Hiệu quả nhà máy lọc không khí lớn nhất thế giới Mammoth sau gần 1 năm

Toàn cảnh nhà máy lọc không khí Mammoth tại Iceland. Ảnh: ClimeWorks

Nhà máy "Mammoth", do công ty công nghệ môi trường Thụy Sĩ Climeworks phát triển, hiện là cơ sở thu giữ carbon từ không khí (DAC) lớn nhất thế giới. Đặt tại Hellisheidi, Iceland nơi có nguồn địa nhiệt dồi dào nhà máy này có khả năng loại bỏ tới 36.000 tấn CO2 mỗi năm, tương đương với lượng phát thải của gần 7.800 xe ô tô chạy xăng.

Mô hình nhà máy Mammoth hoạt động dựa trên công nghệ thu giữ carbon trực tiếp từ không khí, sử dụng các hợp chất hóa học để hấp thụ CO2.

[Video] Hà Nội hướng tới Lễ phát động hưởng ứng Giờ Trái đất 2025

Lượng CO2 sau khi tách ra sẽ được bơm sâu xuống lòng đất, sau đó trải qua quá trình hóa học và biến thành một phần của đất đá. Công đoạn này được thực hiện với sự hợp tác của công ty Carbfix (Iceland). Toàn bộ hệ thống vận hành của nhà máy sử dụng nguồn năng lượng địa nhiệt tại chỗ, giúp giảm thiểu tác động đến môi trường.

Dù đặt tại Iceland, mô hình này vẫn mang lại tác toàn cầu. Do CO2 là khí nhà kính có khả năng lan tỏa rộng trong khí quyển, việc loại bỏ CO2 ở bất kỳ nơi nào cũng góp phần làm giảm xu hướng nóng lên toàn cầu. Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu khí hậu cũng nhấn mạnh rằng công suất hiện tại của Mammoth vẫn còn rất nhỏ so với tổng lượng phát thải CO2 toàn cầu, vốn lên tới hơn 36 tỷ tấn mỗi năm.

Công nghệ DAC cũng đang vấp phải trở ngại lớn về chi phí. Ông Jan Wurzbacher, đồng sáng lập kiêm đồng Giám đốc điều hành Climeworks cho biết mỗi tấn CO2 được xử lý hiện tốn chi phí khoảng 1.000 USD, cao hơn nhiều so với mức cần thiết để công nghệ này khả thi ở quy mô thương mại. Climeworks đặt mục tiêu giảm mức giá này xuống còn 300–350 USD/tấn vào năm 2030 và về mức 100 USD/tấn vào năm 2050.

Trong khi đó, nhiều quốc gia khác cũng đang thúc đẩy các mô hình tương tự. Tại Canada, công ty Deep Sky triển khai dự án Alpha với kỳ vọng trở thành trung tâm nghiên cứu công nghệ dùng hóa chất để hút CO2 trực tiếp từ không khí (DAC) quy mô lớn. Doanh nghiệp này hiện đang được hỗ trợ 40 triệu USD từ quỹ Breakthrough Energy (Cải tiến Năng lượng) do tỷ phú Bill Gates sáng lập.

Tại Mỹ, công ty 1PointFive đang xây dựng trung tâm DAC quy mô lớn với hỗ trợ tài chính lên tới 500 triệu USD từ Bộ Năng lượng. Trung tâm này được đặt tại bang Texas, sử dụng công nghệ của công ty Carbon Engineering (Canada). Trong giai đoạn đầu, 1PointFive đặt mục tiêu loại bỏ 500.000 tấn CO2 mỗi năm, với kế hoạch mở rộng quy mô lên hơn một triệu tấn CO2 mỗi năm trong những năm tiếp theo.

Châu Âu cũng không đứng ngoài cuộc. Tại Ý, tập đoàn Eni và Snam đang hợp tác phát triển hệ thống thu giữ và lưu trữ CO2 cho ngành công nghiệp nặng. Na Uy hiện là nơi thử nghiệm mô hình lưu trữ CO2 dưới đáy biển do các tập đoàn dầu khí Shell, Equinor và TotalEnergies kết hợp thực hiện.

Ngoài ra, Australia, Nhật Bản, Trung Quốc và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) cũng đã tích hợp công nghệ thu giữ carbon vào chiến lược giảm phát thải dài hạn.

Đọc ngay: Anh đẩy nhanh kết nối lưới điện cho các dự án năng lượng sạch

Dù còn nhiều thách thức, các mô hình như Mammoth đang góp phần thử nghiệm và định hình tương lai của công nghệ lọc không khí quy mô lớn.

Theo đánh giá của tổ chức International Energy Agency (IEA), công nghệ thu giữ carbon có thể đóng góp khoảng 15% vào tổng lượng cắt giảm khí thải toàn cầu cần thiết để đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Hiền Phí