mà đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt này cũng có thể khác với đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt khác về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi.

Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn. Để làm rõ hơn về tính chất đặc biệt, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, hiệu quả cho việc quy định mô hình tổ chức chính quyền địa phương đặc thù ở đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt, Ủy ban đề nghị bổ sung 1 khoản (khoản 3) vào Điều 111 với nội dung: “Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó”.

Về tổ chức chính quyền địa phương (các điều 111, 112, 114): Để có cơ sở hiến định cho việc tiếp tục nghiên cứu, đa dạng hóa mô hình tổ chức chính quyền địa phương phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, Ủy ban đề nghị giữ lại quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” như đang được quy định tại Điều 111 của Hiến pháp hiện hành.

Cùng với đó, sẽ không sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến “cấp chỉnh quyền địa phương” tại Điều 112 và Điều 114 của Hiến pháp. Đối với Điều 111, do có nội dung liên quan đến việc tiếp thu, chỉnh lý quy định về tổ chức chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt như đã báo cáo ở trên, Ủy ban đề nghị tiếp thu sửa đổi, bổ sung khoản 2 và bổ sung khoản 3 Điều 111 như thể hiện trong dự thảo Nghị quyết.

Gia Thành