Hiểu rõ về 5 tư tưởng cốt lõi của Khổng tử

Theo chia sẻ từ phía Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, tác phẩm Lễ - ấn phẩm đầu tiên trong bộ sách về tư tưởng Khổng Tử - đã nhận được nhiều sự quan tâm của độc giả kể từ khi ra mắt. Ảnh: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật.

Nho giáo là một trong những hệ tư tưởng có ảnh hưởng sâu rộng trong lịch sử phương Đông. Nho giáo đã để lại dấu ấn trong đời sống chính trị, xã hội và trong cách con người ứng xử với nhau. Tư tưởng của Khổng Tử - người sáng lập tư tưởng Nho giáo - xoay quanh năm giá trị cốt lõi: Nhân, Lễ, Nghĩa, Trí, Tín. Những nguyên tắc này là nền tảng vững chắc cho sự ổn định và phát triển của xã hội.

“Nhân” được coi là giá trị trung tâm, thể hiện tinh thần yêu thương, lòng trắc ẩn và sự bao dung. Theo Khổng Tử, người có “Nhân” luôn hành động vì nghĩa, đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân. Đây không chỉ là phẩm chất đạo đức cá nhân mà còn là nguyên tắc để xây dựng một xã hội hài hòa, nơi con người đối xử với nhau bằng sự chân thành và rộng lượng.

Bên cạnh “Nhân”, “Lễ” đóng vai trò là quy phạm đạo đức hướng dẫn cách hành xử của con người. “Lễ” giúp cá nhân điều chỉnh hành vi, tạo sự chuẩn mực trong giao tiếp và duy trì trật tự xã hội. Trong quan điểm của Khổng Tử, “Lễ” không đơn thuần là các nghi thức. “Lễ” phản ánh nội tâm con người. Một người có “Nhân” thì hành động theo “Lễ”, và ngược lại, việc tuân thủ “Lễ” giúp hoàn thiện “Nhân”.

Nếu “Lễ” là quy phạm hành vi, “Nghĩa” là nguyên tắc đạo đức giúp con người hành xử đúng đắn. “Nghĩa” đòi hỏi cá nhân phải biết phân biệt đúng sai, sẵn sàng từ bỏ những ham muốn cá nhân để hướng đến lợi ích cao hơn. Khổng Tử nhấn mạnh rằng, chỉ khi có “Nhân” thì con người mới thực sự hiểu và thực hành “Nghĩa” một cách trọn vẹn.

Để thực hiện được “Nhân”, “Lễ” và “Nghĩa”, con người cần có “Trí”. Trong triết lý của Khổng Tử, “Trí” là sự hiểu biết, khả năng nhìn nhận vấn đề một cách sáng suốt, khách quan. Người có “Trí” biết phân biệt phải trái, ứng xử linh hoạt trong từng hoàn cảnh, từ đó các cá nhân sẽ đưa ra quyết định đúng đắn.

Cuối cùng, “Tín” là yếu tố giúp củng cố niềm tin và sự ổn định trong xã hội. Khổng Tử cho rằng, một người có “Tín” là người lời nói đi đôi với hành động, luôn giữ chữ tín trong các mối quan hệ. Hiểu về chữ “Tín” giúp cá nhân xây dựng danh dự hướng tới những mối quan hệ hợp tác phát triển bền vững.

Năm tư tưởng cốt lõi của Khổng Tử không chỉ đóng vai trò quan trọng trong lịch sử mà còn giữ nguyên giá trị trong xã hội hiện đại. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập, việc thấu hiểu và vận dụng những nguyên lý này có thể giúp con người nâng cao đạo đức cá nhân, xây dựng các mối quan hệ bền vững và góp phần tạo dựng một xã hội hài hòa, phát triển.

Theo thông tin mới nhất từ Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, bộ 5 cuốn sách tư tưởng lớn Khổng Tử đang tái bản hai phần đã ra mắt vào năm 2024. Cuốn sách nói về chữ "Trí" vừa được ra mắt. Trong năm nay bộ sách sẽ được hoàn thiện.

Đức Huy