Hiện thực hóa tầm nhìn xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển

Phiên khai mạc Diễn đàn Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2025 tại Quảng Ninh.

Chiều 12/12, tại tỉnh Quảng Ninh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì khai mạc Diễn đàn Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2025 với sự phối hợp tổ chức từ Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh.

Sự kiện được tổ chức nhằm triển khai Nghị quyết số 26/NQ-CP ngày 5/3/2020 của Chính phủ về việc ban hành Kế hoạch tổng thể và Kế hoạch 5 năm của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tham dự và phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn. Cùng dự còn có các đồng chí: Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Trần Đức Thắng, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường; Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương; Bùi Văn Khắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà cùng các đại biểu tham dự diễn đàn.

Diễn đàn có sự tham dự của đại diện các ban, bộ, ngành Trung ương; đại diện 21 địa phương có biển; chuyên gia, nhà khoa học, đại diện các hiệp hội, doanh nghiệp trong lĩnh vực kinh tế biển; các tổ chức quốc tế và chuyên gia quốc tế đang hoạt động tại Việt Nam.

Đây là diễn đàn để đại diện các cơ quan quản lý Trung ương và địa phương có biển, chuyên gia, nhà khoa học, hiệp hội, doanh nghiệp và tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực liên quan kinh tế biển cùng trao đổi, đối thoại nhằm đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 36-NQ-TW và huy động các nguồn lực cho phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam giai đoạn mới.

Việt Nam có bờ biển dài, vùng biển rộng gấp khoảng 3 lần diện tích đất liền, là không gian kinh tế-sinh thái quan trọng và là trụ cột chiến lược đối với phát triển và bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Trong bối cảnh yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng ngày càng cấp thiết, diễn đàn năm nay quy tụ đông đảo bộ, ngành, địa phương và đối tác quốc tế, tạo không gian thảo luận về mô hình phát triển kinh tế biển xanh, hiện đại và bền vững.

Phát biểu tại diễn đàn, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá cao việc tổ chức sự kiện vào thời điểm Nghị quyết 36-NQ/TW đã triển khai gần 7 năm, yêu cầu được sơ kết, cập nhật phù hợp bối cảnh mới.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về biển vẫn giữ nguyên giá trị, từ khẳng định vị thế, chủ quyền, tự do hàng hải, hàng không đến cam kết phát triển kinh tế biển bền vững và tham gia xử lý các vấn đề biển mang tính toàn cầu.

Phó Thủ tướng cho rằng bối cảnh chuẩn bị Đại hội Đảng XIV đòi hỏi tư duy phát triển mới, đặc biệt là hai xu thế chuyển đổi số và chuyển đổi xanh; coi đây là động lực đưa Việt Nam phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo và khoa học-công nghệ.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đánh giá cao các nghiên cứu, dữ liệu được trình bày tại diễn đàn, nhất là các bộ công cụ phân tích định lượng phục vụ hoạch định chính sách, lựa chọn ưu tiên phát triển đối với các lĩnh vực như điện gió ngoài khơi, nuôi biển công nghệ cao, du lịch, năng lượng tái tạo… Phó Thủ tướng đề nghị các tổ chức quốc tế hỗ trợ Việt Nam tiếp nhận và ứng dụng các phương pháp này.

Nhấn mạnh tính chất toàn cầu của các thách thức về biển như ô nhiễm đại dương, suy giảm hệ sinh thái, axit hóa, rác thải, biến đổi khí hậu, Phó Thủ tướng khẳng định không quốc gia nào có thể giải quyết đơn lẻ; do đó cần cơ chế hợp tác quốc tế, chia sẻ công nghệ, minh bạch dữ liệu và tiếp cận bình đẳng trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, tín chỉ carbon…

Từ đó, Phó Thủ tướng mong muốn diễn đàn cung cấp các đề xuất, dự án cụ thể, có tính khả thi, góp phần hoàn thiện chiến lược, quy hoạch và cơ chế chính sách phát triển kinh tế biển xanh trong kỷ nguyên tăng trưởng chất lượng.

Cơ hội bứt phá cho kinh tế biển Việt Nam

Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng phát biểu.

Phát biểu tại phiên khai mạc diễn đàn, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nêu rõ, năm 2025 mở ra một giai đoạn phát triển mới của Việt Nam sau khi cả nước hoàn thành cuộc cải cách lớn về sắp xếp tổ chức bộ máy và triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển sang trạng thái “hàng ngay, lối thẳng, đồng lòng cùng tiến”, bước vào kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh và thịnh vượng.

Bối cảnh mới đòi hỏi mô hình tăng trưởng phải nâng lên tầm cao mới về chất lượng, dựa trên đổi mới sáng tạo, khoa học-công nghệ và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Kinh tế biển Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá lớn, song cũng đối mặt những thách thức ngày càng phức tạp từ biến đổi khí hậu, suy giảm tài nguyên, sức ép về đầu tư hạ tầng và cạnh tranh gay gắt của nền kinh tế đại dương toàn cầu.

Theo Bộ trưởng, kinh tế biển không chỉ là một lĩnh vực kinh tế quan trọng mà ngày càng trở thành không gian phát triển chiến lược của quốc gia, nơi hội tụ giữa tăng trưởng, an ninh, môi trường và vị thế quốc tế. Do đó, phát triển bền vững kinh tế biển chính là thước đo năng lực quản trị hiện đại và tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong thế kỷ 21.

Các đại biểu tham dự diễn đàn.

Bộ trưởng nhấn mạnh, với tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước, nhiều nghị quyết và chủ trương quan trọng đã được ban hành thời gian qua, tạo nền tảng định hướng cho phát triển bền vững kinh tế biển. Điều này đòi hỏi không chỉ mở rộng quy mô tăng trưởng mà quan trọng hơn là đổi mới mô hình phát triển, gắn chặt phát triển kinh tế với bảo đảm an ninh tài nguyên, bảo vệ hệ sinh thái và lợi ích quốc gia lâu dài.

Trong tiến trình đó, Quảng Ninh là minh chứng sinh động cho một địa phương biết biến lợi thế biển thành động lực phát triển, kiên định lấy phát triển bền vững làm nguyên tắc xuyên suốt. Việc tổ chức diễn đàn tại Quảng Ninh vì vậy không chỉ mang ý nghĩa không gian địa lý mà còn thể hiện sự kết nối giữa thực tiễn địa phương năng động với tầm nhìn chiến lược quốc gia về kinh tế biển.

Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, diễn đàn năm nay có ý nghĩa đặc biệt, diễn ra đúng thời điểm sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 26/NQ-CP của Chính phủ. Đây là dịp để nhìn lại toàn diện kết quả đạt được, nhận diện những vấn đề đặt ra trong triển khai Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; đồng thời quy tụ đội ngũ hoạch định chính sách, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và đối tác quốc tế để thảo luận về mô hình phát triển kinh tế biển trong bối cảnh mới.

Những năm qua, thực hiện chủ trương của Đảng và chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai đồng bộ nhiều nhiệm vụ quan trọng: Hoàn thiện thể chế và chính sách về quản trị biển; thúc đẩy các lĩnh vực kinh tế biển chủ chốt theo hướng xanh, hiện đại và bền vững; cải thiện đời sống nhân dân vùng biển và ven biển; tăng cường điều tra cơ bản, khoa học-công nghệ và dữ liệu về biển; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, bảo vệ môi trường biển và ứng phó biến đổi khí hậu, gắn với bảo đảm an ninh, chủ quyền và đối ngoại biển. Những kết quả này tạo nền tảng quan trọng để đưa kinh tế biển bước sang giai đoạn phát triển mới.

Bộ trưởng đồng thời chỉ rõ những thách thức còn tồn tại, bao gồm thể chế chưa theo kịp yêu cầu phát triển; các ngành kinh tế biển phát triển chưa đồng đều; hạ tầng ven biển còn hạn chế; ô nhiễm môi trường và khai thác vượt khả năng phục hồi vẫn diễn ra; năng lực điều phối liên ngành, liên vùng cần tiếp tục được tăng cường.

Vì vậy, diễn đàn được kỳ vọng không chỉ là nơi trao đổi học thuật mà còn đóng góp các khuyến nghị chính sách cụ thể, mô hình hợp tác khả thi, làm cơ sở quan trọng cho việc hoàn thiện thể chế và định hướng phát triển kinh tế biển giai đoạn 2026-2030.

Bộ trưởng bày tỏ tin tưởng rằng, với khát vọng xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển, phát triển bền vững và có trách nhiệm, những trao đổi và sáng kiến tại diễn đàn sẽ góp phần quan trọng hiện thực hóa tầm nhìn đó.

Hoàn thiện thể chế về phát triển bền vững kinh tế biển

Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Duy Hưng phát biểu.

Phát biểu đề dẫn tại diễn đàn, đồng chí Nguyễn Duy Hưng, Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhấn mạnh, kinh tế biển là lĩnh vực đặc biệt quan trọng, được Đảng, Nhà nước dành sự quan tâm lớn.

Năm 2018, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 36 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Sau hơn 7 năm thực hiện, các ban, bộ, ngành Trung ương và địa phương đã triển khai đồng bộ Nghị quyết.

Công tác tuyên truyền, quán triệt được thực hiện rộng khắp, góp phần thay đổi nhận thức về kinh tế biển. Công tác thể chế hóa được Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan tiến hành tích cực; các lĩnh vực kinh tế biển chủ đạo được chú trọng phát triển; nhiều nguồn lực xã hội đã được thu hút.

Hệ thống đô thị ven biển hình thành theo hướng hiện đại; các khu kinh tế, khu công nghiệp ven biển thu hút lượng vốn lớn; hạ tầng biển và ven biển được đầu tư, tạo một số đột phá ở nhiều địa phương; xuất hiện những tập đoàn kinh tế biển mạnh. Nhiều địa phương ven biển phát triển nhanh, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt.

Tuy vậy, đồng chí Nguyễn Duy Hưng cũng thẳng thắn chỉ rõ những hạn chế: Một số chỉ tiêu của Nghị quyết chưa đạt; thiếu tiêu chí đánh giá một số chỉ tiêu quan trọng; các hệ sinh thái biển suy thoái, diện tích thu hẹp; đa dạng sinh học và nguồn lợi thủy sản giảm mạnh; chưa gỡ được “thẻ vàng” của EU.

Toàn cảnh diễn đàn.

Quy mô kinh tế biển chưa tương xứng với tiềm năng; cơ cấu ngành nghề chưa hợp lý; một số ngành cạnh tranh thấp. Khoa học-công nghệ, chuyển đổi số, nguồn nhân lực biển chưa trở thành nhân tố then chốt. Công tác điều tra cơ bản, ứng phó biến đổi khí hậu còn bất cập; hạ tầng kỹ thuật biển yếu, logistics phát triển chậm. Việc phát huy vai trò cộng đồng trong bảo vệ môi trường biển còn hạn chế; du lịch biển chưa thực sự bền vững.

Theo đồng chí Nguyễn Duy Hưng, diễn đàn năm nay không chỉ nhìn lại chặng đường đã qua mà quan trọng hơn là xác định các vấn đề mới để tham mưu với Đảng, Nhà nước về các quan điểm, mục tiêu và giải pháp mang tính đột phá trong bối cảnh mới, nhất là khi cả nước vừa hoàn thành việc sắp xếp tổ chức bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đang nỗ lực thực hiện các quyết sách lớn để hoàn thành mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, hướng tới các mục tiêu 100 năm.

Đặc biệt, sau Đại hội XIV của Đảng (tháng 1/2026), Trung ương sẽ xem xét, ban hành nhiều nghị quyết để cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội, trong đó có nội dung về phát triển kinh tế biển.

Đồng chí tin tưởng rằng, diễn đàn sẽ tiếp tục tạo ra nguồn dữ liệu quý, phục vụ quá trình tổng kết Nghị quyết 36 và tham mưu xây dựng các chủ trương, chính sách lớn về phát triển bền vững kinh tế biển cho thời kỳ mới.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh Bùi Văn Khắng phát biểu.

Tại diễn đàn, đồng chí Bùi Văn Khắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh cho biết, tỉnh vinh dự được lựa chọn đăng cai sự kiện, đúng dịp sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết 36-NQ/TW và 26/NQ-CP.

Đồng chí nhấn mạnh thế kỷ 21 được coi là “Thế kỷ của đại dương”, trong đó phát triển kinh tế biển bền vững là yêu cầu chiến lược đối với Việt Nam. Quảng Ninh sở hữu hơn 6.000km² vùng biển, hơn 250km bờ biển và 2.077 hòn đảo, là địa phương có vị trí đặc biệt quan trọng của Vịnh Bắc Bộ và cả nước.

Đồng chí cho biết quá trình triển khai Nghị quyết 36, tỉnh đạt nhiều kết quả nổi bật: Tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2016-2025; thu ngân sách từ kinh tế biển giai đoạn 2020-2025 đạt 47.668,5 tỷ đồng; lượng khách du lịch tăng bình quân 21,2%/năm, doanh thu du lịch năm 2025 ước đạt 55.000 tỷ đồng.

Trong lĩnh vực hàng hải và logistics, đồng chí cho biết hệ thống cảng biển của tỉnh có 36 cầu cảng với tổng chiều dài 7.558m, có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải tới 180.000 tấn. Sản lượng hàng hóa qua cảng năm 2025 ước đạt 160 triệu tấn, tăng trưởng bình quân 11,67%/năm giai đoạn 2020-2025.

Ở lĩnh vực công nghiệp ven biển, tỉnh thu hút mạnh mẽ đầu tư vào các khu công nghiệp-khu kinh tế; ngành chế biến chế tạo chiếm 14,5% GRDP năm 2025, với tổng vốn đầu tư giai đoạn 2021-2025 đạt 8,88 tỷ USD (FDI 6,76 tỷ USD). Theo quy hoạch, giai đoạn 2031-2035, Quảng Ninh sẽ phát triển 3.500MW điện gió ngoài khơi và 1.500MW điện khí LNG.

Sản lượng hàng hóa qua cảng biển năm 2025 đạt 160 triệu tấn; đầu tư vào công nghiệp chế biến chế tạo giai đoạn 2021-2025 đạt 8,88 tỷ USD; sản lượng thủy sản tăng lên 181.239 tấn; toàn tỉnh đã thay thế 10 triệu phao xốp bằng phao HDPE và quy hoạch 3 khu bảo tồn biển…

Bên cạnh kết quả đạt được, đồng chí chỉ rõ các thách thức như tỷ trọng kinh tế biển còn thấp (21,4%-22,9% GRDP), hạ tầng và liên kết vùng chưa đồng bộ, khoa học-công nghệ biển chưa trở thành động lực.

Đồng chí cho biết Quảng Ninh đang phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Hải Phòng xây dựng Đề án phát triển Hải Phòng-Quảng Ninh trở thành trung tâm kinh tế biển hiện đại, mang tầm quốc tế, hàng đầu ở Đông Nam Á và là động lực phát triển của vùng; đồng thời cam kết tiếp tục cải cách thể chế, tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho phát triển kinh tế biển bền vững.

Đồng chí khẳng định kinh tế biển chỉ mạnh khi có sự chung tay của doanh nghiệp, nhà khoa học, địa phương và cộng đồng quốc tế. Lãnh đạo tỉnh cảm ơn sự hỗ trợ của các bộ, ngành và đối tác quốc tế, đồng thời cam kết tiếp tục cải cách thể chế, tạo môi trường đầu tư thuận lợi, minh bạch, hướng tới mục tiêu đưa Quảng Ninh-Hải Phòng từng bước vươn tầm trở thành địa phương có nền kinh tế biển hiện đại, mang tầm quốc tế và là một động lực quan trọng phát triển của vùng Đồng bằng sông Hồng.

Các chuyên gia, diễn giả tham gia phiên đối thoại.

Diễn đàn gồm phiên khai mạc, phiên toàn thể và đối thoại chính sách. Tại phiên toàn thể, đại biểu Trung ương và địa phương cùng chuyên gia quốc tế trình bày các tham luận về: Vốn tự nhiên và tín chỉ carbon xanh; quy hoạch không gian biển; phát triển kinh tế biển xanh; thu hút tài chính quốc tế cho điện gió ngoài khơi; phát triển cụm nuôi biển công nghiệp.

Phiên đối thoại chính sách tập trung 3 nhóm vấn đề lớn: Mô hình tăng trưởng biển dựa trên chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo; phát triển hệ sinh thái kinh tế biển gồm hạ tầng, năng lượng, logistics, đô thị biển và nhân lực; quản trị biển hiện đại với thể chế minh bạch, hệ thống quan trắc-giám sát tiên tiến, kiểm soát ô nhiễm và phục hồi hệ sinh thái.

Diễn đàn khẳng định thông điệp: Kinh tế biển mạnh khi có sự tích cực chung tay của doanh nghiệp, nhà khoa học, địa phương và cộng đồng quốc tế. Các sáng kiến được chia sẻ tại diễn đàn sẽ góp phần mở ra hướng tiếp cận mới, tạo nền tảng để Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trong chuỗi giá trị đại dương toàn cầu.

QUANG THỌ - THÀNH ĐẠT - TRUNG HƯNG