Hiện thực hóa hành động vì trẻ em

GS. TS. Huỳnh Văn Sơn cho rằng, tháng hành động vì trẻ em không chỉ là cơ hội mà là trọng điểm thúc đẩy kết nối, liên tục, duy trì, kéo dài để hướng đến mục tiêu vì trẻ em. (Ảnh CGCC)

Hướng đến mục tiêu vì trẻ em

Chủ đề Tháng Hành động vì trẻ em năm 2025 là: “Ưu tiên nguồn lực hoàn thành các mục tiêu vì trẻ em” không chỉ là lời kêu gọi, mà còn nhấn mạnh trách nhiệm hành động thiết thực. Khi xã hội đặt trẻ em vào vị trí trung tâm của sự phát triển bền vững, thì mọi chính sách, kế hoạch hay hành động đều cần cân nhắc lợi ích, sự an toàn và quyền được phát triển toàn diện của trẻ.

Ưu tiên trẻ em đồng nghĩa với đầu tư thực chất vào giáo dục, y tế và bảo vệ khỏi bạo lực, xâm hại và bất công - để mọi trẻ em đều được phát triển toàn diện, không ai bị bỏ lại phía sau. Đây là thông điệp không chỉ dành cho các nhà hoạch định chính sách mà còn dành cho toàn xã hội rằng trẻ em không chỉ là tương lai, mà là hiện tại đang cần được đầu tư và bảo vệ ngay hôm nay.

Tháng hành động vì trẻ em không chỉ là dịp vận động, mà còn là điểm nhấn để kết nối, duy trì và lan tỏa những nỗ lực bền bỉ vì môi trường sống an toàn, công bằng và yêu thương cho trẻ.

Trong bối cảnh nhiều thay đổi và áp lực xã hội hiện nay, có ba nguồn lực cần được đặc biệt ưu tiên: Nhân lực chất lượng, hệ thống hỗ trợ tâm lý - giáo dục và chính sách tài chính bền vững dành cho trẻ em.

Đặc biệt, với đối tượng dễ bị tổn thương như trẻ em khuyết tật, vùng sâu vùng xa, bị ảnh hưởng bởi ly hôn hay bạo lực gia đình, việc tiếp cận dịch vụ hỗ trợ tinh thần hay chăm sóc sức khỏe tinh thần và giáo dục phù hợp là cực kỳ quan trọng.

Không thể chỉ đầu tư vào hạ tầng vật chất mà bỏ quên con người - đội ngũ chuyên viên xã hội, nhà giáo dục và tư vấn tâm lý có năng lực, hết lòng vì trẻ em, nhất là trẻ em yếu thế hay dễ tổn thương.

Nhiều giải pháp cần hành động nhưng cũng cần sự cân nhắc xem xét, đánh giá kỹ lưỡng trong phân bổ ngân sách sao cho công bằng, hiệu quả và khả thi, để mọi trẻ em dù hoàn cảnh ra sao, đều có cơ hội phát triển bình đẳng.

Quyền được sống, được bảo vệ, phát triển và tham gia của trẻ em Việt Nam đã có sự chuyển biến nhất định và đây là sự nỗ lực đáng kể của toàn xã hội. Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn nhất là sự thiếu đồng bộ và cam kết lâu dài giữa các bên liên quan. Ở nhiều nơi, việc “vì trẻ em” mới dừng lại ở phong trào hoặc biểu hiện tạm thời, trong khi việc triển khai thực chất vẫn còn phân tán và hình thức. Ngoài ra, nhận thức chưa đầy đủ về quyền trẻ em ở một bộ phận gia đình, giáo viên và cả cán bộ làm công tác bảo vệ trẻ em cũng cần phải quan tâm.

Chúng ta đang thiếu sự tích hợp giữa chăm sóc thể chất, tinh thần, giáo dục, bảo vệ trong một hệ thống hỗ trợ nhất quán cho trẻ. Việc xem nhẹ yếu tố tâm lý học đường và tâm lý gia đình khiến cho nhiều trẻ em rơi vào trạng thái bị tổn thương mà không được phát hiện hoặc can thiệp kịp thời. Nói cách khác, rào cản về sự thừa nhận, nhất là chấp nhận nhu cầu, sự phát triển của các em cũng như quản lý sự thay đổi với trẻ em còn khá lớn.

Cô trò Trường Mầm non Sao Sáng (Thanh Xuân, Hà Nội). (Ảnh: Nguyễn Trang)

Không chỉ yêu thương trẻ bằng lời nói

Trẻ em là một phần của cộng đồng, hành trình bảo vệ, nuôi dưỡng các em cần có sự chung tay từ mọi phía. Gia đình là điểm tựa đầu tiên, nơi hình thành nhân cách và sự an toàn cảm xúc của trẻ. Chính cha mẹ cần nỗ lực thay đổi để thực thi các quyền của trẻ một cách đúng nghĩa.

Doanh nghiệp có thể đóng góp qua các chương trình trách nhiệm xã hội không chỉ bằng tài trợ mà còn tạo ra môi trường giáo dục thân thiện, an toàn, cung cấp học bổng, hoặc đầu tư vào các sáng kiến vì trẻ em. Cần xem trẻ em chính là nhân lực dài lâu và tác động lớn đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp ở những góc nhìn khác nhau.

Cộng đồng, nhất là các tổ chức đoàn thể, cần làm rõ vai trò giám sát, hỗ trợ và phát hiện sớm các nguy cơ gây tổn thương cho trẻ. Nếu các bên cùng hành động với một tầm nhìn thống nhất và cam kết dài hạn, chúng ta sẽ tạo ra một “hệ sinh thái nuôi dưỡng trẻ em” an toàn và nhân văn hơn rất nhiều.

Một sáng kiến tôi đánh giá cao là việc triển khai các “Phòng tham vấn học đường” tại một số trường học nơi học sinh được hỗ trợ tâm lý bởi đội ngũ chuyên viên có chuyên môn. Mô hình này không chỉ giúp phát hiện sớm các vấn đề về hành vi, cảm xúc mà còn là cầu nối giữa nhà trường – gia đình – xã hội trong quá trình hỗ trợ toàn diện cho trẻ.

Các hoạt động như “Ngày hội trẻ em nói – người lớn lắng nghe” hay chương trình truyền thông tương tác về phòng chống xâm hại, bắt nạt học đường cũng đang góp phần thay đổi tích cực về nhận thức và hành động trong cộng đồng.

Điều quan trọng là các sáng kiến này không chỉ dừng lại ở quy mô nhỏ, mà cần được mở rộng và điều chỉnh phù hợp với từng vùng miền, nhóm tuổi và đặc điểm của trẻ em. Đồng thời, cần tiếp tục đổi mới để gần gũi hơn với trẻ, tạo điều kiện để các em thực sự được tham gia một cách chủ động và có ý nghĩa.

Tôi mong, mỗi người lớn từ cha mẹ đến thầy cô, từ nhà lãnh đạo hay bất kỳ ai đều có thể trở thành “người bạn lớn” của trẻ. Để làm được, chúng ta cần biết lắng nghe, gác lại cái tôi khi nhìn nhận, suy nghĩ, trò chuyện, giáo dục và bảo vệ các em.

Đừng chỉ yêu thương trẻ bằng lời nói, hãy hiện thực hóa bằng hành động: lắng nghe nhiều hơn, kiên nhẫn hơn, công bằng hơn và dẫn dắt bằng chính tấm gương sống tử tế của mình. Bởi đôi khi, một ánh mắt thấu hiểu, một cái nắm tay động viên hay một cơ hội học tập mà chúng ta trao cho trẻ cũng đủ sức thay đổi cả cuộc đời một đứa trẻ.

Hành trình bảo vệ và phát triển trẻ em không phải là trách nhiệm của riêng ai, mà là sứ mệnh của một xã hội văn minh, nhân bản. Đó cũng là cách chúng ta gieo trồng hạnh phúc lâu dài cho tương lai của đất nước.

GS. TS. Huỳnh Văn Sơn