Hiệu quả bước đầu của phiên tòa xét xử trực tuyến
Thực hiện Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến, năm 2022, Tòa án nhân dân (TAND) hai cấp tỉnh Hà Nam đã tổ chức một số phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến. Kết quả bước đầu cho thấy, các phiên tòa đều diễn ra thuận lợi, an toàn, tiết kiệm, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xét xử, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp (CCTP) trong giai đoạn hiện nay.
Thực hiện Nghị quyết số 33/2021/QH15 của Quốc hội về tổ chức phiên tòa trực tuyến, năm 2022, Tòa án nhân dân (TAND) hai cấp tỉnh Hà Nam đã tổ chức một số phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến. Kết quả bước đầu cho thấy, các phiên tòa đều diễn ra thuận lợi, an toàn, tiết kiệm, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xét xử, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp (CCTP) trong giai đoạn hiện nay.
Tháng 8/2022, TAND tỉnh Hà Nam đã tổ chức phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án hình sự theo hình thức trực tuyến, kết nối với điểm cầu Trại tạm giam (Công an tỉnh). Bị cáo Lê Hồng Sơn (sinh năm 1979, trú tại thôn Thận Trại, xã Yên Nam, thị xã Duy Tiên) bị đưa ra xét xử về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ”.
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân thị xã Duy Tiên: Lê Hồng Sơn có giấy phép lái xe ô tô theo quy định. Khoảng 21h30 ngày 23/2/2022, Sơn điều khiển xe ô tô đi đến đoạn Km80-900 trên tuyến QL38 thuộc địa phận tổ dân phố Chợ Lương (phường Yên Bắc, thị xã Duy Tiên) theo chiều Đồng Văn – Hòa Mạc. Do Sơn tập trung quan sát xe ô tô đi từ phía ngược chiều mà không quan sát thấy anh Trần Quang Năm (sinh năm 1996, trú tại thôn Tường Nguyễn, xã Trác Văn, thị xã Duy Tiên) đang đi bộ sang đường và đâm vào người anh Năm dẫn đến tử vong. Khi vụ việc xảy ra, Sơn không cho xe dừng lại mà tiếp tục điều khiển xe về nhà và đến sáng hôm sau mới đến cơ quan công an đầu thú.
Một phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến tại điểm cầu trung tâm Tòa án nhân dân tỉnh. Ảnh: Quang Huy
Tại phiên tòa sơ thẩm, TAND thị xã Duy Tiên tuyên phạt bị cáo Lê Hồng Sơn 4 năm tù giam về tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ”. Sau phiên tòa xét xử sơ thẩm, bị cáo Lê Hồng Sơn đã kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt và hưởng án treo. Tại phiên tòa xét xử phúc thẩm, căn cứ vào kết quả tranh tụng tại phiên tòa và các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án, quan điểm giải quyết vụ án của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, Hội đồng xét xử (HĐXX) quyết định không chấp nhận kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt và hưởng án treo của bị cáo Lê Hồng Sơn; giữ nguyên bản án hình sự sơ thẩm của TAND thị xã Duy Tiên.
Đây là phiên tòa được tổ chức theo hình thức trực tuyến đầu tiên trên địa bàn tỉnh. Phiên tòa diễn ra trực tuyến tại điểm cầu trung tâm là TAND tỉnh với sự tham gia của HĐXX, đại diện Viện kiểm sát nhân dân, thư ký phiên tòa, những người tham gia tố tụng khác; bị cáo ra tòa tại nơi giam giữ là điểm cầu thành phần tại Trạm tạm giam (Công an tỉnh). Điểm cầu trung tâm TAND tỉnh được trang bị hệ thống điều khiển, hệ thống âm thanh, 3 màn hình kích thước lớn hiển thị thông tin, hình ảnh điểm cầu thành phần để HĐXX và những người tham gia phiên tòa theo dõi.
Tại điểm cầu Trại tạm giam (Công an tỉnh) một căn phòng đặc biệt được chỉnh trang, lắp đặt các hệ thống nghe, nhìn, thu, phát tín hiệu đến điểm cầu trung tâm. Trong căn phòng này, ngoài bị cáo còn có lực lượng liên quan làm nhiệm vụ giữ trật tự phiên tòa cũng như bảo đảm phiên tòa trực tuyến không bị gián đoạn. Hình ảnh âm thanh, lời nói của các bên rõ ràng, thông suốt và quá trình xét xử diễn ra công khai, thông tin rõ ràng.
Tháng 9/2022, TAND TP Phủ Lý đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm đối với 2 vụ án hình sự bằng hình thức trực tuyến về tội “Trộm cắp tài sản” và “Mua bán trái phép chất ma túy”. Đây cũng là phiên tòa hình sự đầu tiên tại TAND TP Phủ Lý được tiến hành xét xử theo hình thức trực tuyến giữa hai điểm cầu là TAND thành phố và Trại tạm giam (Công an tỉnh). Quá trình tổ chức hai phiên tòa xét xử bảo đảm trình tự, thủ tục tố tụng, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân tham gia tố tụng như phiên tòa trực tiếp.
Phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến tại TAND thành phố Phủ Lý.
Ông Trần Hữu Quân, Chánh án TAND tỉnh cho biết: Việc tổ chức phiên tòa xét xử bằng hình thức trực tuyến nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 33 của Quốc hội và quan điểm chỉ đạo của TAND tối cao về tổ chức phiên tòa trực tuyến. Với hình thức xét xử mới này tạo cơ sở pháp lý để tòa án các địa phương đẩy nhanh tiến độ giải quyết án, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động xét xử, bởi thực tế mỗi năm, TAND hai cấp trong tỉnh giải quyết hàng nghìn vụ án các loại. Đơn cử, năm 2022, TAND hai cấp trong tỉnh đã thụ lý 2.036 vụ việc. Với số lượng án nhiều, đội ngũ cán bộ, thẩm phán gặp không ít khó khăn, áp lực về công việc. Do đó, sự ra đời của Nghị quyết 33 của Quốc hội có ý nghĩa quan trọng trong việc đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án.
Thực hiện Nghị quyết 33 của Quốc hội, năm 2022, TAND hai cấp trong tỉnh đã tổ chức thành công 6 phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến (cấp tỉnh 3 vụ, cấp huyện 3 vụ). Điều này đã góp phần quan trọng tạo bước đột phá trong CCTP của ngành tòa án thời gian qua.
Qua thực tế triển khai các phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực góp phần đẩy nhanh tiến độ giải quyết các loại vụ án. Cụ thể, việc xét xử trực tuyến đối với các vụ án hình sự, bị cáo được bố trí ra tòa tại điểm cầu trại tạm giam, nhà tạm giữ, tạo thuận lợi cho lực lượng Cảnh sát hỗ trợ tư pháp vì không phải áp giải các bị cáo từ nơi giam giữ đến tòa án, hạn chế được những rủi ro có thể xảy ra trên đường di chuyển. Bên cạnh đó, các phiên tòa xét xử trực tuyến không phải trích xuất bị cáo từ nơi giam giữ đến địa điểm tham gia phiên tòa giúp tiết kiệm được chi phí, dẫn giải, bảo vệ phiên tòa, bảo đảm thời gian xét xử.
Đặc biệt, phiên tòa xét xử theo hình thức trực tuyến không ảnh hưởng đến chất lượng xét xử, mà còn giúp cho tòa án giải quyết tình trạng hoãn các phiên tòa vì lý do vắng mặt bị cáo và những người tham gia tố tụng vì nhiều lý do khách quan. Ngoài ra, việc xét xử trực tuyến còn bảo đảm an ninh trật tự, an toàn cho người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, bảo đảm việc lưu trữ, bảo quản hồ sơ vụ việc, giảm thiểu chi phí, thời gian, giúp đẩy nhanh tiến độ giải quyết các loại án.
Với những ưu điểm này, thời gian tới, TAND tỉnh sẽ chỉ đạo TAND hai cấp trong tỉnh tiếp tục nhân rộng mô hình xét xử trực tuyến ở các phiên tòa hành chính, dân sự, kinh doanh thương mại và triển khai đồng loạt tại tòa án các huyện, thị xã, thành phố.
