Hiệu quả việc chuyển đổi các nguồn lực tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS

Ảnh minh họa

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại hội nghị.

Quang cảnh Hội nghị.

PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục Trưởng Cục phòng, chống HIV/AIDS.

Nhiều kết quả ấn tượng sau 10 năm thực hiện đề án

Sáng 23/11, tại Hà Nội, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm bảo đảm tài chính cho các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam (2012-2022).

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết: “Công cuộc phòng, chống HIV/AIDS đã trải qua hơn 30 năm và thu được nhiều thành tựu quan trọng. Để đạt được những thành tựu này, không thể không nói đến sự hỗ trợ to lớn về nguồn lực tài chính và kỹ thuật của các tổ chức quốc tế. Tuy nhiên, đứng trước xu thế chung của thế giới về cắt giảm nguồn lực tài trợ, Thủ tướng chính phủ đã chỉ đạo Bộ Y tế xây dựng và trình Đề án đảm bảo tài chính cho các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS và Đề án này đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 1899/QĐ-TTg vào ngày 15/10/2013”.

10 năm nỗ lực không ngừng với cam kết chính trị mạnh mẽ của chính quyền các cấp từ trung ương đến các tỉnh, thành phố, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ ngành trong quá trình xây dựng các cơ chế chính sách, sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính quý báu của cộng đồng các nhà tài trợ, Việt Nam đã thực hiện tiến trình chuyển đổi các nguồn lực tài chính trong nước cho công tác HIV/AIDS với một số kết quả hết sức ấn tượng.

PGS.TS Nguyễn Thị Liên Hương, Thứ trưởng Bộ Y tế phát biểu tại hội nghị.

Cụ thể, tỷ trọng các nguồn tài chính trong nước đã tăng lên tới hơn 51% trong đó tỷ trọng ngân sách địa phương phân bổ cho phòng, chống HIV/AIDS không ngừng tăng lên qua các năm tăng từ 8% lên tới 17%.

Quỹ Bảo hiểm y tế là bước đột phá của chương trình phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam với 95% người nhiễm HIV tham gia bảo hiểm y tế tăng gấp 2 lần trong vòng 5 năm. Quỹ Bảo hiểm y tế đến nay trung bình chi trả 400 tỷ đồng/năm trong đó khoảng 200 tỷ đồng cho dịch vụ khám chữa bệnh bảo hiểm y tế và 200 tỷ đồng cho thuốc ARV.

Ngân sách nhà nước thông qua Chương trình quốc gia phòng, chống HIV/AIDS, dự án phòng, chống HIV/AIDS thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia y tế dân số giai đoạn vừa qua cũng đã tập trung nguồn lực để hỗ trợ các tỉnh thành phố thực hiện các mục tiêu của chiến lược, chiếm tới gần 10%. Các nguồn xã hội hóa khác cũng tăng đáng kể lên tới 8%.

Quang cảnh Hội nghị.

Nhiều khó khăn, thách thức khi tình hình dịch đang có xu hướng phức tạp

Mặc dù vậy, để thực hiện thành công chiến lược chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030, Việt Nam vẫn phải đối mặt với các thách thức về đảm bảo nguồn lực tài chính và chuyển giao bền vững chương trình. Nguồn lực huy động dự kiến thời giai đoạn 2021-2030 mới chỉ đáp ứng được 60-70% nhu cầu.

Tình hình dịch đang có xu hướng phức tạp, số người nhiễm HIV được báo cáo tăng cao trong 3 năm trở lại đây tới hơn 13.000 trường hợp, nhiễm HIV tăng nhanh trong nhóm nam quan hệ đồng giới, nhóm chuyển giới. Một số tỉnh, khu vực vẫn còn nhiều nguy cơ cao về bùng phát dịch trở lại như Đồng bằng sông Cửu long, miền Đông Nam bộ.

Nguồn tài chính cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS vẫn còn phụ thuộc tới gần 50% vào các dự án quốc tế, nhất là các hoạt động thuộc lĩnh vực dự phòng lây nhiễm HIV hiện Quỹ Bảo hiểm y tế sẽ không chi trả. Nội dung chi và định mức chi một số hoạt động đặc thù cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS đã phân cấp cho ngân sách địa phương đảm nhiệm nhưng hiện nay nhiều địa phương còn lúng túng trong việc lập dự toán cũng như phê duyệt.

“Do vậy quá trình chuyển giao tài chính cho phòng, chống HIV/AIDS trước mắt cũng vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn”, Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh.

PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục Trưởng Cục phòng, chống HIV/AIDS.

Chia sẻ bên lề Hội nghị, PGS.TS. Phan Thị Thu Hương, Cục Trưởng Cục phòng, chống HIV/AIDS cho biết: “Có thể thấy bước đầu thành công trong việc chuyển giao dần các nguồn lực viện trợ quốc tế sang các nguồn ngân sách địa phương, chính phủ, bảo hiểm y tế, sự đóng góp của cộng đồng tư nhân. Tuy nhiên, giai đoạn khó khăn khi đã cam kết với cộng đồng quốc tế, với người dân sẽ chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030, chúng tôi nhận thấy được khó khăn thông qua những số liệu dịch tễ học đang nghiên cứu, phân tích, đánh giá lại tình hình dịch. Một xu hướng mới nổi của tình hình dịch là chiều hướng thay đổi hình thái lây nhiễm HIV”.

Cũng theo TS Hương, trước đây nếu nhắc đến nhiễm HIV/AIDS là những người nghiện chích ma túy hay mại dâm, tuy nhiên đến nay, người nhiễm là những người hết sức bình thường, và thay vì lây truyền qua đường máu thì giờ tập trung chủ yếu là lây truyền qua đường tình dục không an toàn. Nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất là thanh niên trẻ, nhóm những người quan hệ tình dục đồng giới nam, nhóm những người chuyển giới và nhóm người chưa có hiểu biết nhiều những biện pháp dự phòng qua quan hệ tình dục.

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương đề nghị, 12 địa phương chưa phê duyệt kế hoạch hoặc đề án bảo đảm tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS cần khẩn trương xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt kế hoạch bảo đảm tài chính cho công tác phòng, chống HIV/AIDS.

Với các địa phương đã có đề án bảo đảm tài chính cần bố trí đủ kinh phí theo kế hoạch và có hướng dẫn cũng như phê duyệt các nội dung và định mức chi tiêu cho các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS; Các đơn vị liên quan cần hoàn thiện hành lang pháp lý bảo đảm việc cung ứng thuốc ARV nguồn bảo hiểm y tế được liên tục và ổn định bảo đảm quyền lợi của người có thẻ bảo hiểm y tế.

Cục Phòng, chống HIV/AIDS phối hợp với các Vụ, cục có liên quan trong Bộ tế trình Chính phủ cơ chế và hành lang pháp lý thực hiện mua sắm dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS từ các tổ chức cộng đồng, tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân trong đầu tư và cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS để phát huy hiệu quả cung cấp dịch vụ trong giai đoạn tới…

Ngọc Nga